tag:blogger.com,1999:blog-23197048749271842372024-03-18T11:47:49.857+02:00ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣΚριτικη Βιβλιου, Τεχνων και Επιστημων της Κυριακατικης ΑυγηςΑναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.comBlogger6572125tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-52368251873264830212024-03-17T19:02:00.000+02:002024-03-17T19:02:00.140+02:00<div style="text-align: right;"><span style="font-family: inherit;"> Οι εικόνες του τεύχους προέρχονται από
την ατομική έκθεση του Γιώργου Αλεξανδρίδη με τίτλο «<i>…προβάλλουν λαμπρά στα ανώτερα ύψη των αιθέρων</i>» που πραγματοποιείται στην γκαλερί Έκφραση
– Γιάννα Γραμματοπούλου (Βαλαωρίτου 9<sup>α</sup>, Αθήνα). Επιμέλεια: Γιάννης
Μπόλης. Μέχρι 23/3.</span></div><div style="text-align: right;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><div style="text-align: right;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwPd9uZSx963TBM5uOOBjH69OA43ZhDWYt17p58W-PhHpnmQpgLRLpk5s6GUORucyirC2kA-WTPBR2UVf2sQvUuvUrS36ZTyP212-0hAmndyXprC_eNiFoeA7c4T0VeaF-kZLtIOl5nJfgpepSsdcWAG76JE7m1XVkd_rLtbR59SZM54pvAB0JHhvstlg/s5841/_03.%20alexandridis_panoramiki.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="4016" data-original-width="5841" height="440" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwPd9uZSx963TBM5uOOBjH69OA43ZhDWYt17p58W-PhHpnmQpgLRLpk5s6GUORucyirC2kA-WTPBR2UVf2sQvUuvUrS36ZTyP212-0hAmndyXprC_eNiFoeA7c4T0VeaF-kZLtIOl5nJfgpepSsdcWAG76JE7m1XVkd_rLtbR59SZM54pvAB0JHhvstlg/w640-h440/_03.%20alexandridis_panoramiki.JPG" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="line-height: 107%;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Γιώργος
Αλεξανδρίδης, <i>Προβάλουν λαμπρά στα ανώτερα ύψη των αιθέρων</i>, 2023,
εγκατάσταση, εφυαλωμένα κεραμικά </span></span></td></tr></tbody></table></div><p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EL;"><o:p></o:p></span></p>Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-41905750437092452902024-03-17T19:01:00.001+02:002024-03-17T19:01:00.136+02:00Ο Πόθος Του Μέλλοντος<div style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><b>(στο <i>Poor Things</i> του
Γιώργου Λάνθιμου)<br /><span style="line-height: 115%;"> <br /></span></b><span style="line-height: 115%;"><b>Του Μανώλη Γαλιάτσου*</b><br /></span><span style="line-height: 115%;"> <br /></span><span style="line-height: 115%;">Το αδιαμφισβήτητο σημείο υπεροχής για
τον Γιώργο Λάνθιμο, από τις πολύ αρχές του ακόμη, ήταν το στέρεο και καθαρό αισθητικό
του αποτύπωμα. Το γεωμετρημένο καδράρισμα των πλάνων του, η ισορροπημένη
αρμονία στο εσωτερικό της σύνθεσής τους, χωρίς διόλου να λείπει το αναπάντεχο
και το ξάφνιασμα απ’ αυτήν την εμφανή προσήλωσή του στην καλλιτεχνική αρτιότητα.
Η συνολική εικαστική του μέριμνα, με δυο λόγια, αν καλούμασταν ίσως να το
διατυπώσουμε επιγραμματικά. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, καμιά έκπληξη, ασφαλώς,
δεν θα ήταν μικρότερη απ’ αυτήν που θα προέβλεπε ότι οι επιλογές ενός τέτοιου
σκηνοθέτη δεν μπορεί παρά να τον οδηγούν, εκ του ασφαλούς σχεδόν, στον δρόμο
του αισθητισμού. Αν όμως μια τέτοια πρόβλεψη δεν θα περιείχε ιδιαίτερη
διακινδύνευση, η εκτίμηση για τη γενικότερη αξιολόγηση, ως προς τη σημασία και
τη βαρύτητα του έργου, θα μπορούσε να γεννήσει βάσιμα ερωτηματικά. Με το </span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Poor</span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Things</span><span style="line-height: 115%;"> ο Λάνθιμος αγγίζει τα –μέχρι
στιγμής;- όρια του αισθητισμού του. Ποιος όμως θα αμφέβαλε, ούτως ή άλλως, για
τη δύναμη του οπτικού εντυπωσιασμού των εικόνων του;<br /><o:p></o:p></span><span style="line-height: 115%;">Το κρίσιμο ζήτημα δεν βρίσκεται εκεί.
Και δεν χρειάζεται να επικαλεστούμε τον Βάλτερ Μπένγιαμιν για να
συνειδητοποιήσουμε -εκ νέου- ότι όταν μια αισθητική υπηρετεί αποκλειστικά τον
εαυτό της, αυτό αποτελεί πράξη άμυνας γιατί δεν μπόρεσε να αποδεχτεί -και να
παρακολουθήσει- το κομβικό σημείο στην εξέλιξη της Τέχνης των δύο τελευταίων
αιώνων: Την εμφάνιση στο προσκήνιο των ανατρεπτικών αλλαγών, που έφερε η
δυνατότητα της τεχνικής αναπαραγωγής του έργου Τέχνης, μέσω της φωτογραφίας και
του κινηματογράφου. Αλλαγών, εφεξής, στον τρόπο, τη λειτουργία, την
επικοινωνία, την πρόσληψη και την κοινωνική
θέση της έννοιας του καλλιτεχνικού έργου. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να το
αντιληφθεί πλέον, εμπειρικά έστω, ο οποιοσδήποτε.
Ας τοποθετηθούμε λοιπόν, κατόπιν όλων αυτών, και ας το αποσαφηνίσουμε μια και
καλή: Ο αισθητισμός στο </span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Poor</span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Things</span><span style="line-height: 115%;"> υπηρετεί –μέχρι κεραίας- ένα
περιεχόμενο πλούσιο και πολυεπίπεδο, ιδιαίτερα δύσκολο στην προσέγγισή του και
πολυσχιδές στην ανάπτυξή του, αλλά, εξίσου βασικό: αυτό το καταφέρνει με τον
πιο λειτουργικό για το θέμα του και τον πιο ευανάγνωστο κινηματογραφικά τρόπο.
Και για να το πούμε ακόμη απλούστερα: ο Γιώργος Λάνθιμος με το </span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Poor</span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Things</span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span><span style="line-height: 115%;">μας παραδίνει ένα πρωτότυπο, πολύσημο
και σπάνιας ομορφιάς έργο Τέχνης. Ξέροντας πώς να παίζει με τα -διαχρονικά και
σύγχρονα- στερεότυπα, αλλά, ακόμα περισσότερο, και πώς να τα ανατρέπει με τις
αναπάντεχες -ή και αινιγματικές-εικόνες του. Με τον απλό τρόπο του παιχνιδιού,
λοιπόν, και όχι της ενοχλητικής καλλιτεχνικής σοβαροφάνειας του «δημιουργού», ο
οποίος χρειάζεται να καταφεύγει στη ναρκισσιστική υπογράμμιση της
ιδιαιτερότητάς του, ως κάποιο αναγκαίο άλλοθι της καλλιτεχνικής του βαρύτητας.
Και τι άλλο σημαίνει αυτό από το ότι ο Λάνθιμος έχει φτάσει στο αξιοζήλευτο
σημείο να μπορεί, πριν απ’ όλους, να διασκεδάζει ο ίδιος με την άσκηση της Τέχνης
του, ήδη καθώς την οργανώνει και την πραγματοποιεί;<span><a name='more'></a></span><br /><o:p></o:p></span><span style="line-height: 115%;">Δεν είναι, πράγματι, το πιο αυτονόητο
–ή και αναμενόμενο- να επιβάλεις, στην καρδιά του Χόλιγουντ, την αύρα μιας ευρωπαϊκής
αισθητικής, στην πιο ραφιναρισμένη της παράδοση, συνδυασμένης με την αντίληψη της
«πολιτικής του δημιουργού», δεδομένα πολύ
απομακρυσμένων από τις μέρες μας εποχών. Ο Κιούμπρικ –και προφανώς δεν τον αναφέρω τυχαία-, χρειάστηκε να εγκαταλείψει το Χόλιγουντ και
να μετακομίσει στην Αγγλία για να το επιτύχει αυτό. Εναλλασσόμενο ασπρόμαυρο
και έγχρωμο «φιλμ», «χειροποίητα» πλάνα με ζωγραφιστά ντεκόρ μαζί με τα
«πραγματικά», δημιουργημένες συνθέσεις χρωματισμένες επίσης στο χέρι,
διακριτική χρήση κυρτών και κοίλων φακών, ρομαντικός μουσικός μινιμαλισμός συχνά
τονικά αλλοιωμένος, τολμηρό, αλλά άκρως «αιτιολογημένο» αισθητικά ανακάτεμα
ιστορικών περιόδων, όπως τα φουτουριστικά, εναέρια τραμ-τελεφερίκ στη Λισαβόνα,
στο μεσουράνημα της Μπελ Επόκ (;) ή η σύγχρονη ηχητικά εκδοχή της ξέφρενης
ταραντέλας στο εστιατόριο του ξενοδοχείου. Αυτές είναι μερικές από τις
«διαφοροποιήσεις» που χρησιμοποιεί ο Λάνθιμος για ν’ αποδώσει την αφήγηση της
ιστορίας, αυστηρά νοηματοδοτημένες πάντα και θα δούμε αμέσως παρακάτω πώς και
γιατί. Στην πραγματικότητα, όμως, η ιστορία αποτελεί επί πλέον την κατάλληλη αφορμή
για να μπορεί να ξεδιπλώσει ο σκηνοθέτης, με τον πιο ακέραιο τρόπο, το προσωπικό
κινηματογραφικό του όραμα.<br /></span><span style="line-height: 115%;">Μια νεαρή έγκυος γυναίκα αυτοκτονεί.
Ένας εκκεντρικός επιστήμονας καταφέρνει να την επαναφέρει στη ζωή, αλλάζοντας
το μυαλό της με το μυαλό του αγέννητου παιδιού της. Την κρατάει στο σπίτι του
για να μπορεί να παρακολουθεί και να καταγράφει τη νευροψυχική και την
πνευματική της εξέλιξη. Της αφιερώνει όλη την προσοχή και τη φροντίδα του· την
ονομάζει Μπέλα και γίνεται η «κόρη» του.<br /> </span>Πώς;
Μια νεαρή ερωτεύσιμη γυναίκα με το μυαλό ενός μωρού; Τι είδους στοίχημα έχει
βάλει με το μέλλον αυτός ο «Νέος Πατέρας» του χρόνου και της επιστήμης του;<br /><span style="line-height: 115%;">Για όσο η αφήγηση εκτυλίσσεται στο
σπίτι του επιστήμονα και με επίκεντρο τη σχέση του με το «δημιούργημά» του, με
εξαίρεση τα εμβόλιμα φλας μπακ, η ταινία είναι ασπρόμαυρη. Σαν να επισημαίνει ο
Λάνθιμος μια κιβωτό της Ιστορίας, μέρος της οποίας είναι -ήδη προ πολλού- οι
κινηματογραφικές της μνήμες, με όλη τη συνημμένη ιστορία των εικόνων της. Το
χρώμα εμφανίζεται (και πάλι με μια εξαίρεση: τα ονειρικά πλάνα με τους τίτλους
των κεφαλαίων)με το ταξίδι της Μπέλα για την εξερεύνηση του κόσμου - και την απαρχή της σεξουαλικής της μύησης από
τον αμοραλιστή και ηδονιστή δικηγόρο. Το σημείο τομή όμως για την περαιτέρω
εξέλιξη της ηρωίδας είναι η συνάντησή της, στο δεύτερο ταξίδι, για την
Αλεξάνδρεια, με την αρχοντική γηραιά κυρία (επιβλητική Χάνα Σιγκούλα). Μέχρι τη
συνάντηση αυτήν ο καθένας παίρνει από τη δυσλειτουργική Μπέλα ό,τι έχει πιο επιτακτικό
μέσα του: Ο ανυπόμονος επιστήμονας το συναρπαστικό πείραμα. Ο ταπεινός και καλοκάγαθος
βοηθός την πρωτόγονη αθωότητά της. Ο πανούργος δικηγόρος την ιδανική «άλαλη»
ερωμένη, το πιο ονειρεμένο παιχνίδι που είχε ποτέ στα χέρια του για τις χωρίς
όρια αισθησιακές επιδιώξεις του. Από τη στιγμή της συνάντησης και μετά, τα
λόγια της Μπέλα αποκτούν αιφνίδια ένα απρόβλεπτο ποιητικό βάθος - το οποίο
σύντομα εκβάλει στις πρώτες φιλοσοφικές ανησυχίες της.<br /> </span><span style="line-height: 115%;">Το σημείο κλειδί αυτής της
μεταμόρφωσης φαίνεται να είναι η δυνατότητα αλογόκριτης επικοινωνίας με τη νεοσύστατη
γνωριμία της. Έξω από τις διαρκείς -μέχρι τότε- απαγορεύσεις και προτροπές
για τον καθωσπρεπισμό και με κατακτημένη, πλέον, τη γνώση του σώματός της και των ερωτικών της
επιθυμιών, η ηρωίδα είναι έτοιμη για το επόμενο βήμα. Ο εραστής που παρατηρεί
ανήσυχος την απώλεια των αποκλειστικών προνομίων του προσπαθεί να την επαναφέρει στον μόνο ρόλο –ραμμένο ακριβώς
στα μέτρα του- που μπορεί να της αναγνωρίσει αδιαμαρτύρητα: αυτόν της
αναντίρρητα πρόθυμης ερωμένης. Η παραμονή στο Παρίσι και η εργασία της στο
πορνείο της δίνει τη δυνατότητα να μελετήσει την ανθρώπινη φύση και ν’
αφουγκραστεί τις τρέχουσες συγκυρίες, πράγμα που την οδηγεί αποφασιστικά στην
ενίσχυση του κοινωνικού περιεχομένου των φιλοσοφικών και των πολιτικών της ενοράσεων. Το γόητρο του -μέχρι πρότινος- κυρίαρχου υπεραρσενικού, έρχεται
η ώρα να γνωριστεί για πρώτη φορά με την άρνηση – και κάτω από το τρομερό βάρος
της απόρριψης συντρίβεται και καταρρέει ολοσχερώς. Η ηρωίδα, ξεκινώντας απ’ το
μηδέν της μνήμης και του πολιτισμού, ελεύθερη απ’ τις προκαταλήψεις τους και
μπολιασμένη απ’ το ανήσυχο πνεύμα του «Δημιουργού-Πατέρα», έχει καταφέρει, στην
απλή προσπάθειά της να ζήσει όπως η ίδια το αντιλαμβάνεται, να παραμερίσει τις συμβάσεις
των συμπεριφορών κι έτσι να επισπεύσει τις εξελίξεις στον χρόνο.<br /></span><span style="line-height: 115%;">Να έρθει γρηγορότερα το αύριο· να
διευρυνθούν τα όρια: αυτό είναι το αφιονισμένο αίτημα του «τρελού επιστήμονα». Αυτού,
του ανένδοτου ιδεαλιστή με το χαραγμένο, σαν χάρτης ηπείρου χωρισμένης σε
χώρες, πρόσωπό του, που δεν εμφανίζεται μπροστά σε κόσμο για να μην είναι
υποχρεωμένος ν’ αντικρίζει το αφόρητο γι’ αυτόν βλέμμα της αποστροφής. Και αν η
ηρωίδα είναι το κεντρικό πρόσωπο όλης της ιστορίας, ο σημαδεμένος επιστήμονας αποδεικνύεται
η ψυχή της. Δεν έχει επιλέξει τυχαία να τον προσφωνεί το δημιούργημά του, η
Μπέλα, με το όνομα «Θεός». «Είστε θρήσκος;», ρωτάει τον βοηθό του. «Πιστεύω
στον Θεό». «Σε μένα ή τον επουράνιο;». Κατά προφανή λόγο θεωρούμε ότι αυτό το
αστείο του, ή αυτή του η πεποίθηση, ίσως, αντιστοιχεί στην ιδέα του Δημιουργού,
καθώς, σαν άλλος Φρανκενστάιν, κατάφερε κι έδωσε νέα ζωή σ’ ένα νεκρό σώμα. Αυτό
που καταλαβαίνουμε στο τέλος, όπως το καταλαβαίνει επίσης ο αθώος βοηθός αλλά και
η απρόβλεπτη ηρωίδα, το δημιούργημά του, σε μια από τις πιο συγκινητικές και
σημαντικές σκηνές της ταινίας, είναι ότι το σπουδαιότερο που αφήνει πίσω του δεν
είναι η προσφορά μιας νέας ζωής. Αυτό που κυρίως (της) προσέφερε ήταν μια αποκαλυπτική,
ολότελα καινούργια πραγματικότητα.<br /></span><span style="line-height: 115%;">Και αυτό η ηρωίδα, μετά απ’ όλες τις
περιπέτειες και τις αναζητήσεις της, μετά κι απ’ την ανακάλυψη της ζωής απ’ την
οποία θέλησε κάποτε να ξεφύγει με την πράξη της αυτοκτονίας της, είναι κάτι που
το έχει νιώσει και το έχει εννοήσει πολύ βαθιά. Αναγκασμένη – «σπρωγμένη» από
τον Δημιουργό-Πατέρα- να επινοήσει απ’ το μηδέν τον εαυτό της, χωρίς κατασκευασμένες
δεσμεύσεις από την εκπαίδευση και την αγωγή που προετοιμάζει τις μετριότητες,
όπως θα του άρεσε εκείνου να το θέτει, η «κόρη» του έφερε πρόωρα, σε σχέση με
τον ιστορικό χρόνο, τη σεξουαλική της απελευθέρωση, τη σοσιαλιστική ευαισθησία
της κοινωνικής αλληλεγγύης, τον συμβολικό ευνουχισμό του πατριαρχικού, πάτρωνα-εραστή,
το μοίρασμα των εμπειριών του φύλου της με την προσχώρησή της στον φεμινισμό,
την προωθημένη ιδέα της κοινοβιακής –εντός γάμου- ζωής. Η διεύρυνση των ορίων
για την οποία έδινε και τη ζωή του ο επιστήμονας, καθώς έγινε προσωπικό και
κοινωνικό βίωμα για τη Μπέλα, ενίσχυσε την επιτάχυνση του πραγματικού χρόνου.
