Η μοναξιά της αισθητικής

Του Κώστα Βούλγαρη

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΝΤΖΗΣ, Το δέρμα της ειρωνείας, εκδόσεις Περισπωμένη, σελ. 128

Μια ποίηση κατάφορτη ιδεών δεν είναι κάτι καινοφανές, και έχουμε αρκετά τέτοια παραδείγματα, όπως αυτό του Βύρωνα Λεοντάρη ή εκείνο του Στέφανου Ροζάνη, που θα πρέπει να τα θεωρήσουμε ως αναδράσεις στον διάχυτο και εν τέλει κυρίαρχο συναισθηματισμό της μεταπολεμικής ποίησης. Χρειάστηκαν δε χρόνια και επεισόδια πολλά, μέχρι και οι δυο τους να τιθασεύσουν τον δοκιμιακό εαυτό τους, να τον υπαγάγουν στην εξουσία και τις ανάγκες του ποιητικού λόγου.

Στην περίπτωση του Γιώργου Χαντζή τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα, γιατί έχουμε να κάνουμε με μια ποίηση συστηματικά, θα έλεγα προγραμματικά φιλοσοφούσα, που η χειμαρρώδης αυτή τη διάθεσή της προκύπτει από τις φιλοσοφικές σπουδές του. Μια τέτοια ποίηση, όπως και η ως προς αυτό ηπιότερη άλλων, μη «συστηματικών», όπως του Γιώργου Μπλάνα και του Ευγένιου Αρανίτση, εκ των πραγμάτων αποτελεί ανάδραση στο ποιητικό ιδίωμα της «γενιάς του ’70», κυρίαρχο στις μέρες μας μέσα από την επιβίωσή του ως «ποιητική κοινή», σκηνοθετούμενο ως «ανέμελη» και οπωσδήποτε ρηχή εκδρομή στην εποχή.

Μάλιστα ο Χαντζής βαραίνει ακόμα περισσότερο το εγχείρημά του, αφού δεν πορεύεται «υλοποιώντας» ή «εφαρμόζοντας» εν τοις πράγμασι κάποιες φιλοσοφικές ιδέες, αλλά η εμπλοκή του με αυτές συνεχώς τον «τραβά» επί της μεθόδου, δηλαδή στον λόγο επί των εννοιολογικών και θεωρητικών προϋποθέσεων της ποίησης, στην αισθητική. Έτσι, ο φόρτος των μότο, των παραθεμάτων, των διακειμένων, καθίσταται αφόρητος − τουλάχιστον για τον ορίζοντα προσδοκιών και την αναγνωστική αντοχή των ημερών μας.

Ήδη βέβαια βρισκόμαστε σε μια νέα πολιτισμική συνθήκη, όπου διαφορετικά και έκκεντρα καλλιτεχνικά και αναγνωστικά παραδείγματα συνθέτουν ιδιαίτερες περιοχές, εξίσου ανοίκειες, όπως είναι π.χ. αυτή της γλωσσικής διαχρονίας ή της αντίστοιχης ρυθμοποιητικής, κι έτσι η επιλογή αυτή του Χαντζή δεν αποτελεί μια ακατάληπτη ιδιοτυπία της γραφής του. Μάλλον είναι μία ακόμα νότα σε ένα τοπίο πολύτροπο, πολύσημο, πολυδιασπασμένο, αποτέλεσμα της κρίσης του επί αιώνες κυρίαρχου νεωτερικού παραδείγματος και των μοντερνιστικών εκβλαστήσεων αυτού.

Απ’ εδώ βέβαια προκύπτει το αίτημα της επανοργάνωσης του λόγου και του κόσμου, με νέες μεγάλες αφηγήσεις, τελείως διαφορετικής υφής και χαρακτήρα, σε σχέση με τις εκπεπτωκυίες του παρελθόντος. Το βιβλίο του Γιώργου Χαντζή αναδεικνύει αυτό το αίτημα, καταθέτοντας τη δικιά του πρόταση και αφήγηση. Κατά πόσο θα ευδοκιμήσει, διαυγάζοντας ένα πρόταγμα, είναι το ζητούμενο.

Φεύγεις όπως ταξινομείς

Είμαστε εντός κατασκευής.

Χριστίνα Κάλμπαρη, Όχθη ποταμού (σούρουπο), 2022, ακρυλικό σε καμβά, 195 x 143 εκ.