Έτσι βρίσκει τη φυσιολογική του εξήγηση -και τη θέση του- το μπρος πίσω των
περιόδων και των εποχών, γύρω απ’ το οποίο πλέκει τις ανάλογες αισθητικές
επιλογές της η ταινία.<br /></span><span style="line-height: 115%;">«Όλα όσα συμβαίνουν… είναι πολύ
ενδιαφέροντα». Αυτά είναι τα τελευταία λόγια του ετοιμοθάνατου επιστήμονα προς τα
δύο αγαπημένα του πρόσωπα. Η παρακαταθήκη που αφήνει έχει στρώσει τον καρπό της
- και τώρα τα πράγματα περιμένουν στην κόψη, έτοιμα να εξελιχθούν. Αν είναι
αλήθεια ότι κάποια στιγμή έρχεται το σημαδιακό έργο που μας αποκαλύπτει το
πλήρες όραμα του δημιουργού του, τότε εξίσου αλήθεια είναι ότι το </span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Poor</span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Things</span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span><span style="line-height: 115%;">δικαιώνει όλη τη μέχρι σήμερα πορεία
του Γιώργου Λάνθιμου. Ο Λάνθιμος χειρίστηκε το θέμα εκείνο το οποίο περιέχει
όλα όσα τον χαρακτηρίζουν και τον συνέχουν καλλιτεχνικά. Αλλά, πάνω απ’ όλα, βρήκε
έναν ήρωα με το πνεύμα που διακρίνει τον παθιασμένο επιστήμονα - και μια ηρωίδα
που πραγματοποιεί, με τον δικό της απρόσμενο τρόπο, τα τρελά οράματά του. Αυτή
η «τύχη» του δημιουργού, όμως, δεν μπορεί να έρθει αν δεν έχει διαμορφώσει
προηγουμένως ο ίδιος, «σαν έτοιμος από καιρό», το δικό του πλαίσιο για την
αναγνώριση και την υπεράσπισή της όταν αυτή φανερωθεί. Γι’ αυτό, με πολύ λίγα
λόγια, μπορούμε στο εξής απλώς να λέμε: το </span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Poor</span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Things</span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span><span style="line-height: 115%;">είναι ένα έργο του σκηνοθέτη Γιώργου
Λάνθιμου.</span></span></div><div style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;"><br /><o:p></o:p></span><span style="line-height: 115%;">*Ο Μανώλης Γαλιάτσος είναι συνθέτης</span></span></div><div style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;"><br /></span></span></div><div style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgjM6fi1ttpqBisVqkVrhUzqk8XhrENSqGk56B_6m8GSakn2PphNs3No8fjzANjItv0WrZmoidzU5plMi1tNsobX6NSXRfqXTavBd06Iu0eDcJFIg-dVdLnABtoitVG-eIEEphKes1s6pgg8AE5gYb6AvDj_tLmjejRib8bkVFEEbru9o5Mv0-TZaOrP4Y/s6016/14..JPG" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="4016" data-original-width="6016" height="428" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgjM6fi1ttpqBisVqkVrhUzqk8XhrENSqGk56B_6m8GSakn2PphNs3No8fjzANjItv0WrZmoidzU5plMi1tNsobX6NSXRfqXTavBd06Iu0eDcJFIg-dVdLnABtoitVG-eIEEphKes1s6pgg8AE5gYb6AvDj_tLmjejRib8bkVFEEbru9o5Mv0-TZaOrP4Y/w640-h428/14..JPG" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="line-height: 107%;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Γιώργος
Αλεξανδρίδης, Χωρίς τίτλο, 2021-2022, λεπτομέρεια εγκατάστασης από κεραμικά
πιάτα, εφυαλωμένα κεραμικά, μολύβια και μελάνια κεραμικής</span></span></td></tr></tbody></table></span></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><o:p></o:p></p>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-79118131356673728472024-03-17T19:00:00.001+02:002024-03-17T19:00:00.132+02:00Με ιστοριογραφική και πολιτική θέση<div style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><div style="text-align: left;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjCbYbT1Ffvo6Oqr1xYAaiP8kNutUNiVRQxQ_ePx6V6SCKCSKGf7ZT8hGSaLoih6ogOymJGxxZWZsiCp7E9moNVkOzoCa0ad6-Hxu5spnwScWncNzGaCEYKPOxGDS0NLdygrXjMQ5hcneBlp1ZsT3cwHN02UGFz27jy6XAF5i7sKqnsSz8l10Z-mXyAbL4/s1500/_01..jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1001" data-original-width="1500" height="428" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjCbYbT1Ffvo6Oqr1xYAaiP8kNutUNiVRQxQ_ePx6V6SCKCSKGf7ZT8hGSaLoih6ogOymJGxxZWZsiCp7E9moNVkOzoCa0ad6-Hxu5spnwScWncNzGaCEYKPOxGDS0NLdygrXjMQ5hcneBlp1ZsT3cwHN02UGFz27jy6XAF5i7sKqnsSz8l10Z-mXyAbL4/w640-h428/_01..jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><span style="line-height: 107%;">Γιώργος Αλεξανδρίδης, </span><i><span style="line-height: 107%;">Καταλύματα</span></i><span style="line-height: 107%;">, 2020, εγκατάσταση, πηλός stoneware, 21 </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">x</span><span style="line-height: 107%;"> 12 </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">x</span><span style="line-height: 107%;"> 11
εκ. (έκαστο)</span></span></td></tr></tbody></table><br /></div><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;">Της Ελευθερίας Ζέη*</b></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;"> </b></div><b><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;">ΑΝΝΑ ΜΑΧΑΙΡΑ, ΣΤΡΑΤΗΣ
ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ, ΛΗΔΑ ΠΑΠΑΣΤΕΦΑΝΑΚΗ (επιμ.) <i>Το πνεύμα, πρωτοξάδελφος του
γιακωβινισμού…. Κείμενα αφιερωμένα στον Χρήστο Χατζηιωσήφ</i>, Πανεπιστημιακές
εκδόσεις Κρήτης</b></div></b></span></div><div style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><br />Ο τόμος που αφιερώνεται στον
Χρήστο Χατζηιωσήφ και το έργο του και που επιμελήθηκαν η Άννα Μαχαιρά, η Λήδα
Παπαστεφανάκη και ο Στρατής Μπουρνάζος δεν ακολουθεί μια συνήθη πρακτική των
εγχειρημάτων αυτής της κατηγορίας: τη συγκέντρωση δηλαδή κειμένων από
συναδέλφους, συνεργάτες, φίλους και φίλες του τιμώμενου ή της τιμώμενης που
αφορούν περισσότερο τα δικά τους ερευνητικά ενδιαφέροντα και λιγότερο το δικό
του ή το δικό της έργο. Αντίθετα, εκτός από το γεγονός ότι αντιπροσωπεύουν
βασικά πεδία της επιστημονικής και ερευνητικής δραστηριότητας του Χρήστου
Χατζηιωσήφ, τα κείμενα του τόμου αυτού χαρτογραφούν συγχρόνως και τους τρόπους
με τους οποίους ένας ευρύς κύκλος ανθρώπων, από διαφορετικές γενιές, μαθητές
και μαθήτριες, συνάδελφοι, συνεργάτες, φίλοι και φίλες συνομίλησαν με τη σκέψη
και το έργο του Χατζηιωσήφ μέσα από τις δικές τους έρευνες. Θα ήθελα να σταθώ
απόψε σε ένα στοιχείο που νομίζω ότι αποτελεί το βασικό συνδετικό νήμα ανάμεσα
στα περισσότερα, αν όχι όλα τα κείμενα του τόμου, και ανάμεσα στους συγγραφείς
και τον ιστορικό στον οποίο τα αφιερώνουν: στους τρόπους με τους οποίους πολιτικοποιείται
η ιστορία, δηλ. πώς το οικονομικό, κοινωνικό, ιστοριογραφικό γεγονός ανάγονται σε
πολιτικό προβληματισμό, και πώς η μελέτη τους μετατρέπεται σε διαδικασία
αμφισβήτησης.<br /> Αυτός ο πολιτικός
μετασχηματισμός της ιστορίας νομίζω ότι στο έργο του Χατζηιωσήφ συντελείται με
τρεις τρόπους: α. τη διαρκή επανεξέταση της ελληνικής ιστοριογραφίας,
παλαιότερης αλλά και σύγχρονης, κάτω από το ιδεολογικό μικροσκόπιο της
ιστορικής συγκυρίας στην οποία διαμορφώνεται αλλά και τον πολιτικό φακό της
δικής του συγχρονίας, β. την ένταξη της ελληνικής --οικονομικής και κοινωνικής--
ιστορίας σε ιστοριογραφικές κοινότητες που αμφισβήτησαν ή άσκησαν κριτική στη
μέγγενη του εκσυγχρονισμού και της ανελέητης ευθυγράμμισης με τις ιστοριογραφικές
ηγεμονίες της δυτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ: στις νοτιο-ευρωπαϊκές, νοτιο-ανατολικές,
μεσογειακές ιστορίες και τις ιστορίες της Λατινικής Αμερικής, με τις οποίες μάλιστα
δηλώνει τη σχέση του σε μια περίοδο κατά την οποία η μαρξιστική ή μαρξίζουσα ελληνική
ιστοριογραφία είναι στραμμένη σχεδόν αποκλειστικά στη Γαλλία: θυμίζω τον «Πρόλογο»
και τη μετάφραση του βιβλίου της Μάρτα Χάρνεκερ, της χιλιανής κοινωνιολόγου της
λατινοαμερικανικής αριστεράς, <span><a name='more'></a></span><i>Οι βασικές αρχές του ιστορικού υλισμού</i>, που
κυκλοφόρησε στη δεκαετία του 1976· και γ. μέσα από τη συμμετοχή στην αιχμή
των ιστοριογραφικών συζητήσεων του 20ού και 21<sup>ου</sup> αιώνα, και κυρίως
μέσα από τις συστηματικές απόπειρες πολιτικοποίησης αυτών των συζητήσεων: αναφέρω
ενδεικτικά, από μια πλούσια παραγωγή, το κείμενο με αφορμή την επέτειο των 200
χρόνων από τη Γαλλική επανάσταση που δημοσιεύει στον <i>Μνήμονα</i> το 1991, ή την
παρέμβασή του στη συζήτηση γύρω από την έκδοση του βιβλίου <i>Το Ελληνικό Έθνος</i>
του Ν. Σβορώνου (<i>Ο Πολίτης</i>, 131, 2005).<br /><o:p></o:p>Αξιοποιώντας ρητά ή υπόρρητα αυτή
τη μαθητεία στην πολιτική σκέψη, τα κείμενα στο πρώτο μέρος του τόμου αναθεωρούν
βεβαιότητες ή ηγεμονίες που εγκαταστάθηκαν στην ελληνική ιστοριογραφία μετά τη
Μεταπολίτευση αλλά και στο γύρισμα του 21<sup>ου</sup> αιώνα: τον
φιλελευθερισμό του Κοραή, τις κλασικές καταβολές της Γαλλικής Επανάστασης, την «ελληνικότητα»
των Ελλήνων καλλιτεχνών του 19<sup>ου</sup> αιώνα και του Μεσοπολέμου, τα όρια
της δράσης των Μυστικών Υπηρεσιών στην Ελλάδα, την αναλυτική αξία της “Κόκκινης
βίας» του Εμφυλίου, τον ρόλο της τεχνολογικής καινοτομίας στην ελληνική
βιομηχανία στα τέλη του 19<sup>ου</sup> και τις αρχές του 20ού αιώνα, τον ρόλο
του ελληνικού Συντάγματος ως θεματοφύλακα ελευθεριών και δικαιωμάτων, εν
προκειμένω των εργασιακών δικαιωμάτων και των συνδικαλιστικών ελευθεριών· ή τέλος, εγγράφουν
σε μια άλλη ιστορία της ατομικής ιδιοκτησίας τη συζήτηση γύρω από το κύτταρο
και τη ζωή ως μονοπωλιακές ευρεσιτεχνίες την εποχή της γονιδιακής επανάστασης. <br /><o:p></o:p>Στο δεύτερο μέρος η
πολιτικοποίηση αυτή αρθρώνεται μέσα από τη σύζευξη μικρών, ατομικών ιστοριών με
τη μεγάλη ιστορία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και τα κείμενα του πρώτου μέρους
δεν μπορούν να διαβαστούν μέσα από ανάλογες διασταυρώσεις μιας μικροϊστορικής με
μια μακροϊστορική οπτική. Μικρές ιστορίες οι περισσότερες από τις οποίες ήταν άγνωστες ως τώρα: το προσωπικό διεθνές
δίκτυο ενός αργεντινού εμπόρου του 18<sup>ου</sup> αιώνα, οι αδελφοί
Κουντουριώτη και η χρηματοδότηση των επαναστάσεων, ένας Γάλλος τραπεζίτης του
19<sup>ου</sup> αιώνα που γίνεται μεταλλουργός χάρη στην τεχνογνωσία μιας ισπανικής
περιφέρειας εξόρυξης, η θηραϊκή γη στο μεσογειακό εμπόριο, οι σχέσεις ανάμεσα
στις χριστιανικές κοινότητες (Ορθοδόξων και Αρμενίων) των Αδάνων στο οθωμανικό,
το ελλαδικό και το ευρωπαϊκό πλαίσιο, η διαδρομή μιας οικογενειακής
κλωστοϋφαντουργίας από την Οθωμανική αυτοκρατορία του τέλους του 19<sup>ου</sup>
αιώνα στις προσφυγικές συνοικίες του Μεσοπολέμου, οι οικονομικές και κοινωνικές
επιλογές των Ελλήνων της αποικιακής Αφρικής (Σουδάν) ή των Ελλήνων που
εργάζονται στη διώρυγα του Σουέζ, οι μικροί επιχειρηματίες στην κρίση του
Μεσοπολέμου ή οι τοπικές ελίτ της Κρήτης στην ελλαδική και μεσογειακή συγκυρία
της κρίσιμης δεκαετίας του ’60. Ή μέσα από τη σύζευξη των εθνικών ιστοριών με
τη μεγάλη ιστορία, όπως το πρόβλημα της καθυστέρησης στη διατύπωση «αγροτικού
ζητήματος» στην ελληνική, την οθωμανική και την ευρύτερη βαλκανική ιστορία, ή την
αδύνατη ένταξη της πραγματικότητας του ελληνικού τουρισμού στο πλαίσιο του διεθνούς
ΟΟΣΑ. <br />Στο τρίτο μέρος συγκεντρώνονται
οι ιστοριογραφικές παρεμβάσεις του τόμου: οι σύγχρονοι προβληματισμοί πάνω στην
έννοια και τον όρο «μινωϊκή τέχνη», οι ελληνικές και ιβηρικές οικονομικές και
πολιτισμικές διασταυρώσεις πέρα από τις σύγχρονες μεσογειακές θεωρίες, η
συζήτηση γύρω από τα πεδία του «βυζαντινού» και του μετα-βυζαντινού» για τη βυζαντινή
ιστορία, τη βυζαντινή τέχνη και τις βυζαντινές σπουδές, η δυνατότητα μιας
Οθωμανικής διανοητικής ιστορίας και μιας οθωμανικής οικονομικής ιστορίας, η
οθωμανική «νεωτερικότητα» στο μικροσκόπιο, ο ιστοριογραφικός ριζοσπαστισμός ως εφαλτήριο
για έναν νέο συντηρητισμό των ιστορικών της αμερικανικής Νέας Αριστεράς, ή πώς
η μνήμη μετατρέπεται σε πολιτικό διακύβευμα της ιστορίας μετά την πτώση του
τείχους του Βερολίνου ή μετά τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008 στην Αθήνα.<br />Όσο διαβάζεται και
ξαναδιαβάζεται ο τόμος, γίνεται φανερό ότι δεν είναι μόνο ένα αφιέρωμα στον
Χρήστο Χατζηιωσήφ: επιχειρεί συγχρόνως και μια έμμεση απάντηση σε ιστοριογραφικά
στερεότυπα του τέλους του 20ού και του 21<sup>ου</sup> αιώνα. Θα τολμούσα να πω
ότι απαντά σε μια σύγχρονη βουλγκάτα που αντιμετωπίζει τα ιστοριογραφικά πεδία
σαν στάδια σε μια προοδευτική πορεία με στόχο το «καινούριο» και το σύγχρονο, προτείνοντας
αντίθετα αμφίδρομες αναγνώσεις και διασταυρώσεις παλαιότερων και νεότερων πεδίων
και εργαλείων, όπως π. χ. στη συνομιλία λογοτεχνίας & ιστοριογραφίας στην
περίπτωση του Φλωμπέρ, ή στη συνεργασία οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας για
τη μελέτη της εθνικής πολιτικοποίησης στην Οθωμανική Στενήμαχο. Από την άλλη, η ευρύτερη, δυναμική και
παραγωγική αντίληψη του πολιτικού ως βασικού αναλυτικού εργαλείου της
κοινωνικής ιστορίας και της ιστοριογραφίας της, που κληροδοτεί ο Χρήστος
Χατζηιωσήφ τόσο στους μαθητές και τις μαθήτριές του όσο και στο ίδιο το τμήμα
Ιστορίας & Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Κρήτης, και που εκφράζουν τα
κείμενα του τόμου, έρχεται να ανατρέψει ένα άλλο στερεότυπο καχυποψίας απέναντι
στην ιδεολογία και το πολιτικό ως ελλειμματικά και περιοριστικά εργαλεία
κατανόησης της ιστορίας, τα οποία υποβαθμίζουν και εξαντλούν την ανασυγκρότηση
και μελέτη του παρελθόντος σε θεσμικές, κομματικές ή προγραμματικές συναινέσεις
και συγκρούσεις. Στερεότυπο που βλέπουμε να ανανεώνεται έμμεσα και με την
εκστρατεία «αποπολιτικοποίησης» την οποία έχει εξαπολύσει το κράτος ενάντια
στις ακαδημαϊκές συλλογικότητες και τις πρακτικές τους: ας θυμηθούμε τον τρόπο
με τον οποίο επιχειρήθηκε πρόσφατα η κατάργηση μιας κατοχυρωμένης από τη
Μεταπολίτευση πολιτικής ελευθερίας και πρακτικής της φοιτητικής κοινότητας, των
εκλογών στους φοιτητικούς συλλόγους, με την ανάθεση της οργάνωσής τους στα
πανεπιστημιακά τμήματα. Γι’ αυτό και είναι εξαιρετικά επίκαιρο το κείμενο του
τόμου για τον ρόλο του Πανεπιστημίου των Αθηνών στις πολιτικές συγκρούσεις των
αρχών του 20ού αιώνα. <br />Για τους παραπάνω λόγους, τέλος,
νομίζω ότι ο τόμος που αφιερώνεται στον Χρήστο Χατζηιωσήφ θα μπορούσε να
συνιστά μια ιστοριογραφική θέση, μια ιστοριογραφική δήλωση αμφισβήτησης του πολιτικού
παρόντος. Σ’ αυτή τη διαρκή αμφισβήτηση, που μπορεί να φτάσει και ώς την
ανταρσία απέναντι στον εαυτό της, μια επικίνδυνη θέση, όπως έγινε ο
γιακωβινισμός για την ιστοριογραφία γύρω από τη Γαλλική επανάσταση αλλά και για
την ίδια την επανάσταση, σ΄ αυτήν παραπέμπει και η ιδιαίτερη έννοια του <i><span lang="EN-US">esprit</span></i><span lang="EN-US"> </span>στον Σταντάλ, από τον οποίο η Άννα Μαχαιρά, η Λήδα
Παπαστεφανάκη και ο Στρατής Μπουρνάζος
άντλησαν την ιδέα του τίτλου. Μια δήλωση η οποία στην πολιτική συγκυρία
που βιώνουμε αυτή τη στιγμή στα πανεπιστήμια, και όχι μόνο, αποκτά τα
χαρακτηριστικά πολιτικής «πράξης».<br /> <o:p></o:p> <br />*Η Ελευθερία Ζέη είναι
ιστορικός/ Πανεπιστήμιο Κρήτης</span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-42055933578625788442024-03-17T18:59:00.001+02:002024-03-17T18:59:00.131+02:00χάρος ηχόλαλος <div style="margin-bottom: 0cm; text-align: left;"><span style="font-family: inherit;">μ’ ένα μπαμ-μπαμ
διπλόηχον το βράδυ<br /><span style="line-height: 115%;">καταπέλτης κόβει ξεκόβει
δειλινού<br /> </span><span style="line-height: 115%;">μήδ’ όλων τών χρωμάτων
ξανοίγεται<br /> </span><span style="line-height: 115%;">του σκοτεινού παγιώνεται
στο μαύρον<br /> </span><span style="line-height: 115%;"> <br /></span><span style="line-height: 115%;">μα η γερακίνα γης αντίς
νερό τον θρέφει στο<br /> </span><span style="line-height: 115%;">μαντάτον «πόσα βραχιόλια
περασιάς πώς και<br /> </span><span style="line-height: 115%;">εκκινείς αλύσων στο εδώ
καυκάσιον τί περνάς»<br /> </span><span style="line-height: 115%;"> <br /></span><span style="line-height: 115%;">(μόνος προμήθωσα φωνής
ντοκ πάνορμον το σθένος)<br /> </span><span style="line-height: 115%;"> <br /></span><b><span style="line-height: 115%;">Κώστας
Θ. Ριζάκης </span></b></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-4112627562704946552024-03-17T18:58:00.001+02:002024-03-17T18:58:00.130+02:00Το κάστρο των διασταυρωμένων πεπρωμένων<div style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><b><span style="text-align: justify;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjaNbz4FYxgPxr3lKOgUmapuWasZFd4jZIK-6X8fvMlQK-pcwEQKpncFXDmzwH2S2TfDeO5YzW1jvBuDjJ6c52YeAGk_dP24ywn8x6xtWbFCZssVRsca9CaMzlY3DzdJbY1C9oCj4NnVNmJaatVPnWWJeq-Cu0I06Fzljo3OpSNg7T5OUywsj9n2SsPSBw/s1500/_06..jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1001" data-original-width="1500" height="428" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjaNbz4FYxgPxr3lKOgUmapuWasZFd4jZIK-6X8fvMlQK-pcwEQKpncFXDmzwH2S2TfDeO5YzW1jvBuDjJ6c52YeAGk_dP24ywn8x6xtWbFCZssVRsca9CaMzlY3DzdJbY1C9oCj4NnVNmJaatVPnWWJeq-Cu0I06Fzljo3OpSNg7T5OUywsj9n2SsPSBw/w640-h428/_06..jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="line-height: 107%;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Γιώργος
Αλεξανδρίδης, <i>Προβάλουν λαμπρά στα ανώτερα ύψη των αιθέρων</i>, 2023,
λεπτομέρεια εγκατάστασης, εφυαλωμένα κεραμικά</span></span></td></tr></tbody></table><br /></span></b></span></div><div style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><b><span style="text-align: justify;">(Ίταλο
Καλβίνο, 100 χρόνια από τη γέννησή του)</span></b></span></div><div style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br /></div><div style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><b><span style="line-height: 107%;">Του
Φοίβου Γκικόπουλου*<br /></span></b><span style="line-height: 107%;"><b> </b><br /><div style="text-align: right;"><i style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 107%;">«Πρέπει
να βιαστώ να βρω μια λύση και επειδή ο μοναδικός χώρος που μου είναι ανοιχτός
είναι εκείνος της θεωρίας, δεν μου μένει άλλο από το να εξακολουθώ να εμβαθύνω
στη θεωρητική γνώση της κατάστασης. Η αλήθεια, όπως κι αν είναι αυτή, όμορφη ή
άσχημη, δεν μου επιτρέπεται να την αλλάξω»</span></i></div><div style="text-align: right;"><span style="font-family: inherit; line-height: 107%;"> (Ίταλο Καλβίνο, <i>Ταφ
μηδέν, </i>1967).</span></div> </span><span style="line-height: 107%;"><o:p></o:p></span><span style="line-height: 107%;"> <br /></span><span style="line-height: 107%;">Το έργο του Καλβίνο ζει σε μια
ένταση ανάμεσα στη μοναξιά της αποξένωσης και την αναγκαία, αλλά τόσο
αηδιαστική και άθλια, κοινωνικότητα. Και στις δύο, ακραίες περιπτώσεις, ο
άνθρωπος είναι ακρωτηριασμένος και πρέπει να τον ανασυνθέσουμε, πράγμα που δεν μπορεί
να πραγματοποιηθεί παρά μόνο στο παραμύθι.<br /></span><span style="line-height: 107%;">Η ποιητική της αποξένωσης
σημειώνεται σε πολλές περιοχές της αφήγησης. Ο χώρος είναι εκείνος ο μακρινός
και αχανής ώστε να καταστεί ένας εν δυνάμει χώρος. Ο χρόνος είναι ένα παρελθόν,
που η απομάκρυνση και η αφαιρετικότητά του επισημαίνονται από τη συνάντηση
εκείνων των συντεταγμένων του χώρου, λιγότερο πραγματικών και μάλλον
παραδειγματικών. Αλλά, ακόμη περισσότερο, η απόσταση βρίσκεται στην κατάσταση
και την ψυχολογία των πρωταγωνιστών.<br /></span><span style="line-height: 107%;">Και σ’ αυτό το έργο η
προγραμματισμένη αποστασιοποίηση διατηρεί τη διπλή αξία που πάντα είχε στον
Καλβίνο, από τη μια μεριά εγγύηση «καθαρής» γνώσης του κόσμου, κι από την άλλη
σημάδι της αλλοτρίωσης του ατόμου που τον ζει, και της «διαφωτιστικής» λογικής
που ενσαρκώνει, σε σχέση με την ίδια την πραγματικότητα: και θα λέγαμε ότι αυτό
είναι η τελευταία μορφή που προτιμά να υπογραμμίσει ο συγγραφέας,
υποδεικνύοντας πώς η απόσταση και υπέρβαση της λογικής μετατρέπεται σε
αμφιβολία πάνω στην υπόσταση της πραγματικότητας, και ακόμη πάνω στην ύπαρξη
του σκεπτόμενου ατόμου.<span><a name='more'></a></span><br /></span><span style="line-height: 107%;">Ο Καλβίνο, παραμυθοποιός στεγνής και
λογικής φύσης, πάντα έπαιξε με ανοιχτά χαρτιά με τις αλληγορίες του, γιατί σ’
αυτόν το παραμύθι δεν υπήρξε ποτέ -ρομαντικά- υπεκφυγή του μυστηρίου και του
παράλογου του πραγματικού, αλλά πάντα -διαφωτιστικά- ηθική και εξάσκηση της
λογικής. Οι κύριες αλληγορίες του είναι διάφανες, εύκολα ερμηνεύσιμες, γεγονός
που θα μπορούσε να θεωρηθεί μια προσφορά στον ουτοπιστικό του χαρακτήρα.<br /></span><span style="line-height: 107%;">Σ’ αυτό το έργο, όπως και στα
περισσότερα, ο συγγραφέας παραμένει απόλυτα πιστός σ’ αυτή τη γραμμή, και
μάλιστα την οδηγεί μέχρι τις έσχατες επιπτώσεις. Τα βιβλία του κατασκευάζονται
ολόκληρα πάνω στην συν-παρουσία και την πλοκή συχνά μπερδεμένη με φανταστικές
επινοήσεις και ορθολογισμού, κειμένου και αυτο-σχολιασμού. Κάθε εικόνα
καταλήγει να είναι μια αλληγορία για την οποία ταυτόχρονα προσφέρεται και ένα
κλειδί ανάγνωσης συχνά και απομυθοποίησης. <br /></span><span style="line-height: 107%;">Αυτή η μορφή του έργου βρίσκεται σε
στενή σχέση με τη γενική δομή που το καθορίζει, μια δομή που γυρίζει τις πλάτες
της στην «αφηγηματική» διάσταση και απελευθερώνει τον δοκιμιογράφο που υπάρχει
μέσα στον Καλβίνο: θα μπορούσαμε να πούμε ότι η «αφήγηση», αυτός ο τύπος
αφήγησης, τελικά, δεν είναι άλλο παρά μια κρυφή φόρμα δοκιμίου.<br /></span><span style="line-height: 107%;"> <br /></span><span style="line-height: 107%;">*Ο Φοίβος
Γκικόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ </span></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-50606685600984822222024-03-17T18:57:00.001+02:002024-03-17T18:57:00.140+02:00Οι «παντοτινές μας συμφορές»<div style="line-height: 115%; text-align: left;"><div style="text-align: left;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj7lWDZWfhJ9EApFKW36B8FqNAc_fYhjH6y23PguXkBr2Hfnl6HitRYQahVUF11rojUBbrsqk_xLrPDvjjhb3wlUGujiSbyoXQwetWLFLPejnLPWpBMfo03N6RtmeYNh_V1psHZPGI24tNN7MXf3VMWD0N80W4TwF5ETAtvmo4DFMzbp8QXeBR6fKJnTm8/s4972/_12..JPG" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="3300" data-original-width="4972" height="424" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj7lWDZWfhJ9EApFKW36B8FqNAc_fYhjH6y23PguXkBr2Hfnl6HitRYQahVUF11rojUBbrsqk_xLrPDvjjhb3wlUGujiSbyoXQwetWLFLPejnLPWpBMfo03N6RtmeYNh_V1psHZPGI24tNN7MXf3VMWD0N80W4TwF5ETAtvmo4DFMzbp8QXeBR6fKJnTm8/w640-h424/_12..JPG" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><p class="MsoNormal"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Γιώργος Αλεξανδρίδης, Χωρίς τίτλο, 2021-2022, εγκατάσταση
από κεραμικά πιάτα, εφυαλωμένα κεραμικά, μολύβια και μελάνια κεραμικής<o:p></o:p></span></p></td></tr></tbody></table><br /></div><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;">Του
Γιάννη Στρούμπα*</b></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;"> </b></div><b><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;">ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΟΥΜΑΝΙΔΗΣ, <i>Οι ελεγείες της Ανατολής</i>, εκδόσεις
Κουκκίδα (γ΄ έκδοση), σελ. 50 + <span lang="EN-US">CD</span></b></div></b><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Δέκα χρόνια μετά από την πρώτη
ιδιωτική έκδοση της ποιητικής συλλογής </span><i style="font-family: inherit;">Οι
ελεγείες της Ανατολής</i><span style="font-family: inherit;">, ο Χρήστος Τουμανίδης τν επανεκδίδει σε μια συγκυρία
τραγικά ειρωνική, καθώς το πολεμικό σκηνικό της Μέσης Ανατολής που τον
απασχολεί, μαζί με τα θανατερά του παρεπόμενα, είναι σήμερα αναζωπυρωμένο, και
μάλιστα στην πιο ανελέητη, ίσως, μορφή του. Ο Τουμανίδης προσδιορίζει ρητά τον
τόπο του δράματος: είναι η «Λωρίδα της Γάζας», η «επίγεια Κόλαση», ο τόπος της
Σεχραζάτ και του Αλαντίν, η «πορφυρή Ανατολή». Παράλληλα, με τα μότο που
προτάσσει στη συλλογή του υποδεικνύει την άρση της αναβλητικότητας, την
κατάργηση των διαχωρισμών, την πίστη, την ελπίδα, την αγάπη.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ο ποιητής παρουσιάζει το χρέος: «</span><i style="font-family: inherit;">πρέπει
να ψιθυρίσουμε/ τα νέα παραμύθια στα παιδιά.// Πρέπει να γίνει πάλι ήλιος. Και
άνεμος./ Παραμυθένιος ουρανός με γήινα φτερά</i><span style="font-family: inherit;">». Με λόγο λυρικό και
οραματικό, που παραπέμπει στον Σικελιανό, αναζητά τη νέα βλάστηση: «</span><i style="font-family: inherit;">από
αυτούς τους ουράνιους τάφους, ναι!/ θα ξεπηδήσουν οι νέες ελπίδες</i><span style="font-family: inherit;">». Η
αναγκαιότητα του χρέους ορίζεται από την κυρίαρχη κόλαση του πολέμου, τον
θάνατο και την προσφυγιά. Ο Τουμανίδης συνδέει τον τόπο με το ιστορικό του
παρελθόν και τη θρησκευτική του παράδοση («Ρακένδυτοι Απόστολοι της Πίκρας»),
παράλληλα όμως σκηνοθετεί τις κατατρεγμένες του υπάρξεις και σε πλαίσιο
διαχρονικό και υπερτοπικό, όπου οι αναφορές σε θρησκευτικά στοιχεία, όπως οι
άγγελοι, απογυμνώνονται εντέλει από το πρωταρχικό τους νοηματικό φορτίο και
προσλαμβάνουν διαστάσεις μεταφορικές. Γι’ αυτό και οι κατατρεγμένοι του ποιητή
είναι αγγελικοί, ως βασανισμένοι και πονεμένοι: «</span><i style="font-family: inherit;">Ανέστιοι άνθρωποι, λειψοί,/
σε Γειτονιές Αγγέλων τριγυρνούν</i><span style="font-family: inherit;">». Ο θρήνος του Τουμανίδη για τους
εξορισμένους από τη ζωή ερμηνεύει την επιλογή του των «ελεγειών».</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Η διάθεση του ποιητή να αναδείξει το πρόβλημα
στην καθολικότητά του τον οδηγεί στη μεταφορά του σκηνικού του στη Δύση και την
Ελλάδα. Τη γέφυρά του την αποτελούν οι πρόσφυγες, που ελπίζουν «στη δυτική
πλευρά του ονείρου», όμως ανακαλεί και το δράμα της ελληνικής προσφυγιάς λόγω
της μικρασιατικής καταστροφής. Γι’ αυτό και η προτροπή του προς την ομοιοπαθή
Αθήνα: «</span><i style="font-family: inherit;">Δώσε τους μιαν αυλή, λίγο δικό σου ουρανό./ Ένα παράθυρο ανοιχτό,/
που να μοσχοβολάει βασιλικό κι αστέρια</i><span style="font-family: inherit;">». Η δεκτικότητα της Δύσης στο
αίτημα, ωστόσο, δεν είναι δεδομένη, γεγονός που επιτείνει στους πρόσφυγες το
αίσθημα της απόρριψης απ’ την κάθε πλευρά, και τους καθιστά πρόσωπα ακόμη
τραγικότερα: «</span><i style="font-family: inherit;">Αν επιζήσουμε, έτσι θα ζήσουμε. Απάτριδες./ Δίχως φίλους.
Δίχως εχθρούς./ Και δίχως αυταπάτες</i><span style="font-family: inherit;">».<span><a name='more'></a></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Το δράμα αποδίδεται από τον
Τουμανίδη μέσα από την συνύπαρξη της κυριολεξίας με τη μεταφορά, η οποία
δημιουργεί δισημίες. «Σε σπίτια δίχως ουρανό, θα βρουν γωνιά,/ για να
προσευχηθούνε»: τα βομβαρδισμένα σπίτια κυριολεκτικά δεν έχουν στέγη, ο
«ουρανός» τους ωστόσο είναι μεταφορικά και το γκρέμισμα κάθε ελπίδας ή κάποιας
αισιοδοξίας για το μέλλον. Οι υπερβολές καταδεικνύουν το αδιέξοδο: «Ούτε μέσα
στο σώμα τους δεν νιώθουν ασφαλείς». Οι αποφθεγματικές διατυπώσεις συμπυκνώνουν
τον φιλοσοφικό στοχασμό: «Ο πόνος πατρίδα και λόγια δεν έχει»· ή «Οι στάχτες
είναι η μνήμη μας». Οι αντιστροφές ανατρέπουν, προσδίδοντας σφαιρικότητα στον
προβληματισμό: «</span><i style="font-family: inherit;">(Οι στάχτες είναι η γνώση μας./ Η αλήθεια που σκοτώνει.)</i><span style="font-family: inherit;">».
Η δε ρυθμική αποτύπωση επίσης δεν αφήνει αδιάφορο τον ποιητή, όπως στον ιαμβικό
δεκαπεντασύλλαβο «Κι απ’ το βυζί της μάνας τους ρουφούνε μαύρο γάλα».</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Για τον Τουμανίδη είναι ζητούμενη
η θέση των ποιητών επί των συμβαινόντων: «Και οι ποιητές τι είπαν;». Η
επιχειρούμενη σύνδεση με την ποιητική παράδοση εκκινεί από τα εισαγωγικά μότο·
διέρχεται από διατυπώσεις που παραπέμπουν σε στίχους των προγόνων όπως «</span><i style="font-family: inherit;">Αυτός
δεν είναι τόπος για ζωή./ Σε αυτά εδώ τα χώματα,/ ποιήματα δεν βλασταίνουν</i><span style="font-family: inherit;">»,
οι οποίοι ανακαλούν τον Γιάννη Ρίτσο και τους στίχους του «</span><i style="font-family: inherit;">Σε τούτα εδώ τα
μάρμαρα/ κακιά σκουριά δεν πιάνει</i><span style="font-family: inherit;">» (ποίημα «Εδώ το φως»)· και καταλήγει με
την παράφραση του Καρυωτάκη «</span><i style="font-family: inherit;">Το έσχατο εκείνο καταφύγιο που φθονούμε</i><span style="font-family: inherit;">»,
σε μια μεταστοιχείωση συγκλονιστική, καθώς το μεταφορικό καταφύγιο της ποίησης
αντιστοιχίζεται με το κυριολεκτικό, που καλείται να προστατέψει από τους
πολεμικούς βομβαρδισμούς.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ο Τουμανίδης, λοιπόν,
προβληματίζεται [«(</span><i style="font-family: inherit;">Ο ήλιος, από τη δύση του, θα ανατείλει πάλι.)</i><span style="font-family: inherit;">»],
συλλογίζεται («</span><i style="font-family: inherit;">Κοιμόμαστε ή καιγόμαστε,/ μες στις αυριανές φωτιές μας.</i><span style="font-family: inherit;">»),
προσεύχεται («</span><i style="font-family: inherit;">Ή μήπως δεν έμαθαν ποτέ, Κύριε, τι είναι η ΑΓΑΠΗ;</i><span style="font-family: inherit;">»), ακόμη
κι αποδεικνύεται δηκτικός και καταδεικτικός [«</span><i style="font-family: inherit;">(Διαλογιζόμαστε πάνω στον ξένο
πόνο,/ οι ασυλλόγιστοι εμείς.)</i><span style="font-family: inherit;">»]. Η προσπάθειά του, ωστόσο, να εντοπίσει
χαραμάδα για την ελπίδα προσκρούει πάντα στη δυστοπική πραγματικότητα («</span><i style="font-family: inherit;">Άψυχη
μάνα./ Στου παιδιού της τα χέρια./ Χαμογελάει!</i><span style="font-family: inherit;">»). Γι’ αυτό και το κλείσιμο
της αυλαίας συναντά μια «Γεωγραφία της θλίψης»: «</span><i style="font-family: inherit;">Αλλά, γιατί η “πολιτισμένη”
Δύση να αγνοεί,/ και η θυμωμένη Ανατολή να μην καταλαβαίνει;</i><span style="font-family: inherit;">». Έτσι, η
ακατανοησία προδιαγράφει και το ζοφερό μέλλον, σ’ έναν αέναο, αδιέξοδο κύκλο: «</span><i style="font-family: inherit;">Επειδή
και γιατί, οι χθεσινές/ είναι οι αυριανές, παντοτινές μας συμφορές</i><span style="font-family: inherit;">».</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Η έκδοση συνοδεύεται από σιντί με
το θεατρικό ποίημα, σε τρία μέρη, </span><i style="font-family: inherit;">Οι
ελεγείες της Ανατολής</i><span style="font-family: inherit;">, σε μουσική του Φίλιππου Περιστέρη κι ερμηνεία της
Ντομένικας Ρέγκου.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">*Ο Γιάννης Στρούμπας είναι συγγραφέας</span></div></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-25686840122010508462024-03-10T19:03:00.001+02:002024-03-10T19:03:00.133+02:00<div style="text-align: right;"><span style="font-family: inherit;"> Οι εικόνες του τεύχους προέρχονται από την έκθεση με τίτλο
«Όλοι εδώ. 50 χρόνια Δημοκρατία» που πραγματοποιείται στο <span lang="EN-US">MOMus</span><span lang="EN-US"> </span>– Μουσείο
Άλεξ Μυλωνά (Πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο, Αθήνα) με έργα των Δημήτρη
Αληθεινού, Βλάση Κανιάρη, Βάσως Κατράκη, Α. Τάσσου και Γιάννη Παππά. Επιμέλεια:
Γιάννης Μπόλης. Μέχρι 14/4.</span></div><div style="text-align: right;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><div style="text-align: right;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEguKqTNVMdzxBLPmWkb8GdLx2GVvaiQbDcBGPDRBn7hxboi1COE-BWyOGS7yfYgxogD4YeOwdhquX70XaMc8DMIeeJJm3SjPmlkiJkeEXuVa7wDzu280AmWOSzQJLvtiR8GGhA-E4sa2P-y8X5LFzmp75BpqiMp-Z4mSx05LWLE-dpwFMhNJJb0QnAH_CI/s2250/_23.%20%CE%B5%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20'%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B9%20%CE%B5%CE%B4%CF%89'%20@momusalexmylona%20photo%20Nikos%20Palaiologos%20(81).jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1500" data-original-width="2250" height="426" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEguKqTNVMdzxBLPmWkb8GdLx2GVvaiQbDcBGPDRBn7hxboi1COE-BWyOGS7yfYgxogD4YeOwdhquX70XaMc8DMIeeJJm3SjPmlkiJkeEXuVa7wDzu280AmWOSzQJLvtiR8GGhA-E4sa2P-y8X5LFzmp75BpqiMp-Z4mSx05LWLE-dpwFMhNJJb0QnAH_CI/w640-h426/_23.%20%CE%B5%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20'%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B9%20%CE%B5%CE%B4%CF%89'%20@momusalexmylona%20photo%20Nikos%20Palaiologos%20(81).jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><span style="line-height: 107%;">Άποψη της έκθεσης «Όλοι εδώ! 50 χρόνια Δημοκρατία» στο </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">MOMus</span><span style="line-height: 107%;"> – Μουσείο Άλεξ Μυλωνά
(φωτ.: Νίκος Παλαιολόγος)</span></span></td></tr></tbody></table></div><p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-68697295442089354942024-03-10T19:02:00.001+02:002024-03-10T19:02:00.128+02:00Ελεγεία ή αμηχανία;<div style="text-align: left; text-indent: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;"><b><span style="font-family: inherit;">Του Κώστα Βούλγαρη</span></b></span></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;"><b> </b></span></div><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><b><span style="text-indent: 0cm;">ΒΙΜ ΒΕΝΤΕΡΣ, </span><i style="text-indent: 0cm;">Υπέροχες μέρες</i></b></div><i><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;"> </span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;">Προκειμένου να μιλήσει κανείς για
ταινία του Βιμ Βέντερς, δεν χρειάζεται απαραιτήτως να είναι κριτικός
κινηματογράφου. Και τούτο, γιατί πρόκειται για έναν σκηνοθέτη ο οποίος
προτάσσει την αισθητική και τις ιδέες που φέρει κάθε έργο του, θα έλεγα
προγραμματικά. Αυτός ο κινηματογράφος του Βέντερς είναι πια μέρος του
«ευρωπαϊκού κεκτημένου» στον χώρο εν γένει της τέχνης, οπότε πολύ περισσότεροι μπορούν
να μιλήσουν για το έργο του, χωρίς φυσικά να εμπλέκονται στο καθαυτό πεδίο της
κινηματογραφικής κριτικής, το οποίο ανήκει στους καθ’ ύλην αρμόδιους.</span></div></o:p></i></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;">Δηλώνω εξ αρχής, ότι η προκείμενη
ταινία του Βέντερς με απογοήτευσε. Παρ’ ότι άψογη τεχνικά, απ’ όσο εγώ ο μη
ειδικός μπορώ να δω, χαρακτηρίζεται από έναν επίμονο μινιμαλιστικό ρεαλισμό,
που κατά τη γνώμη μου μένει στην επιφάνεια των πραγμάτων.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;">Ακολουθώντας και αναδεικνύοντας
την τελετουργική λογική που διέπει όλη τη γιαπωνέζικη ζωή και κουλτούρα, και
παρ’ ότι έχει στη διάθεσή του έναν ηθοποιό με εξαιρετικές δυνατότητες (Κότζι
Γιακούσο), μας δίνει μια εντελώς επίπεδη αφήγηση. Δεν αναφέρομαι μόνο στον
ρυθμό της ή μόνο στην ακολουθία των πλάνων, ούτε μόνο στο περιορισμένο εύρος
των εικόνων του, αλλά κυρίως στην απουσία οποιουδήποτε βάθους.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;">Δεν έχουμε «βάθος χαρακτήρα» του
πρωταγωνιστή, όπως το επεδίωκαν κάποτε, ο οποίος σχεδόν μονοπωλεί με την
παρουσία του όλη την ταινία. Δεν έχουμε όμως ούτε βάθος της προσωπικής συνθήκης
του, πόσω μάλλον της κοινωνικής συνθήκης μέσα στην οποία λειτουργεί, έχοντας
αποσυρθεί σε μια λιτή, φτωχική, μονότονη ζωή, κάνοντας το πιο άσημο επάγγελμα,
με μια συνέπεια απλοϊκή. Αλλά δεν έχουμε και οιαδήποτε υπονόμευση του
χαρακτήρα, ως «ολοκληρωμένου» μοντερνιστικού χαρακτήρα, που θα μπορούσε να
επιτρέψει την ανάδυση της πραγματικότητας μέσα από τα σπαράγματά της,
αξιοποιώντας κριτικά τη μεταμοντέρνα συνθήκη του «νέου αβαθούς» − αντίθετα, η
ταινία καταφάσκει αμήχανα, και θα έλεγα άτσαλα, σε αυτή τη συνθήκη.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;">Οι νοσταλγικές νότες, με τα ροκ
κομμάτια, με την παλαιϊκή κασέτα, με την παλαιά φωτογραφική μηχανή, με τα
μυθιστορήματα που διαβάζει ο πρωταγωνιστής −ακριβώς ένα κάθε εβδομάδα−, αυτές
οι νότες ενσωματώνονται στη μινιμαλιστική εικόνα και ζωή του βασικού χαρακτήρα,
ως στοιχεία όμως εξωτερικά, που ναι μεν μιλούν σε εμάς τους «απέξω» απ’ τη
γιαπωνέζικη κουλτούρα, ως σημαίνοντα, έστω αμυδρά ή μετέωρα μέσα στην αφήγηση, όμως
δημιουργούν μια αντίφαση με την όλη ζωή του πρωταγωνιστή, που είναι η πιο
κοινότοπη εκδοχή ενός χειρωνακτικά εργαζόμενου γιαπωνέζου. Μια αντίφαση που δεν
αντέχει και δεν εξελίσσεται σε έδραση όλης της ζωής του και της ύπαρξής του,
και έτσι απομένει μια ας πούμε ιδιοτροπία ενός κάποιου γιαπωνέζου∙ δεν είναι,
δεν γίνεται τελικά σημαίνουσα.<span><a name='more'></a></span></span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;">Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι
πρόκειται για μια ελεγεία της απλότητας και της λιτότητας, και έτσι για μια
κριτική του καταναλωτισμού. Εγώ δεν είδα να φτιάχνεται ένα τέτοιο πρόταγμα,
έστω και υπαινικτικά. Αντίθετα, θα έλεγα ότι η αφήγηση καταφάσκει στη μιζέρια,
ταυτόχρονα και στην αδιανόητη, για μας τους δυτικούς, πειθαρχία, με μια αφελή
οριενταλιστική διάθεση.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;">Ο μινιμαλιστικός ρεαλισμός έχει
βέβαια μακρά ιστορία, σε όλες τις τέχνες. Θα αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα, θεματολογικά
ακραίου δείγματός του, το διήγημα του Τζακ Λόντον, «Ένα κομμάτι κρέας» (από τις
</span><i style="text-indent: 0cm;">Ιστορίες του μποξ</i><span style="text-indent: 0cm;">). Εκεί, ο παρηκμασμένος και αποσυρμένος μποξέρ
προετοιμάζεται για έναν ακόμα αγώνα, ώστε, αν τον κερδίσει, να πάρει λίγα
χρήματα και να επιβιώσει στοιχειωδώς για ένα διάστημα, γιατί βρίσκεται σε
απόλυτη ένδεια, αυτός και η οικογένειά του. Μη έχοντας όμως χρήματα για να
τραφεί, όπως απαιτεί η προπόνηση, ο αγώνας και το παρηκμασμένο κορμί του, με
τον χασάπη της γειτονιάς του να μην του δίνει με πίστωση «ένα κομμάτι κρέας»
που το είχε απόλυτη ανάγκη, πηγαίνει στο ρινγκ πεινασμένος και αδύναμος και,
όταν αρχίζουν να τον εγκαταλείπουν οι δυνάμεις του και η ήττα του να
διαγράφεται βεβαία, πάλι εκείνο το κομμάτι κρέας που δεν έφαγε σκέπτεται....</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;">Θέλω να πω, ότι ο Λόντον
καταφέρνει και μινιμάρει όλη τη δραματική συνθήκη ενός υπέρ-ανθρώπου μποξέρ, επικεντρώνοντας
στο πιο ακραίο ρεαλιστικό στοιχείο, που είναι το κομμάτι κρέας (αφήνω κατά
μέρος τις συνδηλώσεις του), νοηματοδοτώντας πολύ ευρύτερα συμφραζόμενα.
Αντίθετα, ο Βέντερς δεν επικεντρώνει πουθενά, έστω στην πιο ασήμαντη
λεπτομέρεια της ζωής ενός καθαριστή δημόσιων τουαλετών στο Τόκιο, λεπτομέρεια
που να έχει δραματικό υπόβαθρο και να αντέχει να κρατήσει πάνω της νοηματικά
όλη την εικόνα, την αφήγηση, την ταινία, ή έστω να αποδομήσει την αφήγηση και
τις βεβαιότητές μας.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;">Κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για
μια «κουλτουριάρικη» ματιά (που πάντα κατάφερνε και την απέφευγε ο Βέντερς,
κάνοντας διανοούμενες ταινίες), μια ματιά του αμήχανου δυτικού ανθρώπου, που
στενάζει κάτω από τα αδιέξοδα του καθ’ ημάς τρόπου ζωής και σκέψης, και, ως
διαφυγή, γοητεύεται από την εξωτική λιτότητα, ευσυνειδησία και πειθαρχία ενός
άσημου γιαπωνέζου επαγγελματία.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;">Στα 79 του πια ο Βέντερς, με αυτή
την ταινία δεν ακυρώνει βέβαια το προηγούμενο έργο του, το οποίο, ας το
σημειώσω, πέρα από τις άλλες μεγάλες ταινίες του, περιλαμβάνει και την
εξαιρετική ταινία </span><i style="text-indent: 0cm;">Χάμετ</i><span style="text-indent: 0cm;">, που αποτελεί φόρο τιμής στον από πολλές απόψεις
ομογάλακτο και συνεχιστή τού ρεαλισμού τού Λόντον, Ντάσιελ Χάμετ, για τον οποίο
έχει γραφεί κατά κόρον ότι απέσπασε την αστυνομική λογοτεχνία από τα σαλόνια της
αριστοκρατίας και την έφερε στο ταπεινό πεζοδρόμιο − εδώ θα μπορούσαν να γίνουν
άλλες αντιστοιχίες και αντιστίξεις, με τις </span><i style="text-indent: 0cm;">Υπέροχες μέρες</i><span style="text-indent: 0cm;"> του Βέντερς...</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="text-indent: 0cm;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_qPOJ23n8d4SnBwGwYkZUOwOOPcc97WeXKFAYVa0bS9JWgT2Y9FnNXXi98wL6OBjo13UATgKZcZG7I-J22dfljw72UtbLsXwuxLEcdP_OCB14NtDyjc7Diua3rFjPA2cLSusfHLoIvoleofw1UrHge5PVYDHMJu8pjK7iy-E0QSuei2Vj1sOz8nywU7E/s2331/_04.%20dimitris%20alithinos.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="2331" data-original-width="1765" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_qPOJ23n8d4SnBwGwYkZUOwOOPcc97WeXKFAYVa0bS9JWgT2Y9FnNXXi98wL6OBjo13UATgKZcZG7I-J22dfljw72UtbLsXwuxLEcdP_OCB14NtDyjc7Diua3rFjPA2cLSusfHLoIvoleofw1UrHge5PVYDHMJu8pjK7iy-E0QSuei2Vj1sOz8nywU7E/w484-h640/_04.%20dimitris%20alithinos.jpg" width="484" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><span style="line-height: 107%;">Δημήτρης Αληθεινός</span><span style="line-height: 107%;">, </span><i><span style="line-height: 107%;">Χωρίς τίτλο</span></i><span style="line-height: 107%;">, 1971, κλουβί, κρανίο, καναρίνι, 190 x 54 x
33εκ.</span></span></td></tr></tbody></table></div></span></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-59582116188318279752024-03-10T19:01:00.001+02:002024-03-10T19:01:00.143+02:00Το αίτημα της ποίησης<div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="text-align: justify;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEikMdQPD3AoqPwWAjHYW54NOZul1J4Sboz_zw0tz04Xibn3bTPNkqGEzDTUp5IRSmPpy5UmorJ85wVjwWJLkhpx_VoCmTP96yu2FWZX7yFjd1XYTYFy35-25Zn13M4mG7QjXu8C36uTxx3KxQl-Ot-MC7LCTuQT6_3IqAko5qsYJm9_4bsl1Hss9TWW_BE/s2250/_24.%20%CE%B5%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20'%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B9%20%CE%B5%CE%B4%CF%89'%20@momusalexmylona%20photo%20Nikos%20Palaiologos%20(86).jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1500" data-original-width="2250" height="426" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEikMdQPD3AoqPwWAjHYW54NOZul1J4Sboz_zw0tz04Xibn3bTPNkqGEzDTUp5IRSmPpy5UmorJ85wVjwWJLkhpx_VoCmTP96yu2FWZX7yFjd1XYTYFy35-25Zn13M4mG7QjXu8C36uTxx3KxQl-Ot-MC7LCTuQT6_3IqAko5qsYJm9_4bsl1Hss9TWW_BE/w640-h426/_24.%20%CE%B5%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20'%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B9%20%CE%B5%CE%B4%CF%89'%20@momusalexmylona%20photo%20Nikos%20Palaiologos%20(86).jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><span style="line-height: 107%;">Άποψη της έκθεσης «Όλοι εδώ! 50 χρόνια Δημοκρατία» στο </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">MOMus</span><span style="line-height: 107%;"> – Μουσείο Άλεξ Μυλωνά
(φωτ.: Νίκος Παλαιολόγος)</span></span></td></tr></tbody></table><br /></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="text-align: justify;"><b>Της
Ευσταθίας Δήμου*</b></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="text-align: justify;"><br /></span><b><span style="line-height: 115%;">ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΟΡΟΒΕΛΗΣ, <i>Μια
λέξη στο χώμα</i>, εκδόσεις Συρτάρι, σελ. 48</span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><b><span style="line-height: 115%;"><br /></span></b><span style="line-height: 115%;">Μόλις
εικοσιτέσσερα ποιήματα συναποτελούν τη νέα ποιητική συλλογή του Χρίστου
Σοροβέλη, αριθμός που, από πρώτη άποψη, υπόσχεται και προϊδεάζει τον αναγνώστη
για την είσοδό του σε ένα ποιητικό σύμπαν το οποίο σφραγίζεται από τα δύο
βασικότερα γνωρίσματα –παραδοσιακά– του ποιητικού λόγου, την απόσταξη και την
αφαίρεση. Γνωρίσματα τα οποία, βεβαίως, αποτελούν ταυτόχρονα και ζητούμενα της
ποιητικής συγχρονίας που χαρακτηρίζεται κατά τρόπο μάλλον μοναδικό από την
πληθωρικότητα του ποιητικού λόγου, από τη μεγέθυνση των ποιητικών συλλογών που
τείνει να αποτελέσει τον κανόνα πια και όχι την εξαίρεση. Έχοντας, καθώς
φαίνεται, αφουγκραστεί το διαχρονικό αυτό αίτημα της ποίησης, ο Σοροβέλης έρχεται
με τα λιγοστά του αυτά ποιήματα να παρουσιάσει μια χαμηλόφωνη, δυναμική,
ωστόσο, δημιουργία η οποία αποπνέει, από την πρώτη κιόλας ανάγνωση, ένα αίσθημα
γλυκύτητας ή, πιο σωστά, ένα αίσθημα γλυκιάς ηδύτητας που απλώνεται σαν κηλίδα
για να κλείσει μέσα της τον άνθρωπο, να γαληνέψει την αγωνία του και να νικήσει
τους πόνους της ύπαρξής του. Πρόκειται για μια ποίηση που υψώνεται πάνω και
πέρα από τα πράγματα, σε μια ενδιάμεση περιοχή όπου η πραγματικότητα δεν παύει
να στέλνει τον απόηχό της, μοιάζει, όμως, να αποτελεί μια μακρινή ανάμνηση, ένα
υλικό που έχει απολέσει ολοκληρωτικά την υλική του ποιότητα και φύση.<br /></span><span style="line-height: 115%;">Η δημιουργία του Σοροβέλη είναι
φανερά αισιόδοξη, κινείται, δηλαδή, προς την κατεύθυνση μιας εξιδανικευμένης
ενατένισης των εγκόσμιων λειτουργιών και συνθηκών της ζωής έτσι που αυτές να
μοιάζουν ότι συγκροτούνται και αρχίζουν τώρα, μέσα στο παρόν της δημιουργίας,
μέσα στο παρόν της ποίησης: <i>Είναι οι
ερωμένες της ουτοπίας,/ το ερωτικό θρόισμα των μαλλιών ενός κοριτσιού,/ η μάνα
που θηλάζει το παιδί με μουσικές/ -κι αυτό χαμογελά στον ήλιο-/ καθώς
ετοιμάζεται για το πέταγμα/ στα λουλούδια της Άνοιξης.</i> («Φωνές») Αυτό,
βεβαίως, δε σημαίνει ότι ο δημιουργός παραγνωρίζει ή αποσιωπά τις αντίρροπες
δυνάμεις, αυτές που αντιστρατεύονται την αλήθεια και την ομορφιά, αυτές που
επιχειρούν να θολώσουν την καθαρότητα του ανθρώπινου βλέμματος. Το αντίθετο. Μόνο
που οι δυνάμεις αυτές, έτσι όπως δεν κρύβουν ούτε την ποιότητα ούτε τον
προσανατολισμό τους, μοιάζουν να περιχαρακώνονται και, εν τέλει, να
αποκλείονται ή, ακόμα περισσότερο, να εισέρχονται μέσα στο ποίημα, ξορκισμένες
και αποδιωγμένες ολότελα από τη ζωή.<span><a name='more'></a></span><br /></span><span style="line-height: 115%;">Κεντρική θέση μέσα σε όλες σχεδόν
τις επιμέρους συνθέσεις έχουν οι εικόνες. Εικόνες όχι απαραίτητα ρεαλιστικές,
οπωσδήποτε, όμως, βαθιά αληθινές –φορείς, δηλαδή, μιας πρωτόγνωρης και
πρωτάκουστης αλήθειας που είτε γεννά στον άνθρωπο ξεχασμένες μνήμες είτε τις
δημιουργεί τη στιγμή ακριβώς της ανάγνωσης. Γιατί το πέρας της και η επακόλουθη
περισυλλογή βρίσκει τον αναγνώστη πλούσιο σε μια εμπειρία ζωής αλλιώτικη, όχι
τόσο επειδή είναι προϊόν φαντασιακής ανάπλασης, όσο επειδή τα γενόμενα μέσα στα
ποιήματα –οι σκηνές, τα πρόσωπα, οι άνθρωποι– έχουν έναν έντονα πιθανολογικό
χαρακτήρα, θα μπορούσαν δηλαδή να έχουν συμβεί ή, ακόμα περισσότερο, να έχουν
εκφραστεί ως προσδοκία ή ευχή. Από αυτή ακριβώς την πτυχή προκύπτει η βαθιά
ανθρωπολογική διάσταση των ποιημάτων του Σοροβέλη, από την ιδιότητά τους να
αναζητούν και να ανιχνεύουν, ακόμα και ψηλαφητά, την ανθρώπινη ταραχή και
αγωνία, τον διακαή πόθο του ανθρώπου να σμίξει με την ουσία του, κι ας φαίνεται
πολλές φορές πως την αρνείται και την παρακάμπτει. Στο πλαίσιο αυτό και με
σκοπό να αναδείξει ακόμα περισσότερο την εξυψωτική λειτουργία της ποίησης ο
δημιουργός δε διστάζει να γίνει «πανηγυρικός», «υποσχετικός» ενός καλύτερου
κόσμου, ενός καλύτερου ανθρώπου που θα έχει πάρει την τύχη στα χέρια του
αφήνοντας κατά μέρος το βαρύ του, κυριολεκτικά, «εγώ» που τον οδηγεί στην πλήρη
καθήλωση, στο λίμνασμα του νου και της ψυχής: <i>Να μην περιμένουμε τον ουρανό/ να κατέβει, να μας χαμογελάσει και να
μας πάρει από το χέρι./ Καιρός να φτιάξουμε τη δική μας σκάλα.</i> («Ας»)<br /></span><span style="line-height: 115%;">Μεστή καθώς είναι από την υψηλή
ελπίδα και τη βαθιά πίστη του δημιουργού στη δύναμη της ποίησης να τεχνουργεί
τους όρους τη ζωής και της ανθρώπινης παρουσίας στον κόσμο, η ποίηση του
Σοροβέλη εναγκαλίζεται την ποιητικότητα ως βασική αρχή και κυρίαρχη γραμμή της
δημιουργίας. Γραμμένες σε ελεύθερο στίχο, με αισθητό τον εσωτερικό ρυθμό, οι
συνθέσεις γίνονται το έδαφος της μορφοποίησης ποικίλων λεκτικών-εκφραστικών
σχημάτων που διεκδικούν την αυτονόμηση, την αυθυπαρξία και την αυταξία τους
μέσα σε ένα ποιητικό σύμπαν διαρκώς διαμορφούμενο και μεταλλασσόμενο. Και είναι
τα σχήματα αυτά οι ίδιες οι ιδέες που κρυσταλλώνονται μέσα σε έναν κόσμο που
αλλάζει διαρκώς. Οι ιδέες της αγάπης, της ερωτικής ένωσης, της παντοτινής
ύπαρξης.</span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;"><br /></span><span style="line-height: 115%;">*Η
Ευσταθία Δήμου είναι κριτικός λογοτεχνίας</span></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-20663244585144887142024-03-10T19:00:00.001+02:002024-03-10T19:00:00.135+02:00Ρόζα Λούξεμπουργκ <div style="text-align: left; text-indent: 0cm;"><span style="font-family: inherit;"><i style="text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;"><b>Η Επικαιρότητα του... Ανεπίκαιρου<br /></b></span></i><span style="line-height: 115%;"> <br /></span><span style="line-height: 115%;">Ένα αφιέρωμα στην θεωρητικό, στην αγωνίστρια και μάρτυρα με το βαθύ
ανθρωπιστικό πνεύμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, με θέμα το έργο της και τις διορατικές
της προβλέψεις που αντέξανε στο χρόνο και την κάνουν επίκαιρη ακόμα και σήμερα<br /></span><span style="line-height: 115%;">Θα μιλήσουν:<br /> </span><b><span style="line-height: 115%;">Λεωνίδας Παπακωνσταντινίδης</span></b><span style="line-height: 115%;">, Ομ. καθηγητής Πολιτικής<br /><o:p></o:p></span><span style="line-height: 115%;">Οικονομίας του Παν/μίου Πελοποννήσου<br /></span><b><span style="line-height: 115%;">Άλκης Ρήγος</span></b><span style="line-height: 115%;">, Oμ. καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης
& Ιστορίας του Παντείου Παν/μίου<br /><o:p></o:p></span><b><span style="line-height: 115%;">Δημήτρης Μπελαντής</span></b><span style="line-height: 115%;">, δρ Συνταγματικού Δικαίου &
συγγραφέας<br /><o:p></o:p></span><span style="line-height: 115%;">Στη συζήτηση θα συμμετέχει και θα συντονίζει ο εκδότης και συγγραφέας <b>Κώστας
Κοροντζής<br /></b></span><span style="line-height: 115%;"> <br /></span><span style="line-height: 115%;">Πολυχώρος πολιτισμού <b>"Διέλευσις"</b> Λέσβου 15 & Πόρου
11256 Κυψέλη, τηλ. 2108613739<br /></span><b><span style="line-height: 115%;">Παρασκευή 15 Μαρτίου</span></b></span><span style="line-height: 115%;"><span style="font-family: inherit;"> | ώρα έναρξης: <b>19:00</b> |
Είσοδος ελεύθερη</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-25588277866035969622024-03-10T18:59:00.001+02:002024-03-10T18:59:00.132+02:00Μπρεχτ απλός, και πώς να μεταφράζεται<div style="margin-bottom: 0cm; text-align: left;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="text-align: justify;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgD3COqrmKa5xuMJnAP6GQajRZ-SuHAWdj60SgG5_O2FkGKq27c2piRzxo8vkN0MugetQB3DRTzKfPe7U8FyW4dnSsfrznZTiFWIPLqB1hvuUCHdSpbjHueIEWioQ1jkyTcpP-hGMZDiPQSUUK5_US5_Va89uUKB_lzR_UaxqkSEZw-4wkUGUmRjQt-IXw/s2250/_22.%20%CE%B5%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20'%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B9%20%CE%B5%CE%B4%CF%89'%20@momusalexmylona%20photo%20Nikos%20Palaiologos%20(69).jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1500" data-original-width="2250" height="426" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgD3COqrmKa5xuMJnAP6GQajRZ-SuHAWdj60SgG5_O2FkGKq27c2piRzxo8vkN0MugetQB3DRTzKfPe7U8FyW4dnSsfrznZTiFWIPLqB1hvuUCHdSpbjHueIEWioQ1jkyTcpP-hGMZDiPQSUUK5_US5_Va89uUKB_lzR_UaxqkSEZw-4wkUGUmRjQt-IXw/w640-h426/_22.%20%CE%B5%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20'%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B9%20%CE%B5%CE%B4%CF%89'%20@momusalexmylona%20photo%20Nikos%20Palaiologos%20(69).jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><span style="line-height: 107%;">Άποψη της έκθεσης «Όλοι εδώ! 50 χρόνια Δημοκρατία» στο </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">MOMus</span><span style="line-height: 107%;"> – Μουσείο Άλεξ Μυλωνά
(φωτ.: Νίκος Παλαιολόγος)</span></span></td></tr></tbody></table><br /></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="text-align: justify;"><b>Του Γιώργου Σταμάτη*</b></span></span></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Θα παραθέσουμε ένα ποίημα του Μπέρτολτ
Μπρεχτ, το </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Mahagonigesang</span></i><i style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;"> Νο3</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">, και την μετάφρασή του, για να
δείξουμε ότι ακόμη και η μετάφραση ενός απλού σχετικά ποιήματος δεν είναι χωρίς
προϋποθέσεις.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">MAHAGONNY NR.3</span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">An
einem grauen Vormittag</span></div></span><a name="_Hlk151182000"></a><div style="text-align: justify;"><a name="_Hlk151182000"></a><a name="_Hlk151182000" style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">Mitten im Whisky</span></a></div><span lang="PL"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Kam Gott nach
Mahagonny</span></div></span><span lang="PL"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Kam Gott nach
Mahagonny.</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Mitten
im Whisky</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Bemerkten
wir Gott in Mahagonny.</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">1</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Sauft
ihr wie die Schwämme</span></div> </span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Meinen
guten Weizen Jahr für Jahr?</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Keiner hat erwartet, daβ ich käme;</span></div> </span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Wenn
ich komme jetzt, ist alles gar?</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Ansahen sich die Männer von Mahagonny.</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Ja, sagten die Männer von Mahagonny.</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">An
einem grauen Vormittag</span></div> </span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="PL" style="font-family: inherit;">Mitten im Whisky</span></div></span><span lang="PL"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Kam
Gott nach Mahagonny</span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Kam
Gott nach Mahagonny.</span></div></o:p></span><span lang="PL"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Mitten im Whisky</span></div> </span><span lang="PL"><div style="text-align: justify;"><span lang="PL" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;">Bemerkten wir Gott in Mahagonny.</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">2</span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Lachtet
ihr am Freitag abend?</span></div> </span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Mary
Weeman sah ich ganz von fern</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span lang="PL" style="font-family: inherit;">Wie ʾnen Stochfisch stumm im Salzsee schwimmen</span></div></span><span lang="PL"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Sie
wird nicht mehr trocken, meine Herrn.</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ansahen
sich die Männer von Mahagonny.</span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="FR" style="font-family: inherit;">Ja, sagten die Männer von Mahagonny.</span></div></span><span lang="FR"><div style="text-align: justify;"><span lang="FR" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;">An einem grauen Vormittag</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Mitten im Wisky</span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="PL" style="font-family: inherit;">Kam Gott nach Mahagonny</span></div></span><span lang="PL"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Kam Gott nach Mahagonny.</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span lang="PL" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;">Mitten im Whisky</span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Bemerkten wir Gott in Mahagonny.<span><a name='more'></a></span></span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">3</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Kennt
ihr diese Patronen?</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Schieβt ihr meinen guten Missionar?</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Soll ich wohl mit euch im Himmel wohnen</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Sehen
euer graues Säuferhaar?</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ansahen
sich die Männer von Mahagonny.</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ja,
sagten die Männer von Mahagonny.</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">An
einem grauen Vormittag</span></div> </span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Mitten im Whisky</span></div> </span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="PL" style="font-family: inherit;">Kam Gott nach Mahagonny</span></div></span><span lang="PL"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Kam Gott nach Mahagonny.</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span lang="PL" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;">Mitten im Whisky</span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Bemerkten wir Gott in Mahagonny.</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">4</span></div>
</span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Gehet
alle zur Hӧlle!</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Steckt jetzt die Virginien in den Sack!</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Marsch mit euch in meine Hӧlle, Burschen!</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">In die schwarze Hӧlle mit euch Pack!</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Ansahen sich die Männer von Mahagonny.</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="FR" style="font-family: inherit;">Nein, sagten die Männer von Mahagonny.</span></div></span><span lang="FR"><div style="text-align: justify;"><span lang="FR" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;">An einem grauen Vormittag</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Mitten im Whisky</span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="PL" style="font-family: inherit;">Kommst du nach Mahagonny</span></div></span><span lang="PL"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Kommst du nach Mahagonny.</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span lang="PL" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;">Mitten im Whisky</span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">Fängst du an in Mahagonny!</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">5</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;">Rühre
keiner den Fu</span><span style="font-family: inherit;">β</span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit;"> jetzt!</span></div></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Jedermann
streikt! An den Haaren</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Kannst
du uns nicht in die Hӧlle ziehen:</span></div></o:p></span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Weil
wir immer in der Hӧlle waren.</span></div> </span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ansahen
Gott die Männer von Mahagonny.</span></div> </span><span lang="EN-US"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Nein,
sagten die Männer von Mahagonny.</span></div></span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">ΩΔΗ ΤΟΥ ΜΑΧΑΓΚΟΝΙ Νο3</span></div></span><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Φαιάν τινά πρωίαν</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Εν μέσω ουϊσκοποσίας</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Ωσεί σειρμός την άφιξίν του ανήγγειλε ο
Θεός στο Μαχαγκόνι.</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Αφίχθη ο Θεός στο Μαχαγκόνι.</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Εν μέσω ουϊσκοποσίας</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Αντελήφθημεν τον Θεόν στο Μαχαγκόνι</i><i style="font-family: inherit;">.</i></div></i><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">1</span></div><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Ρουφάτε σαν σφουγγάρια, ρε σεις κηφήνες</i></div>
</i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Τον καλόν μου σίτον εσοδεία προς
εσοδείαν;</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Δεν
θα ερχόμουν, νομίζατε, μετά από τόσους μήνες<sup>.</sup></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Τώρα που ’ρχομαι, έμβηκε στον άμβυκα
καθ’ολοκληρίαν;</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Κυτταχτήκαν
οι άντρες του Μαχαγκόνι.</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Ναι, είπαν οι άντρες του Μαχαγκόνι.</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Φαιάν τινά πρωΐαν</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Εν μέσω ουϊσκοποσίας</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Ωσεί σειρμός την άφιξίν του
ανήγγειλ’ ο Θεός στο Μαχαγκόνι</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Αφήχθη ο Θεός στο Μαχαγκόνι.</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Εν μέσω ουϊσκοποσίας</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Υπέπεσε στην αντίληψή μας ο Θεός στο Μαχαγκόνι.</i></div></i><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">2</span></div><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Γελάσατε το βράδυ την Παρασκευή;</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Είδα
την Μαίρη Γουΐμαν από πολύ μακρυά</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Σαν αποξηραμένη μουρούνα βουβή στην λίμνη
να πλέει την αρμυρή</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Δεν θα αποξηρανθεί, κύριοί μου, ποτέ
τώρα πιά.</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Κυταχτήκαν οι άντρες του Μαχαγκόνι.</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Ναι, είπαν οι άντρες του Μαχαγκόνι.</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Φαιάν τινά πρωΐαν</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Εν μέσω ουϊσκοποσίας</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Ωσεί σειρμός την άφιξιν του ανήγγειλ’ ο Θεός στο Μαχαγκόνι.</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Αφήχθη ο θεός στο Μαχαγκόνι.</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Εν μέσω ουϊσκοποσίας</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Αντελήφθημεν τον Θεόν στο Μαχαγκόνι.</i></div></i><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">3</span></div><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Αναγνωρίζετε αυτά τα φυσίγγια;</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Πυροβολείτε τον καλό μου ιεραπόστολο;</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Οφείλω
άραγε να ζω με σας ψηλά πάνω απ’ τα επίγεια</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Να βλέπω του μπεκρή το ψαρό σας
κουφιοκέφαλο;</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Κυταχτήκαν οι άντρες του Μαχαγκόνι.</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Ναι, είπαν οι άντρες του Μαχαγκόνι.</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Φαιάν τινά πρωΐαν</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Μεσ’ στην ουϊσκοποσίαν</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> <a name="_Hlk151180467"> Αφήχθη ο Θεός στο
Μαχαγκόνι</a></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Αφήχθη ο Θεός στο Μαχαγκόνι.</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Μεσ’ στην ουϊσκοποσίαν</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Υπέπεσε στην αντίληψίν μας ο Θεός στο Μαχαγκόνι.</i></div></i><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">4</span></div><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Πηγαίντε στην Κόλαση όλοι!</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Βάλτε τα Βιρτζίνια στο σακκούλι!</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Εμπρός μαρς στην Κόλασή μου, λεβέντες,
τώρα!</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Στην μαύρη Κόλασή μου, βρωμοφάρα!</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Αντικρυστήκαν οι άντρες του Μαχαγκόνι.</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Όχι, είπαν οι άντρες του Μαχαγκόνι.</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Μια γκρίζα πρωΐα</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Μεσ’ στην ουϊσκοποσία</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Έρχεσαι στο Μαχαγκόνι</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Έρχεσαι στο Μαχαγκόνι.</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Μες’ στην ουϊσκοποσία</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Αρχίζεις στο Μαχαγκόνι την μουρμούρα!</i></div></i><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">5</span></div><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Μην κουνήσει το πόδι του τώρα κανείς!</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Όλοι
μας απεργούμε. Δεν μπορείς</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Να μας σύρεις στην Κόλαση απ’ τα μαλλιά:</i></div> </i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Ε π ε ι δ ή ε κ ε ί ή μ α σ τ ε ή δ η α
π ό π α λ ι ά.</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Κατά πρόσωπον αντίκρυσαν τον Θεόν οι άντρες
του Μαχαγκόνι.</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> Όχι, είπαν οι άντρες του Μαχαγκόνι.</i></div></i><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Σε μια εκτέλεση της όπερας </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Aufstieg</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">und</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Fall</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">der</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Mahagonny</span></i><i style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;">,</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">
στην οποία περιέχεται και το </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Mahagonnygesang</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Nr</span></i><i style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;">.3/Ωδή του Μαχαγκόνι Νο 3,</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> ο στίχος</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">Kam</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">Gott</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">nach</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">
</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">Mahagonny</span></i></div><o:p><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> (Ήρθε ο θεός στο Μαχαγκόνι)</i></div></o:p></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> παραλλάσει</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">σε</span></div></span><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">An
sagte sich Gott in Mahagonny</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US"> </span></i><i style="font-family: inherit;">(Ανήγγειλε
την άφιξή του ο Θεός στο Μαχαγκόνι.).</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Αυτήν την παραλλαγή υιοθετήσαμε κι
εμείς εδώ στην μετάφρασή μας. Αυτός ο παραλλαγμένος στίχος καθώς και ο στίχος</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">An
sahen sich die Männer von Mahagonny.</span></i></div></o:p></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">(Κοιτάχτηκαν οι άντρες του Μαχαγκόνι.)</i></div></i><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">συνιστούν παραδείγματα μιας τότε, την
εποχή του </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Brecht</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">, ήδη σπανιότατης,
σήμερα πλέον τελείως ξεχασμένης, εξαιρετικά κομψής όμως συντακτικής κατασκευής.
Το ρήμα </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">ansagen</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> είναι
σύνθετο και αποτελείται από την προσδιοριστική λέξη </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">an</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> και την βασική λέξη </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">sagen</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">. Επειδή τονίζεται στην προσδιοριστική
λέξη </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">an</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">, η βασική λέξη του
ρήματος επαυξάνεται κατά τον σχηματισμό της μετοχής του παρακειμένου κατά το
πρόθεμα </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">ge</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> και γίνεται </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">angesagt</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">. Συγχρόνως, κατά την έγκλισή του η
προσδιοριστική λέξη </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">an</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">
χωρίζεται από την βασική λέξη και τίθεται κατά κανόνα μετά από αυτήν και
συνήθως στο τέλος της πρότασης. Τα παραπάνω ισχύουν και για το ρήμα </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">ansehen</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Ωστόσο είναι επιτρεπτό να θέσει κανείς
την προσδιοριστική λέξη πριν από τη βασική λέξη ενός συνθέτου χωριζόμενου
ρήματος και δη στην αρχή της πρότασης. Αυτό γίνεται για να τονίσει ή να εξάρει
κανείς κάτι, και αυτό το είδος σύνταξης ανήκει στο υψηλό γλωσσικό ύφος και
επιφυλάσσεται φυσικά σε αντιστοίχως σημαντικά ή υψηλά πρόσωπα, γεγονότα ή
αντικείμενα. Σε αντίθετη περίπτωση, αυτός ο υψηλού ύφους συντακτικός τύπος
αποβλέπει στην διακωμώδηση, είτε αυτού του ιδίου είτε των αντικειμένων της
εφαρμογής του. Αυτή η περίπτωση είναι εδώ στον </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Brecht</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> δεδομένη. Στην δεύτερη περίπτωση,
αντικείμενο της διακωμώδησης είναι, δεδομένης της ταπεινότητας του αντικειμένου
της εφαρμογής του (των αντρών του Μαχαγκόνι), ο ίδιος ο συντακτικός τύπος. Στην
πρώτη περίπτωση η διακωμώδηση αφορά όχι στον συντακτικό τύπο αλλά στο
αντικείμενο εφαρμογής του, εν προκειμένω στον Θεό. Κι αυτό για τους εξής
λόγους. Η αναγγελία άφιξης ήταν στην συνείδηση του κόσμου ταυτή με την από
μεγαφώνου στις αποβάθρες του σιδηροδρομικού σταθμού αναγγελία άφιξης τραίνου (</span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Ansage</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Zugsansage</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">). Έτσι, η αναγγελία από μέρους του Θεού
της άφιξής του στο Μαχαγκόνι ακούγεται ως εάν ο Θεός να ανήγγειλε ο ίδιος ως
τραίνο την άφιξή του στο Μαχαγκόνι. Γι’ αυτό κι εμείς δεν μεταφράσαμε:</span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;">Ανήγγειλε την άφιξή του ο Θεός στο
Μαχαγκόνι</span></i></div></o:p></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Αλλά:</span></div></span><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;">Ωσεί σειρμός ανήγγειλε την άφιξή του ο
Θεός στο Μαχαγκόνι</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">.</span></div></i><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Κατά τα λοιπά, μας είναι ένα μόνον
ακόμη παράδειγμα του παραπάνω συντακτικού τύπου γνωστό – από τον φίλο του </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Brecht</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Lion</span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Feuchtwanger</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">. Ο οποίος γράφει κάπου:</span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">Auf</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">stand</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">ein</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">
</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">junger</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">Mann</span></i><span style="font-family: inherit;">.</span></div></o:p></span><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span><i style="font-family: inherit;">(Τινάχτηκε
πάνω ένας νέος άντρας</i><span style="font-family: inherit;">).</span></div></o:p><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Αντί</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">του</span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">:</span></div></span><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US">Ein
juger Mann stand auf.</span></i></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">(</span><i style="font-family: inherit;">Ένας νέος άντρας σηκώθηκε).</i></div></o:p></span><i><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Η πρώτη πρόταση παριστά έναν νέο άντρα
να πετάγεται όρθιος. Η δεύτερη απλώς έναν νέο άντρα να σηκώνεται από το κάθισμά
του.</span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ο εν λόγω συντακτικός τύπος επιτυγχάνει
ό,τι επιτυγχάνει, μεταβιβάζοντας το νοηματικό ή και συναισθηματικό φορτίο της πρότασης
στο ρήμα και θέτοντας, πρώτον, το τελευταίο στην αρχή της πρώτης, κατ’
απόκλισιν από τον κανόνα, σύμφωνα με τον οποίο, μια πρόταση αρχίζει συνήθως όχι
με το ρήμα, αλλά με το υποκείμενο, και, δεύτερον, την προσδιοριστική λέξη του
ρήματος πριν την βασική του λέξη.</span></div></o:p></i><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Η ψευτοκαθαρεύουσα, όπου δεν μιλάει έμμεσα
ο Θεός ή δεν μιλάνε έμμεσα οι άντρες, αποσκοπεί στην απόδοση του περιπαικτικού
τόνου του ποιήματος.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Μεταφράσαμε τον δεύτερο στοίχο της
τέταρτης στροφής</span></div></span><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Steckt die
Virginien nun in den Sack!</span></i></div></i><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Κατά λέξιν ως</span></div> </span><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;">Βάλτε τα Βιρτζίνια στο σακκούλι!</span></i></div></i><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Δεν γνωρίζω να πω αν ο μέσος Γερμανός
κατανοεί αυτόν τον στίχο – ακόμη κι αν γνωρίζει τι είναι τα </span><span lang="EN-US" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Virginien</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">. Δεν μπορούμε βέβαια να ευελπιστούμε
ότι ο Έλληνας αναγνώστης, ακόμη κι αν γνωρίζει ότι τα Βιρτζίνια είναι
πούρα, κατανοεί τι σημαίνει αυτός ο
στίχος.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Στο
</span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Simlicissimus</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">, το γνωστό πικαρδιανό γερμανικό
μυθιστόρημα του 17<sup>ου</sup> αιώνα, στέκει κάπου η φράση (παραθέτουμε από
μνήμης<i>): </i></span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Sonst</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">
</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">h</span></i><i style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;">ä</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">tte</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">ich</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">meine</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Pfeife</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">im</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Sack</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">gelassn</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">(κατά
λέξιν:<i> Διαφορετικά θα είχα αφήσει το τσιμπούκι μου στο σακκούλι,</i> δηλ.
δεν θα κάπνιζα) – που σημαίνει: Διαφορετικά δεν θα κάπνιζα, δηλ. δεν θα ήμουν
προκλητικός.</span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Δεν
γνωρίζω αν η ρήση είναι και σήμερα εν χρήσει. Κι επίσης δεν γνωρίζω αν σήμερα
είναι γενικώς γνωστή και κατανοητή. Στον Μπρεχτ ήταν. Ίσως από το </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Simlicissimus</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">, το οποίο και γνώριζε βέβαια και του
οποίου την ανάγνωση συνιστά μάλιστα στο
σημείωμά του </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">Wo</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">
</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">ich</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">gelernt</span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;"> </span></i><i style="font-family: inherit;"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">habe</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> (=<i>Πού μαθήτευσα</i>). Ο Μπρεχτ
λοιπόν γνωρίζει την ρήση – και την εκσυγχρονίζει, θέτοντας στην θέση του
τσιμπουκιού το πούρο Βιρτζίνια.</span></div></o:p></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Πώς
να αποδώσει κανείς τον παραπάνω </span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">στίχο
του Μπρεχτ ώστε, χωρίς να τον παραφθείρει, να καταστήσει δυνατή την κατανόησή
του; Προτείνουμε την εξής μετάφραση:</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;">Μαζέψτε
τώρα τα ζωνάρια, κουτσαβάκια</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">!</span></div></o:p></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">ή</span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 115%;">Κάντε
τουμπεκί ψιλοκομμένο τώρα!</span></i></div></o:p></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Θα
προτιμούσα την πρώτη εκδοχή.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">*Ο Γιώργος Σταμάτης ήταν επί σειρά ετών
καθηγητής στο Πάντειο Παν/μιο</span></div></span></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-82049175007503033342024-03-10T18:58:00.001+02:002024-03-10T18:58:00.134+02:00Εκρήγνυμαι<div style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: left;"><span style="font-family: inherit;">Μέχρι
το κεραμικό βάζο, τα λουλούδια και το φλιτζάνι<br /><span style="line-height: 150%;">να
βγουν από το σκοτάδι,<br /></span><span style="line-height: 150%;">εγώ
θα εκρήγνυμαι,<br /></span><span style="line-height: 150%;">θα
είμαι μέσα στο όλον που διερευνά άκρα και οπλές.<br /></span><span style="line-height: 150%;">Κι
όταν ξημερώσω,<br /></span><span style="line-height: 150%;">εάν
τα μάτια δώσουν την κατάφαση στο φως<br /></span><span style="line-height: 150%;">μετά
την ονειρική υπηκοότητα<br /></span><span style="line-height: 150%;">ίσως
αρχίσει ένας άνεμος καλοσύνης να φέρνει βροχή,<br /></span><span style="line-height: 150%;">νερό
στα μάτια μου,<br /></span><span style="line-height: 150%;">για
να λυτρωθώ από το βάρος των μεταφορών<br /></span><span style="line-height: 150%;">όσα
με τα χρόνια έσφιξαν τα χαλινάρια.<br /></span><span style="line-height: 150%;">Τρέχω
σε ένα χάος<br /></span><span style="line-height: 150%;">που
αφήνουν ελεύθερο τα έπη των σπασμών,<br /></span><span style="line-height: 150%;">κλαίω
ξαφνικά,<br /></span><span style="line-height: 150%;">θα
’λεγες πως δεν πατώ συμπλέκτη,<br /> </span><span style="line-height: 150%;">ενώ
τα μάτια μού μετρούν τα άστρα μετά το ξεκαθάρισμα.</span></span></div><div style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: left;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 150%;"><br /></span><b><span style="line-height: 150%;">Αντιγόνη
Κατσαδήμα</span></b></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-73665665446701750032024-03-10T18:57:00.001+02:002024-03-10T18:57:00.140+02:00Ποιητικά Οράματα <div style="line-height: 150%; margin-bottom: 1.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 1.0pt; text-align: justify;"><div style="text-align: left;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxkvqmnykgKvHKiNk_KthFKvBEAUuzxplKOj-qXa8I3dNUiCLpLd2DCzP9gQsr9LbNJjc-LSUruLLz7Fmh3npclwiCRBjr48aMQo4WIvi8rRHcVAHTccsy4fv8Ep3iNrSBl_XPY1ZzNtK4igA-Cu5wgqzXOGqmJxn32HiZS2YJfObzXS55ikUj3PdIlC4/s2250/_26.%20%CE%B5%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20'%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B9%20%CE%B5%CE%B4%CF%89'%20@momusalexmylona%20photo%20Nikos%20Palaiologos%20(89).jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1500" data-original-width="2250" height="426" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxkvqmnykgKvHKiNk_KthFKvBEAUuzxplKOj-qXa8I3dNUiCLpLd2DCzP9gQsr9LbNJjc-LSUruLLz7Fmh3npclwiCRBjr48aMQo4WIvi8rRHcVAHTccsy4fv8Ep3iNrSBl_XPY1ZzNtK4igA-Cu5wgqzXOGqmJxn32HiZS2YJfObzXS55ikUj3PdIlC4/w640-h426/_26.%20%CE%B5%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20'%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B9%20%CE%B5%CE%B4%CF%89'%20@momusalexmylona%20photo%20Nikos%20Palaiologos%20(89).jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="line-height: 107%;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Γιάννης Παππάς, <i>Τήλεφος</i>, 2018,
βίντεο (φωτ.: Νίκος Παλαιολόγος)</span></span></td></tr></tbody></table><br /></div><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;">Της Μαρίας Μοίρα</b></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 150%;"> </span></b></div><b><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 150%;">ΣΟΥΖΑΝΑ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗ, <i>Αρχιτεκτονική
Ποιητική, Κείμενα 1959-2019</i>. Επιμέλεια-Εισαγωγή Στέλιος Γιαμαρέλος,
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης</span><span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">, </span>Αθήνα 2023, σελ. 582 </b></div></b> <o:p> <br /></o:p><span style="line-height: 150%;">Η
Σουζάνα Αντωνακάκη (1935-2020) υπήρξε μια εξέχουσα μορφή της αρχιτεκτονικής
δημιουργίας με αξιόλογο, πρωτότυπο και πολύπλευρο μελετητικό έργο. Μαζί με τον
σύντροφό της τον Δημήτρη Αντωνακάκη, ομότιμο Καθηγητή σήμερα της Αρχιτεκτονικής
Σχολής του ΕΜΠ, είχαν μια μακρόχρονη ενεργή παρουσία στην ελληνική και διεθνή
αρχιτεκτονική σκηνή, ως ιδρυτικά μέλη του Εργαστηρίου 66. Μια κυψέλη ιδεών, ένα
αρχιτεκτονικό γραφείο-σπουδαστήριο, στο οποίο μαθήτευσαν και συνέπραξαν με την
νεανική τους ορμή και ζέση πλήθος νέων αρχιτεκτόνων, ώστε να παραχθεί ένα σημαντικό
και πολυειδές, εμπεριστατωμένο και πολυδιάστατο αρχιτεκτονικό έργο που
συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ένα έργο με αναγνωρίσιμη διακριτή ταυτότητα,
ιδιαίτερα προβεβλημένο στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, υλοποιημένο, δημοσιευμένο
και βραβευμένο σε πολλούς και σημαντικούς διαγωνισμούς.<br /></span><span style="line-height: 150%;">Σημειώνω
ευθύς εξαρχής την κατατοπιστική και εμπνευσμένη εισαγωγή από τον Στέλιο
Γιαμαρέλο, Αναπληρωτή Καθηγητή της Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στην
</span><span lang="EN-US" style="line-height: 150%;">Bartlett</span><span lang="EN-US" style="line-height: 150%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 150%;">School</span><span lang="EN-US" style="line-height: 150%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 150%;">of</span><span lang="EN-US" style="line-height: 150%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 150%;">Architecture</span><span style="line-height: 150%;">, στην οποία αναδεικνύεται η δυναμική προσωπικότητα της συγγραφέως και η
καθοριστική συμβολή της στην αρχιτεκτονική θεωρία και πράξη ως <i>η θηλυκή φωνή
του κριτικού τοπικισμού</i>. Επίσης, ο ίδιος, ως επιμελητής του εκδοτικού
εγχειρήματος, έφερε εις πέρας την διαχείριση του αρχείου των γραπτών κειμένων
της Σουζάνας Αντωνακάκη και την συγκρότησή τους με ευαισθησία και γνώση σε
οργανικές ενότητες, ώστε να κάνει ευχερή και απολαυστική την πλοήγηση του
αναγνώστη στα ποιητικά οράματα, στις σκέψεις και στις ιδέες που ενέπνευσαν τη
ζωή και το έργο της.<br /><o:p></o:p></span><span style="line-height: 150%;">Στα
τέσσερα μέρη του βιβλίου διερευνώνται οι διασυνδέσεις της σύγχρονης
αρχιτεκτονικής με την παράδοση και την ελληνικότητα, η σημασία του τύπου, η
ερμηνεία και η ανάγνωση του τόπου και του περιβάλλοντος. Στο δεύτερο μέρος
παρουσιάζεται η ζωή και η δράση του
ζεύγους Αντωνακάκη μέσα από τις αισθητικές αρχές και τις κατευθυντήριες σχεδιαστικές
επιλογές του Εργαστηρίου 66. Στο τρίτο μέρος εξετάζονται η κατοίκηση των πόλεων
και η ποιότητα της αστικής ζωής, η αξία του χρώματος στον αρχιτεκτονικό
σχεδιασμό, το διαμέρισμα ως κύτταρο, η λειτουργική οργάνωση της πολυκατοικίας
και η σημασία της συλλογικής κατοικίας. Ενώ στο τέταρτο παρουσιάζονται κριτικές
στοχαστικές προσεγγίσεις για θεμελιώδη αρχιτεκτονικά, και όχι μόνον ερωτήματα,
τα οποία μπόλιαζαν και ενεργοποιούσαν την σκέψη της συγγραφέως επί έξη
δεκαετίες. <span><a name='more'></a></span>Τέλος στο επίμετρο του βιβλίου η Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη ως
συνεργάτιδα και φίλη, ξεναγεί τον αναγνώστη στο ευρύ και στοχαστικό
αρχιτεκτονικό σύμπαν της Σουζάνας Αντωνακάκη με τις πρωτότυπες μαχητικές θέσεις
και απόψεις, όπως το έζησε στο Εργαστήριο 66 από τα νεανικά της χρόνια. Επικοινωνεί
την πίστη, στην ακρίβεια και στην αισθαντικότητα, χαρίσματα με τα οποία
υπηρετούσε γενναιόδωρα ως αρχιτέκτονας τις «λέξεις» και τα «χτίσματα» σε μια
αρμονική συμπόρευση με τον Δημήτρη Αντωνακάκη. Και στην δημιουργία αυτής της
εικόνας αγαστής συνεργασίας, μαχητικότητας και πάθους συμβάλλει και η μαρτυρία
της Ξένιας Τσιώνη συνεργάτιδας του γραφείου τα επόμενα χρόνια, που υπογράφει το
δεύτερο επίμετρο .<br /></span><span style="line-height: 150%;">Στα γραπτά της Σουζάνας Αντωνακάκη συμπλέκονται οι σχεδιαστικές,
προγραμματικές και μεθοδολογικές αναζητήσεις με φιλοσοφικά ερωτήματα,
λογοτεχνικές αφηγήσεις, ποιητικές αποκαλύψεις, αναφορές σε σημαντικά εικαστικά και
μουσικά έργα και αξιομνημόνευτους δημιουργούς, αλλά και σκέψεις και ιδέες που
απορρέουν από την Ιστορία και Θεωρεία της Αρχιτεκτονικής και από αυτό το
πολυσυλλεκτικό υλικό αναφοράς αντλεί ερείσματα και επιχειρήματα για την ουσία
της αρχιτεκτονικής δημιουργίας ως πολιτισμικού αγαθού. </span><span style="line-height: 150%;">Για </span><span style="line-height: 150%;">τις απρόβλεπτες και ρηξικέλευθες τροχιές των
διανυσματικών πορειών συνάντησης της σχεδιαστικής επινόησης με την κατασκευή
και τον χειρισμό της ύλης</span>. <span style="line-height: 150%;">Για το
γεγονός ότι η αρχιτεκτονική σκέψη και πράξη βρίσκεται στο μεταίχμιο τέχνης και
επιστήμης, αισθητικής και τεχνολογίας και επιδρά άμεσα και καταλυτικά στην ουσία
της ανθρώπινης ύπαρξης. Επανερχόμενη συνέχεια στον μείζονα ρόλο της
αρχιτεκτονικής </span><span style="line-height: 150%;">να θεραπεύει την ανθρώπινη αναγκαιότητα και να
ενσαρκώνει τα οράματα της κοινωνίας,</span><span style="line-height: 150%;"> αναζητά
απαντήσεις για τις πολλαπλές εκφάνσεις της κατοίκησης, για την ποιητική διάσταση
του χτισμένου χώρου, για την ώσμωση του ιδιωτικού και του δημόσιου, για το
ατομικό και το συλλογικό βίωμα, για τους μεταβατικούς χώρους και τα κατώφλια, για
την ρευστότητα των ορίων και τις σχεδιαστικές συλλήψεις οι οποίες μεταβάλλουν
την καθημερινότητα των ανθρώπων, εμπλουτίζοντας την βιωματική εμπειρία του
χώρου με νέα νοήματα.</span> <span style="line-height: 150%;">Για την επαναφορά στο προσκήνιο όσων ιδεολογικών
προταγμάτων έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα και υπερκερασθεί από την φαντασμαγορία
της εικόνας, την ορθολογική λειτουργικότητα, την τεχνολογική αλλοτρίωση, την άκριτη
αποθέωση της υψηλής τεχνολογίας, την εντατικοποίηση των κοινωνικών σχέσεων και
των σχέσεων παραγωγής, την εφησυχαστική προοπτική του αβαθούς και της
αυτοαναφορικότητας που χαρακτηρίζει τον σχεδιασμό και την καθολική
εμπορευματοποίηση των αρχιτεκτονικών πρακτικών.</span><span style="line-height: 150%;"> Η απόπειρα διαφύλαξης του πεπρωμένου της πόλης, η αξιοποίηση της
ιστορικής και μυθικής οντότητας του εδάφους, η σημασία του χρώματος και της
αρχιτεκτονικής λεπτομέρειας, η διασταλτική ερμηνείας της κατοίκησης είναι επίσης
κάποια ερωτήματα στα οποία επανέρχεται διαρκώς αναζητώντας φιλέρευνα απαντήσεις.<br /><o:p></o:p></span><span style="line-height: 150%;">Ιδιαίτερα αποτελεσματική και σημαίνουσα είναι η αισθητική αρτιότητα και η
εποπτική αποτελεσματικότητα του βιβλίου καθώς η εναλλαγή προσωπικών
φωτογραφικών τεκμηρίων, πλήθους αρχιτεκτονικών σχεδίων και φωτογραφιών υλοποιημένων
έργων δημιουργεί μια γοητευτική πρόσμιξη προθέσεων και πράξης, βοηθώντας τον
αναγνώστη, ειδήμονα ή μη, να επικοινωνήσει με τον άνθρωπο και το αρχιτεκτονικό του
όραμα. Να συναισθανθεί την διαρκή αγωνία και την ψυχική διαθεσιμότητα και εγρήγορση
για την υλοποίησή του μέσα από γραπτές αναφορές στον “λόγο και στον λογισμό”
που επικουρεί το όνειρο και την φαντασία από μια αφοσιωμένη στο έργο της αρχιτέκτονα
με ευρύτητα πνεύματος και πολυμάθεια. Για μια γενναιόδωρη φύση με </span><span style="line-height: 150%;">βλέμμα οξυδερκές, διορατικό και ευαίσθητο, που μεταμορφώνει το
οικοδόμημα σε <i>«τόπο ζωής»</i></span><i><span style="line-height: 150%;">.<br /></span></i><span style="line-height: 150%;">Στην
παρουσίαση του βιβλίου στο Ωδείο Αθηνών, εκείνης απούσας, ήταν συγκινητική η
συμμετοχή τεσσάρων γυναικών αρχιτεκτόνων διαφόρων γενεών και ηλικιών, (Ντίνα
Βαίου, Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη, Ίρις Λυκουριώτη, Ανθή Ροζή), οι οποίες με την θέρμη
της παρουσίας και τις βιωματικές τους μαρτυρίες θέλησαν όχι μόνον να μοιραστούν
με το κοινό πολύτιμες στιγμές, μνήμες και εμπειρίες, όχι απλά να εκφράσουν τον
σεβασμό και την εκτίμησή τους στην αρχιτέκτονα Σουζάνα Αντωνακάκη, αλλά με την
κατάθεση σκέψεων και θέσεων να αποσαφηνίσουν πτυχές του έργου της και να
συνεχίσουν τον αναστοχαστικό διάλογο μαζί της. Όπως αυτός ξεκίνησε μέσα από τις
μεστές και οξυδερκείς γραπτές καταθέσεις αυτού του βιβλίου. Σκέψεις για την πολυσημία
της αρχιτεκτονικής δημιουργίας και για τα ποιητικά οράματα που την κατευθύνουν.<br />
</span><i><span style="line-height: 150%;">«Η
αρχιτεκτονική στη θεωρία και στην πράξη, στο στοχασμό, στο σχεδιασμό και στη
κατασκευή απαιτεί μια συνεχή παλινδρομική κίνηση από τη σκέψη στην πράξη, από
το νου στο χέρι, από την εγγύτητα στην απόσταση, από το κοντινό και οικείο, στο
μακρινό και ανοίκειο, από το σαφές στο ασαφές, από τη γνώση στην αβεβαιότητα.
Αυτή η ατέρμονη κίνηση εδράζεται και παραπέμπει στη μνήμη».</span></i></span></div>
<p class="MsoBodyTextIndent" style="line-height: 150%; margin-left: 0cm; tab-stops: 48.0pt;"><o:p></o:p></p>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-47936096363372684522024-03-03T19:03:00.000+02:002024-03-03T19:03:00.129+02:00<div style="text-align: right;"><span style="font-family: inherit;"> Οι εικόνες του τεύχους προέρχονται από την έκθεση έργων του
Μιχάλη Οικονόμου με τίτλο «Η αλχημεία της ζωγραφικής» που πραγματοποιείται στο
Ίδρυμα Β & Μ Θεοχαράκη (Βασ. Σοφίας 9 & Μέρλιν 1, Αθήνα), σε συνεργασία
με το Ίδρυμα Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα. Επιμέλεια: Αφροδίτη Κούρια. Μέχρι 12/5.</span></div><div style="text-align: right;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><div style="text-align: right;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOJb-fHfZFmBSAo5b2aTyE34iPxjAPMXQbF_beIstDSHBdM2e3Csjooxvbp2ZbmvpqbqoaPTP07p3WkEYe2HG3vULtbIWAUWeFFqpZ5fnphiREarZazM-J4YydvqXdL-tylbZWZMJahR9dm5YY-VuYWGsVlXVu8sQxLyQkagZgHZZarbWtYqdKj__Wclc/s2399/04..jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1953" data-original-width="2399" height="522" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOJb-fHfZFmBSAo5b2aTyE34iPxjAPMXQbF_beIstDSHBdM2e3Csjooxvbp2ZbmvpqbqoaPTP07p3WkEYe2HG3vULtbIWAUWeFFqpZ5fnphiREarZazM-J4YydvqXdL-tylbZWZMJahR9dm5YY-VuYWGsVlXVu8sQxLyQkagZgHZZarbWtYqdKj__Wclc/w640-h522/04..jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><span style="line-height: 107%;">Μιχάλης
Οικονόμου, <i>Σπίτια κοντά στο νερό</i>, λάδι σε χαρτόνι, 49 </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">x</span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;"> </span><span style="line-height: 107%;">60 εκ., Ιδιωτική Συλλογή</span></span></td></tr></tbody></table></div><p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-14022768488539017482024-03-03T19:02:00.001+02:002024-03-03T19:02:00.131+02:00Requiem<div style="line-height: 150%; margin-bottom: 1.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 1.0pt; text-align: justify;"><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;">Της Μαρίας Μοίρα</b></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;"><o:p> </o:p></b></div><b><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 150%;">ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΥΣΣΑΣ, <i>Ο
Μέσκουλας αποσύρεται για να πεθάνει</i>, </span>Εκδόσεις<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"> </span><span style="line-height: 150%;">βιβλιοπωλείον της Εστίας,</span> σελ.270 </b></div></b>
<o:p> <br /></o:p><span style="line-height: 150%;">Τι
λέξη! αναφωνεί συχνά πυκνά ο ήρωας του νέου μυθιστορήματος του Δημήτρη Φύσσα,
ένας άνεργος και άστεγος λεξιλάγνος μεσήλικας, πρώην φιλόλογος με το προσωνύμιο
«<i>δάσκαλος»</i>, που απορεί και εξίσταται κάθε φορά που παρεισδύει στο λόγο
του μια εύγευστη, εύηχη ή απλά σπάνια, λόγια, περίεργη και σε αχρησία λέξη. Ο
συγγραφέας, καθώς μας συστήνει την παρέα των Σαρίπολων στην οποία μετέχει και ο
<i>δάσκαλος</i> (μια ομάδα ετερόκλητων ημιπεριθωριακών νυχτόβιων πλασμάτων, που
έλαβε το όνομά της, κύριος οίδε με ποια αφορμή, από τον αείμνηστο νομικό Νικόλαο
Σαρίπολο, θεμελιωτή του Δημοσίου Δικαίου στην Ελλάδα, πριν γίνει αμφιθέατρο στη
Νομική Αθηνών) σχολιάζει αφοριστικά, σαρκάζει καυστικά και ειρωνεύεται εαυτόν
και όλους τους άλλους με πυρετώδη ορμή και βιτριολική έμπνευση. Κινούμενος με
άνεση μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, μπαινοβγαίνει παιγνιωδώς στη ζωή του
ήρωά του, άλλοτε χειραγωγώντας τον και άλλοτε παρασυρόμενος στο δικό του σύμπαν,
συνεργός και συμπάσχων, συνένοχος και συνοδοιπόρος σ’ ένα θέατρο του παραλόγου,
όπου κατά το μάλλον ή ήττον συμμετέχουμε όλοι, και όχι μόνον ως θεατές.<br /></span><span style="line-height: 150%;">Η
παρέα που συγκεντρώνεται κάθε βράδυ σε ξεχασμένα στέκια στην Πλατεία
Συντάγματος ή στην Ομόνοια, απαρτίζεται από λαθρόβιους ημιπαράνομους τύπους, άεργους
και άστεγους, διανοούμενους, ερωτύλους και γλεντζέδες, τρελούς και
αποσυνάγωγους, ξυλάρμενους και καραβοτσακισμένους, ιδιόρρυθμους και ιδεοληπτικούς,
ψυχαναγκαστικούς και ετερόνομους, που συγκεντρώνονται περιστασιακά ή σε τακτική
βάση με την ασύνειδη προσμονή να συζητήσουν με πάθος επί παντός επιστητού, εκφράζοντας
απόψεις, ιδέες και σκέψεις ενώπιον ακροατηρίου, να ερωτευτούν, να φλερτάρουν, να
ψωνιστούν, να αντιπαρατεθούν χάριν παιδιάς, να τσακωθούν λυσσαλέα και να
μαλλιοτραβηχτούν ή απλά να βρουν ένα νυχτερινό καταφύγιο όπου θα παρηγορηθούν από
τη θέρμη της επικοινωνίας και του μοιράσματος. Σωμάτων και συναισθημάτων, πενθών
και τραυμάτων, προσδοκιών και εμμονών, αγωνιών, και ματαιώσεων. Με ή χωρίς ανταλλάγματα,
αναστολές, υπεκφυγές και συμβιβασμούς.<span><a name='more'></a></span><br /> </span><span style="line-height: 150%;">Σ’
αυτήν την παρδαλή ευφορική ομήγυρη, σ’ αυτήν την παράξενη σύναξη όπου όλοι
είναι αποδεκτοί και καλοδεχούμενοι, με τις καρναβαλικές εκδηλώσεις, τις αποκλίνουσες
συμπεριφορές και τα απρόσμενα ξεσπάσματα, παρεπιδημούν για μεγάλα ή μικρότερα
χρονικά διαστήματα πρόσωπα όλων των φύλων, των φυλών, των ηλικιών, των ασχολιών
και των επιτηδευμάτων: καλλιτέχνες, μανιώδεις ρήτορες, φιλόδοξοι εραστές, ερωτομανείς
δεσποσύνες και γραίες ανέραστες από πεποίθηση, πετυχημένοι επαγγελματίες και σκληρά
εργαζόμενα κορίτσια, μουσικόφιλοι, θρησκευόμενοι και αγνωστικιστές, άτομα
ακαθόριστης σεξουαλικότητας, ποιητές, συγγραφείς, δημοσιογράφοι και μεταφραστές,
λαμόγια, κλεφτρόνια, ζιγκολό και παράσιτα, κουρείς, κομμώτριες και λούστροι,
αξιοπρεπείς μετρημένοι συνταξιούχοι, ευκατάστατοι εισοδηματίες, ζευγάρια μεταναστών
με παράδοξες ασχολίες και άλλοι πολλοί, ηγετικές φυσιογνωμίες και διάττοντες
αστέρες.<br /> </span><span style="line-height: 150%;">Στις
νυχτερινές τους συνάξεις συμβαίνουν σοβαρά και ευτράπελα περιστατικά, στεριώνουν
και διαλύονται φιλίες, έρωτες και μίση, πηδήματα και τράμπες, συγκατοικήσεις, συνδιαλλαγές
και αλληλοβοήθειες. Σαν αυτοσχέδια ψυχοθεραπεία, που μέσα από τις ομαδικές συζητήσεις
και τους συμποσιασμούς στοχεύει </span><span style="line-height: 150%;">στην επούλωση της μοναξιάς και της αβεβαιότητας για την
επισφαλή θέση της ανθρώπινης ζωής, στην στήριξη της κλονισμένης αξιοπρέπειας
και του αυτοσεβασμού, ειδικά μετά την κρίση που έριξε στο καναβάτσο τους
περισσότερους από τους εν λόγω θαμώνες</span><span style="line-height: 150%;">.</span><span style="line-height: 150%;">
Και ο συγγραφέας, σαν μια ακόμα λογοτεχνική περσόνα, συμμετέχει παιγνιωδώς στην
πλοκή του μυθιστορήματος. Ενσωματώνει στη δράση τους ήρωες άλλων βιβλίων του
και δια στόματος του αφηγητή <i>δασκάλου</i>, του πρώην φιλόλογου και επίδοξου
συγγραφέα Στέλιου Μέσκουλα, ανασυνθέτει με ζήλο τα αποσπάσματα του λογοτεχνικού
τεχνουργήματος. Αποκαλύπτοντας το ευφάνταστο και εύπλαστο ιδιόλεκτο της παρέας
των Σαρίπολων με τα ανήκουστα παρατσούκλια και τις ιδιόρρυθμες τεχνογνωσίες, παρεμβάλλοντας
πολιτικοκοινωνικές ερμηνείες και ανθρωπολογικές αναγνώσεις. Εισάγοντας γλωσσικούς
ιδιωματισμούς και αρχαιοπρεπείς εκφράσεις του συρμού, υιοθετώντας λέξεις της καθαρεύουσας,
της πιάτσας και της αργκό, συνθηματικές νεολαιίστικες ατάκες, απολαυστικές, χυμώδεις
κυριολεκτικά και μεταφορικά βωμολοχίες. Έτσι δημιουργείται ένας αιρετικός,
εκτροχιασμένος και φρενήρης μικρόκοσμος από αφηγηματικά θραύσματα και σπαράγματα:
Πορτραίτα, εκτενή ή σύντομα βιογραφικά σημειώματα, νεκρολογίες, μακροσκελείς κατάλογοι
και ανεξάντλητες λίστες προσώπων κα έργων τέχνης, ένα απολαυστικό δοκίμιο για
τη γλώσσα και τον <i>νεολογιωτατισμό</i>, νοσταλγικές μαρτυρίες για αθηναϊκά στέκια,
συνήθειες, δρομολόγια μιας άλλης εποχής, μιας άλλης γενιάς και μιας άλλης πόλης.
Και κυρίως ιστορίες με γέλιο, αλλά πολύ γέλιο, και αυθεντικό κλάμα για την
ανθρώπινη ιλαροτραγωδία, που αναβλύζουν μια παράξενη συγκίνηση και μια υποδόρια
ανατριχίλα. Για όσα παρήλθαν και για όσα έρχονται.<br /></span><span style="line-height: 150%;">Ο
δε τίτλος του βιβλίου, προφητικός ή μοιραίος; Γιατί έμελλε να είναι το
τελευταίο βιβλίο του Δημήτρη Φύσσα, που πέθανε πριν λίγες μέρες.</span></span></div><div style="line-height: 150%; margin-bottom: 1.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 1.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 150%;"><br /></span></span></div><div style="line-height: 150%; margin-bottom: 1.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 1.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhdKWj5DPmw01Ytu8m-xZIpO2oYSebJj2yrmXyN0nMTrDwwd3twvb1kBR-xBH4LuREZxSOw_wqbJ8SwAiK8ErvB-ZsG3q70cYJ2crxHsRmQm3naDEiHAvNOywDHNwZr-6DogOkieKXFpfG7CKjOCvoxdOusiPzGephq3l4erhHEAHY0utB5Xx8cf2KZLBM/s2410/02..jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1986" data-original-width="2410" height="528" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhdKWj5DPmw01Ytu8m-xZIpO2oYSebJj2yrmXyN0nMTrDwwd3twvb1kBR-xBH4LuREZxSOw_wqbJ8SwAiK8ErvB-ZsG3q70cYJ2crxHsRmQm3naDEiHAvNOywDHNwZr-6DogOkieKXFpfG7CKjOCvoxdOusiPzGephq3l4erhHEAHY0utB5Xx8cf2KZLBM/w640-h528/02..jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><p class="MsoNormal"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Μιχάλης Οικονόμου, <i>Ανατολή σελήνης (Κυανή Ακτή)</i>, λάδι
σε ύφασμα επικολλημένο σε χαρτόνι, 53,5 <span lang="EN-US">x</span><span lang="EN-US"> </span>65 εκ, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο
Αλέξανδρου Σούτσου<o:p></o:p></span></p></td></tr></tbody></table></span></div><p class="MsoBodyTextIndent" style="margin-left: 0cm; tab-stops: 48.0pt;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoBodyTextIndent" style="line-height: 150%; margin-left: 0cm; tab-stops: 48.0pt;"><o:p></o:p></p>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-90561289369939031042024-03-03T19:01:00.001+02:002024-03-03T19:01:00.135+02:00Κύπρος, 50 χρόνια πριν· ή μήπως 60;<div style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: left;"><div style="text-align: left;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibOUOxaOKDcpqo8QtJNRgo4VnVMg1bC_vchXFKUO1MjITTvFmWr9A3wtFXhtQIuU2MZAqVeADPIJGDgFm9S7CsL4kOHaGpGpvKHamor2IRGzX3p3K3nd4k0smw2YYpSL_IH2XeT8p0b_2ygAbdPoEw69jKIpjgesB7xFCS4HOzf0jk78QQsR56AE05Npc/s1875/11.%20%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82%20%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%85,%20%CE%A3%CF%80%CE%AF%CF%84%CE%B9%20%CF%83%CF%84%CE%B7%20%CE%BD%CF%8C%CF%84%CE%B9%CE%B1%20%CE%93%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%AF%CE%B1,%20%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B9%20%CF%83%CE%B5%20%CF%87%CE%B1%CF%81%CF%84%CF%8C%CE%BD%CE%B9,%2042,5x65,5%20%CE%B5%CE%BA,%20%CE%A3%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AE%20%CE%88%CF%81%CE%B3%CF%89%CE%BD%20%CE%A4%CE%AD%CE%BD%CF%87%CE%B7%CF%82%20Alpha%20Bank.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1165" data-original-width="1875" height="398" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibOUOxaOKDcpqo8QtJNRgo4VnVMg1bC_vchXFKUO1MjITTvFmWr9A3wtFXhtQIuU2MZAqVeADPIJGDgFm9S7CsL4kOHaGpGpvKHamor2IRGzX3p3K3nd4k0smw2YYpSL_IH2XeT8p0b_2ygAbdPoEw69jKIpjgesB7xFCS4HOzf0jk78QQsR56AE05Npc/w640-h398/11.%20%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82%20%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%85,%20%CE%A3%CF%80%CE%AF%CF%84%CE%B9%20%CF%83%CF%84%CE%B7%20%CE%BD%CF%8C%CF%84%CE%B9%CE%B1%20%CE%93%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%AF%CE%B1,%20%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B9%20%CF%83%CE%B5%20%CF%87%CE%B1%CF%81%CF%84%CF%8C%CE%BD%CE%B9,%2042,5x65,5%20%CE%B5%CE%BA,%20%CE%A3%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AE%20%CE%88%CF%81%CE%B3%CF%89%CE%BD%20%CE%A4%CE%AD%CE%BD%CF%87%CE%B7%CF%82%20Alpha%20Bank.jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="line-height: 107%;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Μιχάλης
Οικονόμου, <i>Σπίτι στη νότια Γαλλία</i>, λάδι σε χαρτόνι, 42,5 x 65,5 εκ.,
Συλλογή Έργων Τέχνης Alpha Bank</span></span></td></tr></tbody></table><br /></div><div style="text-align: left;"><b>Του ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ</b></div><div style="text-align: left;"><b><br /></b></div><div style="text-align: left;"><b><span style="font-family: inherit;">ΧΡΙΣΤΟΣ
ΖΑΝΟΣ, </span><i style="font-family: inherit;">Ιστορίες εν μέσω πυροβολισμών</i><span style="font-family: inherit;">, Αυτοβιογραφικά διηγήματα,
Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2023</span></b></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">«Αν
μιλούσα την ώρα που έπρεπε, δεν ξέρω, ίσως να προλάβαινα τα τραγικά χειρότερα
που ακολούθησαν», ομολογεί ο αφηγητής σε μια από τις </span><i style="font-family: inherit;">Ιστορίες εν μέσω
πυροβολισμών</i><span style="font-family: inherit;">, καταγράφοντας τη μαρτυρία του για τον φόνο ενός Τουρκοκύπριου
ποδηλάτη από έναν Ελληνοκύπριο οδηγό που, τυφλωμένος από μίσος, οδηγεί το
φορτηγό καταπάνω του («Η διαθήκη»).</span></div></span><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Το
τραύμα μιας κοινωνίας που έχει αποκόψει με βίαιο τρόπο το άλλο της μισό και η ενοχή
για την αδυναμία αποτελεσματικής αντίδρασης στον αποκλεισμό του «άλλου»
κυριαρχούν στα δεκατρία «αυτοβιογραφικά» (όπως τα χαρακτηρίζει ο συγγραφέας
τους) διηγήματα που συγκροτούν τον ανά χείρας τόμο.</span></div></span><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Οι
πυροβολισμοί του τίτλου είναι αυτοί μιας εικοσαετούς εμφύλιας σύγκρουσης
χαμηλής έντασης (1955-1974), που διαμόρφωσε τη φυσιογνωμία της σημερινής
κυπριακής κοινωνίας. Η πολυεπίπεδη εμφύλια βία (Ελληνοκύπριοι κατά
Τουρκοκυπρίων, αλλά και δεξιοί εναντίον αριστερών και στις δύο κοινότητες) στην
ανέλιξή της διατάραξε τη φαινομενική ακινησία αυτής της κατά βάση αγροτικής
κοινωνίας, τραβώντας την με βίαιο τρόπο στη νεωτερικότητα και στο πρόταγμα του
εθνικισμού για ένα εθνικά ομοιογενές κράτος.</span></div></span><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Τα
διηγήματα του Χρίστου Ζάνου, σκηνοθέτη, θεατρικού συγγραφέα και δάσκαλου με
μακρά και γόνιμη πορεία στο κυπριακό θέατρο, επικεντρώνονται σε αυτήν ακριβώς
την τραυματική μετάβαση.</span></div> </span><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Μολονότι
η παράθεση των διηγημάτων δεν ακολουθεί κάποια χρονολογική σειρά,</span><span style="font-family: inherit;"> </span><span style="font-family: inherit;">ο αφηγηματικός χρόνος προσδιορίζεται, τις
περισσότερες φορές, με ακρίβεια, καθώς συμπλέκεται καθοριστικά με τον ιστορικό
χρόνο. Με εξαίρεση τα διηγήματα «Ο παππούς μου ο Κωστής», που βυθίζεται στο άχρονο,
σχεδόν μυθικό παρελθόν της παιδικής ηλικίας, και το «Προσκύνημα», ένα
στιγμιότυπο από το άχρονο παρόν, πάνω σε όλα τα άλλα η ιστορία βαραίνει με
τρόπο συντριπτικό: η δράση των πρωταγωνιστών τους, τα κρίματα και τα βάσανά
τους, καθορίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την εκάστοτε φάση στην οποία
βρίσκεται το Κυπριακό και οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο κοινότητες.<span><a name='more'></a></span></span></div> </span><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Αν
ο ιστορικός χρόνος είναι ο ένας άξονας πάνω στον οποίο εκτυλίσσονται
αφηγηματικά τα διηγήματα του Ζάνου, ο δεύτερος άξονας, σχεδόν εξίσου
καθοριστικός, είναι ο χώρος. Αρχικά, ο γενέθλιος τόπος, η Μουσουλίτα, ένα μικρό
χωριό στις όχθες του ποταμού Πεδιαίου, στον αχανή κάμπο της Μεσαορίας που σβήνει
ήρεμα στις ακτές της Αμμοχώστου. Αργότερα, όταν ο ιστορικός χρόνος θα
προκαλέσει ανεπούλωτο ρήγμα στη συνέχεια του χώρου, η Λευκωσία γίνεται ο τόπος όπου
εκτυλίσσεται πλέον η αφήγηση, εκεί που οι πρωταγωνιστές της καταφεύγουν
πρόσφυγες· αλλά και η Αθήνα ή, ακόμη μακρύτερα, η Πράγα, όπου ως φοιτητής
καταφεύγει ο αφηγητής λίγο πριν το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας στην Κύπρο.</span></div></span><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Τον
αποδραματοποιημένο τόνο στον οποίο εκτυλίσσεται η αφήγηση δίνει, εν είδει
μουσικού κλειδιού, το πρώτο διήγημα της συλλογής, «Η επιστροφή του
αγνοουμένου», όπου αγνοούμενος είναι ένας συμπαθής γάιδαρος που βρέθηκε στα
κατεχόμενα και, τέσσερα χρόνια μετά, επιστρέφει στο αφεντικό του, στην περιοχή
που ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία. Όμως εκεί η αστυνομία, εφαρμόζοντας
υπουργικές οδηγίες, θα τον θανατώσει, για λόγους «προληπτικούς»... Η στενάχωρη θυμηδία
που προκαλεί το πρώτο αυτό διήγημα γίνεται ακόμη πιο πικρή, αν συνυπολογίσει
κανείς ότι ο αδελφός του συγγραφέα, που σκοτώθηκε στον πόλεμο του 1974,
θεωρούνταν για χρόνια αγνοούμενος.</span></div> </span><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ανάλογα
πικρή γεύση αφήνουν τα διηγήματα που ακολουθούν και αφηγούνται «οικεία» και για
τις δύο κοινότητες «κακά»: Ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, στο
επίμετρό του, σημειώνει πως, διαβάζοντάς τα, «δεν μπόρεσ[ε] παρά να θυμηθ[εί]
παρόμοιες ιστορίες από τη δική [τ]ου κοινότητα, την τουρκοκυπριακή».</span></div></span><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Έτσι,
όταν ο συγγραφέας αναπλάθει ένα επεισόδιο από τη δράση της ΕΟΚΑ στα 1958, όπου
μέλη της εισβάλλουν σε ένα φτωχικό σπίτι Ελληνοκυπρίων και τιμωρούν τις
γυναίκες που ψώνισαν ρούχα από μαγαζί με το οποίο η οργάνωση απαγόρευε τις
συναλλαγές, καίγοντας τα φορέματα στην πλατεία του χωριού, ο ευρωβουλευτής στο
επίμετρό του θυμάται τους Τουρκοκύπριους που ξυλοκοπούνταν άγρια από την
τουρκοκυπριακή οργάνωση ΤΜΤ επειδή ψώνιζαν από απαγορευμένα καταστήματα
Ελληνοκυπρίων...</span></div></span><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Όμως
ο Χρίστος Ζάνος ενδιαφέρεται να αποτυπώσει το άδικο για το οποίο είναι υπεύθυνη
η «δική του» πλευρά, η ελληνοκυπριακή (και η ελληνική, αφού εκπρόσωποί της την
περίοδο της χούντας πρωταγωνιστούν σε κάποια από τα διηγήματα). Δεν τον
ενδιαφέρουν εδώ οι αναλογίες και τα ισοδύναμα, παρά μόνο τα βάσανα που
υπέστησαν οι απλοί άνθρωποι, οι φτωχοί, είτε Ελληνοκύπριοι είτε Τουρκοκύπριοι.
Αυτοί που, στα περισσότερα από τα διηγήματά του, παραμένουν αιχμάλωτοι της
ιστορίας τους, χωρίς να μπορούν να κάμψουν τη δύναμη του θανάτου...</span></div></span><span style="line-height: 150%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Γραμμένες
με μια εξαιρετική αίσθηση του ρυθμού και με χρήση της ντοπιολαλιάς τέτοια που
να μην προκαλεί προβλήματα κατανόησης στον Έλληνα αναγνώστη (μολονότι οι
κυπριακές λέξεις εξηγούνται σε σχετικό γλωσσάρι), οι </span><i style="font-family: inherit;">Ιστορίες εν μέσω
πυροβολισμών</i><span style="font-family: inherit;"> έρχονται να αμφισβητήσουν, με τα μέσα της λογοτεχνίας, τη
μονομερή (και μόνη «εθνικώς ορθή») αντίληψη ότι το Κυπριακό ξεκίνησε το 1974,
με την τουρκική εισβολή. Με τις </span><i style="font-family: inherit;">Ιστορίες</i><span style="font-family: inherit;"> του, ο Χρίστος Ζάνος μάς
θυμίζει ότι ξεκίνησε πολύ πιο πριν, το 1963-64, με την επίθεση εναντίον των
Τουρκοκυπρίων και τον βίαιο διαχωρισμό των κοινοτήτων ή, ακόμη, το 1958, με τις
πρώτες εμφύλιες συγκρούσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.</span></div></span></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-21384009135320689532024-03-03T19:00:00.001+02:002024-03-03T19:00:00.128+02:00Οι flâneurs της Θεσσαλονίκης<div style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><div style="text-align: left;"><b style="background-color: #eeeeee; font-family: inherit;">Της Λίλιας Τσούβα*</b></div><span style="background-color: #eeeeee; font-family: inherit;"><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;"> </b></div><b><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;">ΛΕΝΑ ΚΑΛΑΪΤΖΗ-ΟΦΛΙΔΗ,
ΣΙΜΟΣ ΟΦΛΙΔΗΣ, <i>Θεσσαλονίκης χαλκεία και
χαλκεύματα</i>, εκδόσεις Ιανός, σελ.
320</b></div></b> <br />Όσο ζούσε ο ποιητής
Σαρλ Μπωντλέρ,<a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/2.%20%CE%A4%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%B2%CE%B1.docx#_edn1" name="_ednref1" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="color: black; line-height: 115%;">[i]</span></span><!--[endif]--></span></a>
<span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">περιδιάβαζε τους δρόμους του Παρισιού ως </span><span lang="EN-US" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">alter</span><span lang="EN-US" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"> </span><span lang="EN-US" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">ego</span><span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"> του. Καταγράφοντας με ακρίβεια ανατόμου
πρόσωπα και περιστατικά, επιδίωκε να εντοπίσει το παράδοξο μέσα στην πιο
αληθοφανή λεπτομέρεια, να διαβλέψει το φανταστικό πίσω από την πεζή
πραγματικότητα.<br /> </span><span lang="EN-US">Fl</span>â<span lang="EN-US">neurs</span><span lang="EN-US"> </span>της εποχής μας <span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">οι </span>συγγραφείς
<a name="_Hlk159929814">Λένα Καλαϊτζή-Οφλίδη και Σίμος Οφλίδης</a>, περιδιαβάζουν
<span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">τη Θεσσαλονίκη, </span>την πόλη στην οποία
γεννήθηκαν και μεγάλωσαν, αναβιώνοντας την ιστορία της. Συντονίζονται δε στην
από κοινού γραφή τόσο αρμονικά, ώστε μόνον από το γένος των επιθέτων ή των
μετοχών που χρησιμοποιούν, ενίοτε ξεχωρίζουν.<br /> Οι μυθ-ιστορίες τους
διατηρούν το ενδιαφέρον από την πρώτη σελίδα μέχρι την τελευταία. Ο πανοραμικός
πίνακας που συνθέτουν περικλείει διηγήσεις αληθινές ή επινοημένες, από τα
παρωχημένα χρόνια αλλά και τα σύγχρονα. Τα κείμενά τους γραμμένα σε πρώτο
πρόσωπο συνιστούν καταδύσεις στο παρελθόν. Οι νεκροί της πόλης ζωντανεύουν∙ οι ιδρυτές,
οι κάθε είδους κατακτητές, οι πολιτικοί, οι στρατηλάτες, οι διανοούμενοι, οι ποιητές.
Με λόγο πλούσιο, ανεξάντλητο σε φαντασία, οι δύο συγγραφείς ξεδιπλώνουν τη μοντερνιστική
τους αφήγηση μπαινοβγαίνοντας στους αιώνες. Έτσι όπως διασταυρώνεται η
ανθρώπινη ζωή μέσα στον χωροχρόνο, φαίνεται να υπακούει στα ίδια ή σε ελαφρώς
παραλλαγμένα ιδεολογήματα, στις ίδιες αυταπάτες. <br />Ο τίτλος (από την
ομώνυμη εντός του βιβλίου μυθ-ιστορία, <i>Χαλκεία
και Χαλκεύματα</i>)<i> </i>παραπέμπει στη θεσσαλονικιώτικη
συντεχνία των χαλκωματάδων, με τα υπέροχα <span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">πάνω στις λείες πλάκες του χαλκού ή
άλλου μετάλλου</span> δημιουργήματα των μαστόρων της,
που απλωνόταν γύρω από την Παναγία των Χαλκέων. Παραπέμπει βεβαίως και στις <span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">ψεύτικες
πληροφορίες, (χαλκεία: χαλκουργεία, αρχαία Αθηναϊκή γιορτή, αλλά και χώροι όπου
κατασκευάζονται οι ψεύτικες ειδήσεις), στις σκευωρίες </span>που καλλιεργήθηκαν ανά τους αιώνες, (μυθ-ιστορίες), μέσα στις
οποίες<span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"> με τρόπο κάποια φορά</span> <span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">πειστικό</span> η φαντασία διασταυρώνεται<span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"> </span>με την πραγματικότητα<span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">.<span><a name='more'></a></span><br /></span><span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">Οι
συγγραφείς καταφέρνουν με δεξιοτεχνία να χωρέσει στο βιβλίο όλη η δραστηριότητα
της πόλης, από την αρχαιότητα έως σήμερα. Τη διηγούνται </span>με μεγάλη γλαφυρότητα και χιούμορ. Ο χρονότοπος
επικεντρώνεται στην πάνω από την πλατεία Αριστοτέλους περιοχή. Με σημείο
αναφοράς την Παναγία των Χαλκέων, περιλαμβάνει τη Ρωμαϊκή Αγορά, «τις παλαιές
και σύγχρονες αστικές κυψέλες που βρίσκονται γύρω από την εκκλησία και
περικλείονται από τις οδούς Εγνατία, Ίωνος Δραγούμη, Κασσάνδρου και Ιασωνίδου.
Εκεί όπου χτυπάει η καρδιά της πόλης και συναντιέται το μακρινό χθες με το
σήμερα».<a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/2.%20%CE%A4%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%B2%CE%B1.docx#_edn2" name="_ednref2" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="color: black; line-height: 115%;">[ii]</span></span><!--[endif]--></span></a> Ναοί, πλατείες, κτίρια, αγορές,
άνθρωποι. Η τοπιογραφία, η ανθρωπογεωγραφία της πόλης. Οι συγγραφείς περπατούν στους
δρόμους, διαλέγονται με τα μνημεία, τους νεκρούς, τους τωρινούς ανθρώπους της.
Παρελθόν και παρόν συγχωνεύονται<span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">. Οι ιστορίες </span>ανασκαλεύουν,
αλλά και καθρεφτίζουν<span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">. </span>Είκοσι έξι μυθ-ιστορίες
που υπερβαίνουν τον ηθογραφικό ρεαλισμό και χρησιμοποιούν έναν εξαιρετικά
πλούσιο οπλισμό, τεχνικές όπως ο εσωτερικός μονόλογος, η αντιπαράθεση αφήγησης,
μονολόγου, διαλόγου∙ που καταβυθίζονται στον εσωτερικό κόσμο των ανθρώπων, αξιοποιούν
τον λαϊκό λόγο, αλλά και την πλούσια παράδοση της πόλης.<br /> Τα περισσότερα
κείμενα σχολιάζουν, θέτουν κοινωνικούς προβληματισμούς. Βασίζονται στη μνήμη
και χαρακτηρίζονται από αποσπασματικότητα, καθώς ο συνειρμικός λόγος κυριαρχεί,
η χρονική συνοχή διασπάται, το παρόν συμπλέκεται με το παρελθόν, ο λόγος
εκφέρεται κάθε φορά από διαφορετικά πρόσωπα, τα οποία διαμορφώνονται πειστικά
μέσα από τη γλώσσα που εκφέρουν, είτε την τοπική διάλεκτο αναπαράγουν είτε αυτή
των Παλατιών, της αριστοκρατίας, της γυναίκας, του πλήθους, την τουρκική, την
εβραϊκή, την ελληνική.<br />Ευαίσθητοι
παλμογράφοι των δυνάμεων της ιστορίας, οι συγγραφείς παρακολουθούν αβίαστα και τις
περισσότερες φορές αριστοτεχνικά τα πρόσωπα μέσα στο κοινωνικοπολιτικό τους
περιβάλλον. Τα παρατηρούν καθώς έρχονται αντιμέτωπα με αλλαγές που μεταβάλλουν
οριστικά τον κόσμο μέσα στον οποίο ζουν και τις αξίες του. Δεν ωραιοποιούν,
αλλά αναδεικνύουν τα πρόσωπα μέσα στις δυνάμεις και τις αδυναμίες τους. Η
πολλαπλή εστίαση εξαιτίας της παρουσίας πλήθους χαρακτήρων συνεπάγεται μια
υπόγεια ειρωνική διάσταση στο έργο, ενώ η χρήση χιούμορ αναδεικνύει τη
σχετικότητα των πραγμάτων.<br /> Η συναρπαστική
τοιχογραφία της Θεσσαλονίκης που τεχνουργεί το ζεύγος Οφλίδη αρχίζει από την
ίδρυση της πόλης και περιλαμβάνει τις μέρες μας. <span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">Ο
</span>αναστοχαστικός περίπατός τους στηρίζεται στις πηγές - καρπός σπουδαίας
έρευνας η οποία αποτυπώνεται στη βιβλιογραφία. Οι αρχαίοι Μακεδόνες και οι
Μακεδονομάχοι, οι «Μαγεμένες», οι αλώσεις της πόλης, οι ιστορικοί που τις
μνημόνευσαν, οι Παναγιές της, οι χρονικογράφοι, οι ήρωες, οι αγωνιστές, τα
χάνια, οι συνδικαλιστές της, ο Αμπούτ Λουμπούτ με τις φρικαλεότητες, ο Αβραάμ
Μπεναρόγια, ο Ερνέστος Εμπράρ, ο Μάξ Μέρτεν, ο «χασάπης της Θεσσαλονίκης»,
υπεύθυνος για τον εξανδραποδισμό της πολυπληθούς ομάδας των Εβραίων, ο Χρήστος,
ο νεωκόρος στην Παναγία Χαλκέων, <span lang="EN-US">o</span> Μανούσος Φάσσης, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Μανώλη
Αναγνωστάκη, η επιδημία της χολέρας στη φτωχική εβραϊκή συνοικία, η πυρκαγιά
του 1917, οι σεισμοί που συγκλόνισαν την πόλη, τα καραβάνια των προσφύγων και
των μεταναστών, τα χαμάμ, το ξήλωμα των αρχαίων για το μετρό, το γενεαλογικό
δέντρο των συγγραφέων, οι γειτονιές.<br /> Εγκιβωτισμένες
ιστορίες απλών ανθρώπων αλλά και προσωπικοτήτων της πόλης, θραύσματα προσωπικών
εμπειριών, διανθισμένα με φράσεις συγγραφέων και στίχους ποιητών, με διακειμενικές
αναφορές, ηθογραφικές πληροφορίες, εικασίες, φήμες. Τα κείμενα έχουν ζωντάνια,
αμεσότητα, προφορικότητα. Ένα πανόραμα της Θεσσαλονίκης που αξίζει να διαβάσει
κάθε άνθρωπος που κατοικεί σε αυτή τη χώρα και το εξωτερικό. Εξαιρετικό βιβλίο.
</span></div><div style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="background-color: #eeeeee; font-family: inherit;"><br /><span style="line-height: 115%;">*Η Λίλια Τσούβα είναι συγγραφέας</span></span></div><div style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="background-color: #eeeeee;"><br /></span><hr size="1" style="text-align: left;" width="33%" /><span style="background-color: #eeeeee; font-family: inherit; font-size: x-small;"><a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/2.%20%CE%A4%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%B2%CE%B1.docx#_ednref1" name="_edn1" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span lang="EN-US"><span class="MsoEndnoteReference"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">[i]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><span lang="EN-US"> </span><span lang="EN-US" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">Charles</span><span lang="EN-US" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;"> </span><span lang="EN-US" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">Baudelaire</span><span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial;">,
1821–1867</span><br /><a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/2.%20%CE%A4%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%B2%CE%B1.docx#_ednref2" name="_edn2" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span lang="EN-US"><span class="MsoEndnoteReference"><span lang="EN-US" style="line-height: 115%;">[ii]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><span lang="EN-US"> </span>Από το οπισθόφυλλο</span></div><div style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="background-color: #eeeeee; font-family: inherit; font-size: x-small;"><br /></span></div><div style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1PmPQ2jyfX_jwCYxJZ16-ssBY2PqMqRLsjXxBGF5O41FARlQjCiauEkWKeJzey823qubj2yFVJ1_BQV_kthqyMKoDnFrr9wNgMHt3fSmu75k1ffpk_9b_xmbwzntRDab76rAYDlm95Q5ZBZeiZwYM4z9jDoVWQ0xdA03ytJpyXR46wQqKMBI98N0RYWQ/s1615/08.%20%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82%20%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%85,%20Martigues,%20%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B9%20%CF%83%CE%B5%20%CF%8D%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%B1,%2060x40%20%CE%B5%CE%BA,%20%CE%99%CE%B4%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%A3%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AE.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1383" data-original-width="1615" height="548" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1PmPQ2jyfX_jwCYxJZ16-ssBY2PqMqRLsjXxBGF5O41FARlQjCiauEkWKeJzey823qubj2yFVJ1_BQV_kthqyMKoDnFrr9wNgMHt3fSmu75k1ffpk_9b_xmbwzntRDab76rAYDlm95Q5ZBZeiZwYM4z9jDoVWQ0xdA03ytJpyXR46wQqKMBI98N0RYWQ/w640-h548/08.%20%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82%20%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%85,%20Martigues,%20%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B9%20%CF%83%CE%B5%20%CF%8D%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%B1,%2060x40%20%CE%B5%CE%BA,%20%CE%99%CE%B4%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%A3%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AE.jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><p class="MsoNormal"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Μιχάλης Οικονόμου, <i>Martigues</i>, λάδι σε ύφασμα, 60 x 40
εκ., Ιδιωτική Συλλογή<o:p></o:p></span></p></td></tr></tbody></table></div><div style="text-align: left;">
<!--[endif]-->
<div id="edn1">
<p class="MsoEndnoteText"><o:p></o:p></p>
</div>
<div id="edn2">
<p class="MsoEndnoteText"><o:p></o:p></p>
</div>
</div>Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-34739867524630829492024-03-03T18:59:00.001+02:002024-03-03T18:59:00.136+02:00Δύσκολα πράγματα<div style="text-align: left;"><div style="text-align: justify;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="font-family: inherit; margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgGhWca0tkdNVqwhsY2Dt2eFCNzCtRkhCuZt-UdUd_pnM6KThiVKsw46lPGSoKv7x5F5dDPMYk15mztlW4HjS6DlmG6Ei_5zxTE8hrVpSI0oEky3jbs5AlAC0Qouc4tXJu9KQZpSUFMh83iRnkyINRfPlWlSjKnXQtgIDzHaOTNDhygFAQdLwpgykt7uY/s2953/12.%20%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82%20%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%85,%20%CE%A4%CE%BF%20%CF%83%CF%80%CE%AF%CF%84%CE%B9%20%CF%80%CE%BF%CF%85%20%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B5%CF%8D%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B9,%20%CF%80.1929-1931,%20%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B9%20%CF%83%CE%B5%20%CF%87%CE%B1%CF%81%CF%84%CF%8C%CE%BD%CE%B9,%2040%20x%2069%20%CE%B5%CE%BA,%20%CE%99%CE%B4%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%A3%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AE.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1704" data-original-width="2953" height="370" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgGhWca0tkdNVqwhsY2Dt2eFCNzCtRkhCuZt-UdUd_pnM6KThiVKsw46lPGSoKv7x5F5dDPMYk15mztlW4HjS6DlmG6Ei_5zxTE8hrVpSI0oEky3jbs5AlAC0Qouc4tXJu9KQZpSUFMh83iRnkyINRfPlWlSjKnXQtgIDzHaOTNDhygFAQdLwpgykt7uY/w640-h370/12.%20%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82%20%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%85,%20%CE%A4%CE%BF%20%CF%83%CF%80%CE%AF%CF%84%CE%B9%20%CF%80%CE%BF%CF%85%20%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B5%CF%8D%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B9,%20%CF%80.1929-1931,%20%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B9%20%CF%83%CE%B5%20%CF%87%CE%B1%CF%81%CF%84%CF%8C%CE%BD%CE%B9,%2040%20x%2069%20%CE%B5%CE%BA,%20%CE%99%CE%B4%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%A3%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AE.jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="line-height: 107%;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;">Μιχάλης
Οικονόμου, <i>Το σπίτι που ονειρεύεται</i>, π.1929-1931, λάδι σε χαρτόνι, 40 x
69 εκ., Ιδιωτική Συλλογή</span></span></td></tr></tbody></table><br /></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><b>Του Κώστα Βούλγαρη</b></span></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><b> </b></span></div><div style="text-align: justify;"><b><span style="font-family: inherit;">ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΛΙΝΑΡΔΑΚΗ, </span><i style="font-family: inherit;">ΣΚΠ</i><span style="font-family: inherit;">, εκδόσεις Ενάντια, σελ. 62</span></b></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div></o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Δύσκολο, πολύ δύσκολο να μιλήσεις ποιητικά για την οδυνηρή και
ανίατη ασθένεια του σώματος, και μάλιστα χωρίς να έχεις, δημόσια τουλάχιστον,
εκτεθεί επί μακρόν στο πεδίο του ποιητικού λόγου, άρα να έχεις το άλλοθι να
μιλήσεις «και για αυτό». Εδώ όμως, σε κάθε περίπτωση, έρχεται να κριθεί η
σοβαρότητα του προσώπου που επιχειρεί κάτι τέτοιο, είτε επικαλούμενο είτε
αποποιούμενο την κατ’ αρχήν συμπάθεια στο «πρόβλημά του».</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Η Χριστίνα Λιναρδάκη, ήδη στο εξώφυλλο, σημειώνει την
ένδειξη «Ποιήματα», αντί του αυτάρεσκου και ανεκδιήγητου «Ποίηση», που τόσο
συχνά βλέπουμε τελευταία σε βιβλία που δεν περιέχουν παρά θλιβερά
στιχουργήματα. Στο «αυτί» του εξωφύλλου σημειώνει πως εδώ και δεκαπέντε χρόνια
έχει διαγνωσθεί με Σύνδρομο Κατά Πλάκας, τα ακρωνύμια του οποίου δίνουν και τον
τίτλο του βιβλίου. Τέλος, το βιβλίο δεν έχει σελίδα «Περιεχομένων», κάτι που
φυσικά δεν διέφυγε από τη συγγραφέα, αφού βιοπορίζεται ως επιμελήτρια κειμένων
και βιβλίων∙ μία ακόμα ένδειξη σεμνότητας και αποδραματοποίησης του ποιητικού
της διαβήματος.</span></div> <div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Τα δύο πρώτα ποιήματα αρχίζουν να μας εισάγουν «στο θέμα».
Το πρώτο με τον στίχο-ένδειξη «</span><i style="font-family: inherit;">έτσι άρχισαν όλα</i><span style="font-family: inherit;">» και το δεύτερο με την
εικόνα του πάσχοντος σώματος:</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Χρειάστηκα είκοσι λεπτά</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">για μια απόσταση</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">εκατό μόλις μέτρων</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"> </i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Την ίδια ώρα</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">η καρδιά μου</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">είχε κάνει τον γύρο της Γης</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">χίλιες φορές περίπου</i></div><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><br /></i></div></i><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Με εκείνο το «περίπου» πάλι να αποδραματοποιεί και να
υπονομεύει την εμφιλοχώρηση του ρητορισμού, προχωράμε στην καταγραφή
στιγμιοτύπων από τα νοσοκομεία αλλά και αθέατων προβλημάτων της καθημερινότητας
του ασθενούς, μέχρι το τέλος του πρώτου μέρους του βιβλίου που επιγράφεται
«Ουλές», το οποίο ολοκληρώνεται με το ποίημα «Σταύρωση» και τους ακροτελεύτιους
στίχους του, που όχι μόνο συνοψίζουν την περιπέτεια του ανθρώπινου είδους αλλά
και ορθώνονται ποιητικά, με επάρκεια λόγου, απέναντι στο πιο χρησιμοποιημένο
και φθαρμένο απ’ όλα τα στερεότυπα, το της Γενέσεως «</span><span style="font-family: inherit;">Χοῦς εἶ καί εἰς χοῦν ἀπελεύσει»:</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Μισός πληγή, μισός ιώδιο ο πηλός</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">για πέταμα πάντα να μοιάζει<span><a name='more'></a></span></i></div><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><br /></i></div></i><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Δεν θέλω να υπερβάλω, αλλά εδώ η Λιναρδάκη, ζώντας την
ένταση της κατάστασής της, και χωρίς να στοχεύει σε αξιώσεις ποιητικών
αποφθεγμάτων, κινούμενη μόνο με την ευαισθησία της και την παιδεία της,
αποδεικνύει ότι τίποτα στον Λόγο, της ποίησης και εν γένει της τέχνης, δεν έχει
«ειπωθεί οριστικά». Μπορεί, όπως εδώ, να ειπωθεί αλλιώς, επίσης ποιητικά,
φωτίζοντας αλλιώς το ανθρώπινο δράμα.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Το δεύτερο μέρος του βιβλίου επιγράφεται «Πληγές» και
ανοίγεται σε άλλες περιοχές, κυρίως στην παιδική ηλικία, δηλαδή πριν και έξω
από το ΣΚΠ. Εδώ, η Λιναρδάκη, δηλαδή τα ποιήματά της, μας δείχνουν τεκμήρια μιας
ποιητικής δυνατότητάς της που έμεινε αναξιοποίητη όλα αυτά τα χρόνια, π.χ. με
ένα δίστιχο που παραπέμπει σε έναν αντεστραμμένο Ελύτη (που τόσο τον αγαπά):</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">Οι ουρανοί, σαν χλωμιάσουν,</i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;">δύσκολα ξαναγίνονται μπλε</i></div><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit;"><br /></i></div></i><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Θα σταματήσω εδώ, δηλώνοντας μόνο, και για πρώτη φορά σε
κείμενό μου, πως «το βιβλίο μου άρεσε, μου άρεσε πολύ». Πάντα, κάτι τέτοιο
παραπέμπει σε κριτική αδυναμία ή υπεκφυγή, αλλά όχι στην προκείμενη περίπτωση.
Απλώς, κάποιες κριτικές κουβέντες παραπάνω που έχω να πω, και τις αξίζει απολύτως
το βιβλίο, κινδυνεύουν να διαβαστούν ως κουβέντες «συμπαθείας».</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ευχαριστούμε, Χριστίνα Λιναρδάκη, για αυτό που κατόρθωσες,
να μιλήσεις ποιητικά για ένα τέτοιο θέμα.</span></div></span></div><p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-75548266678352069942024-03-03T18:58:00.001+02:002024-03-03T18:58:00.131+02:00πολιτεία<div style="text-align: left;"><span style="font-family: inherit;">αν εφυλακίσθεις
ποτέ ως ο θείος Πλάτωνας εκείνος<br />και σπήλαια θα
φαντασθείς να συνέχουν το έργο σου<br />και σκιές να σε
συντρέχουν και να δοξάζεσαι<br />πολιτείας τινάς και
συνοχῇ λαού πολιτών μετέχεις<br />ελευθερίας
συνδρομής επ’ εσχάτων δήμου και κράτει<br />κρατών τε· αν
όχι... παρεπίδημος<br /> <br />17.2.024<br /><b>Θοδωρής Σαμαράς</b></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-72071875569602701652024-03-03T18:57:00.001+02:002024-03-03T18:57:00.128+02:00Ο ονειρόφαντος κόσμος του Μιχάλη Οικονόμου<div style="line-height: normal; text-align: left;"><div style="text-align: justify;"><span lang="el"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="font-family: inherit; margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_ihtxMiappgMvBAS0x1ErpMhatwcCkBm-Yvk8ZiGTMKjOoDcttqxWNdYQAHzLecPZZpZvlS3eKRtvnRV5rcTyNTgE87R5-aJyfmGwri7QEAT4dJFuFX79oBYe-DtYoYHN8D_AlryJ7-vJbLX8A7Fw1g2cLiBJVAn9ZodVBAxgaDdgMUJ8THMRElzY2c8/s2267/05..jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="2267" height="452" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_ihtxMiappgMvBAS0x1ErpMhatwcCkBm-Yvk8ZiGTMKjOoDcttqxWNdYQAHzLecPZZpZvlS3eKRtvnRV5rcTyNTgE87R5-aJyfmGwri7QEAT4dJFuFX79oBYe-DtYoYHN8D_AlryJ7-vJbLX8A7Fw1g2cLiBJVAn9ZodVBAxgaDdgMUJ8THMRElzY2c8/w640-h452/05..jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><span style="line-height: 107%;">Μιχάλης
Οικονόμου, <i>Σπίτι με χαγιάτι</i>, λάδι σε φανέλα, 39 </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">x</span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;"> </span><span style="line-height: 107%;">56 εκ., Ιδιωτική Συλλογή</span></span></td></tr></tbody></table><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span lang="el"><b>Του
Κωνσταντίνου Θ. Σπυρόπουλου*</b></span></span></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"> </span></div><span lang="el" style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Το 2024 ξεκίνησε με μία από τις σημαντικότερες αναδρομικές
εκθέσεις που έχουν γίνει στον ελληνικό χώρο, αυτή του ζωγράφου Μιχάλη Οικονόμου
(1884-1933), που πραγματοποιήθηκε πρώτα στην Πινακοθήκη Αβέρωφ στο Μέτσοβο και
έπειτα «ταξίδεψε» μέχρι την Αθήνα, στο Ίδρυμα Β. και Μ. Θεοχαράκη. Την
επιμέλεια της έκθεσης ανέλαβε η ιστορικός τέχνης Αφροδίτη Κούρια, η οποία έχει
γράψει και τη μοναδική μονογραφία που υπάρχει για τον καλλιτέχνη.</span></div> </span><span lang="el" style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ο Μιχάλης Οικονόμου θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους
ανανεωτές της ελληνικής ζωγραφικής. Γεννήθηκε το 1884 στον Πειραιά, στο
Πασαλιμάνι, δίπλα στη θάλασσα. Από την αρχή της ενασχόλησής του με την τέχνη
ξεχώρισε, αφού τα πρώιμα έργα του κίνησαν το ενδιαφέρον των καλλιτεχνικών
κύκλων τού εξωτερικού. Αφιέρωσε τη ζωή του στη ζωγραφική και για αρκετό καιρό
παρέμεινε στην αφάνεια, παρά το αξιόλογο έργο του.</span></div></span><span lang="el" style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Προσεγγίζοντας κανείς την καλλιτεχνική του παραγωγή</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> μέσα από την έκθεσή του που
αποτελείται από 116 πίνακες, προκύπτουν κάποια βασικά ερωτήματα σχετικά με τη
ζωγραφική του. Το πρώτο αφορά τα δομικά χαρακτηριστικά των έργων του, και το
δεύτερο πώς νοηματοδοτείται το καλλιτεχνικό του ύφος μέσα από αυτά.</span></div></span><span lang="el" style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Κάποια από τα εκφραστικά στοιχεία</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> που είναι κοινά στους έλληνες
ζωγράφους στις αρχές του 20<sup>ού </sup>αιώνα και στην καλλιτεχνική παραγωγή
τού Οικονόμου, είναι η σταθερή παρουσία του φωτός και η χρήση τού χρώματος ως
κύριου εκφραστικού μέσου. Ο ζωγράφος φαίνεται να αναζητά στις συνθέσεις του το
«ελληνικό φως» για το οποίο μιλούσε ο πατέρας του ελληνοκεντρισμού, Περικλής
Γιαννόπουλος, ο οποίος θεωρούσε ότι σε ένα ζωγραφικό έργο δεν θα πρέπει να
υπάρχει «πουθενά μαυρίλα... παντού φως... παντού ευγραμμία... ημερότης, χάρις,
ιλαρότης» και πως η επιφάνειά του θα πρέπει να είναι «λεπτή, λεία και
ομοιoγενής»,<a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><sup><sup><span lang="el" style="line-height: 115%;">[1]</span></sup></sup></a> στοιχεία
που παραπέμπουν σε πολλές από τις συνθέσεις τού Οικονόμου και ίσως έπαιξαν
καθοριστικό ρόλο στην αποδοχή του από τον ελληνικό χώρο το 1926. Οι Έλληνες
υποδέχτηκαν τον Οικονόμου με θέρμη. Οι κριτικοί, μάλιστα, προέτρεπαν το
φιλότεχνο κοινό και τους καλλιτέχνες της εποχής, να «μελετήσουν» με προσοχή τη
δουλειά του και να αγοράσουν άμεσα κάποια από τα έργα του.</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Η πλειοψηφία των έργων του εμπνέεται από τα ελληνικά
μεσογειακά τοπία, όχι με τη μορφή αντιγραφής, αλλά μιας ευρύτερης μετουσιωμένης
αίσθησης των τοπίων, γεγονός που είναι και το πιο σημαντικό ως διαδικασία. Ο
ίδιος</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> μέσα από τα ανεξιχνίαστα βάθη των
άναρχων φουσκοθαλασσιών του και τα ονειρικά τοπία της Martigues που «υφαίνει»
πάνω στα «χνουδάτα», δηλαδή σε φανέλες, περνάει σε μια πιο υποκειμενική
απόδοση, χρησιμοποιώντας κατά κύριο λόγο το χρώμα. Θα λέγαμε ότι η γραφή του
αποβλέπει σε μια ψυχο-διανοητική, αλλά και σωματική αποτύπωση της
πραγματικότητας, χρησιμοποιώντας την αισθητή εμπειρία και μεταμορφώνοντας το
περιβάλλον σε ένα απόκοσμα γαλήνιο τοπίο, ενώ αν εξαιρέσουμε τα έργα του με τις
στιβαρές καμάρες ή τ’ αδιάβατα γεφύρια, ο ίδιος δεν ενδιαφέρθηκε για μια
αυστηρή γεωμετρική απόδοση της φόρμας. Αντίθετα, ο ελληνικός χώρος δεν κατάφερε
να αποβάλλει ποτέ το σχέδιο, έκδηλο ή άδηλο, από την πλειοψηφία των έργων που
παρήγαγε.<span><a name='more'></a></span></span></div></o:p></span><span lang="el" style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Ο καλλιτέχνης επιστρέφει συνεχώς σε τεχνοτροπίες τού
παρελθόντος, δίχως να υιοθετεί εξ ολοκλήρου κάποια συγκεκριμένη. Παρ’ όλα αυτά,
υπάρχουν ορισμένες ιδιαιτερότητες στη ζωγραφική του έκφραση, οι οποίες
συναντώνται σε όλη του την καλλιτεχνική παραγωγή και φανερώνουν ότι ο τρόπος
που δουλεύει το θέμα ακολουθεί περισσότερο τα μονοπάτια του συμβολισμού. Η
οργάνωση του χώρου, οι σχηματοποιημένες φόρμες και ιδιαίτερα ο «ρυθμός» των
γραμμών στις απτικές και οπτικές συνθέσεις του, παραπέμπουν στον αφορισμό του
Arnold Böcklin σχετικά με τη φύση του εικαστικού συμβολιστικού έργου: «Ένας
πίνακας πρέπει να διηγείται κάτι, να κάνει τον θεατή να στοχάζεται όπως ένα
ποίημα και να του αφήνει την εντύπωση ενός μουσικού κομματιού». Για να
ακολουθεί τη συμβολιστική γραφή, η εικονογραφία του πρέπει να υπερβαίνει τον
αισθητό κόσμο και να επεκτείνεται στον κόσμο του ονείρου και της παραίσθησης,
ακριβώς όπως συμβαίνει με τα έργα τού Οικονόμου.</span><a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftn2" name="_ftnref2" style="font-family: inherit;" title=""><sup><sup><span lang="el" style="line-height: 115%;">[2]</span></sup></sup></a><span style="font-family: inherit;"> Η σταθερή παρουσία της βάρκας
και των ανθρώπινων μορφών, τα σπίτια με τις αντανακλάσεις τους στο νερό, η
σχέση αυτών των δύο και κατ’ επέκταση το «παιχνίδι» μεταξύ ειδώλου και
πραγματικότητας, φανερώνουν ότι ο συμβολισμός είναι διάχυτος σε όλη του την καλλιτεχνική
παραγωγή. Χαρακτηριστικά δείγματα αυτής της κατεύθυνσης είναι και οι πίνακες με
τα κυπαρίσσια, τα οποία σχεδιάζει σαν να είναι αγωνιώδεις μορφές που
συστρέφονται σαν πάσχουσες ανθρώπινες υπάρξεις.</span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Βασικό κοινό γνώρισμα</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> που συναντάμε στη ζωγραφική των συμβολιστών και του
Οικονόμου, είναι επίσης η ανθρωπομορφική απόδοση των στοιχείων της φύσης.
Μυστηριώδες χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελούν δύο πίνακες με εκκλησάκια</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> όπου τα σύννεφα παίρνουν τη μορφή
ενός ανθρώπινου προσώπου και ενός λύκου αντίστοιχα.</span></div></o:p></span><span lang="el" style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Παρόλο που ο ζωγράφος φαίνεται να επηρεάζεται από τις
τεχνοτροπίες του συμβολισμού, θεματολογικά δεν υιοθετεί μυθολογικές ή
θρησκευτικές σκηνές. Παρά τα κοινά στοιχεία που έχει με την ομάδα Nabis, τον
Gauguin ή τον Arnold Böcklin, η ζωγραφική του απέχει ως ένα βαθμό από τον
ευρωπαϊκό συμβολισμό. Η διαπίστωση αυτή ανάγεται σε πολλά και σύνθετα αίτια,
εξαιτίας των οποίων δεν έχουμε τη δυνατότητα να ορίσουμε με ακρίβεια ή μόνο με
μία λέξη το συνολικό του ύφος. Οι αναφορές της Ευθυμίας Γεωργιάδου-Κούντουρα</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> σχετικά με τα σημεία απόκλισης
ελληνικού και ευρωπαϊκού συμβολισμού, ρίχνουν φως στον κύριο λόγο εικαστικής
διαφοροποίησης τ</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">ου</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> ζωγράφου </span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">από</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> τους ξένους συμβολιστές: «Ο ελληνικός συμβολισμός όμως πολύ
απέχει από τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα του αντίστοιχου κινήματος, και πήρε διάφορες
μορφές, λειτουργώντας πολλές φορές ως κατάσταση υποβολής, ρέμβης, μελαγχολικής
ονειροπόλησης και αοριστίας».<a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><sup><sup><span lang="el" style="line-height: 115%;">[3]</span></sup></sup></a></span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Από την παραπάνω παρατήρηση, εξάγεται το συμπέρασμα ότι στα
τοπία τού Οικονόμου, οι ιδιοτυπίες που συναντάμε σε όλη του την καλλιτεχνική
παραγωγή, όπως είναι η απόδοση της έντονα μελαγχολικής, σχεδόν σπαρακτικής
ατμόσφαιρας, καθώς και η αποτύπωση μοτίβων που εντείνουν την έκφραση της
ψυχικής οδύνης στο έργο, όπως τα κρεμασμένα κουρέλια στα παράθυρα των οικιών ως
στοιχεία φθοράς, δημιουργούν εικαστικές ασυμφωνίες ανάμεσα στην τοπιογραφία του
και τον ευρωπαϊκό συμβολισμό. Όπως σημειώνει και η Αφροδίτη Κούρια στη
μονογραφία τ</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">ης</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">: «Εκείνος
θα πορευτεί το δικό του δρόμο, κάνοντας τις επιλογές του ως προς τα σημεία
αναφοράς του και τα </span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">‘</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">πρότυπα</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">’</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> χωρίς να προσχωρήσει στις
πρωτοποριακές εκφράσεις που σημαδεύουν την εποχή».<a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftn4" name="_ftnref4" title=""><sup><sup><span lang="el" style="line-height: 115%;">[4]</span></sup></sup></a> Ο ζωγράφος</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> εντάσσοντας μέσα στο έργο του
πολλές συμβολιστικές ιδέες, διατηρεί μια προσωπική πορεία, δίχως να ενδίδει
απόλυτα στον συμβολισμό. Πιθανότατα</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> «αυτό που τον εμπόδισε να ενδώσει στον πειρασμό καθαρά
συμβολικών παραστάσεων, είναι αυτή η ζωτική του σχέση με τον γύρω κόσμο.
Απόδειξη τούτης της στάσης είναι πως, παρ’ όλη τη σχηματοποίηση ή τις
ελευθερίες που παίρνει με την αντικειμενική εντύπωση, επιμένει να δίνει ονόματα
σε τοπία που μοιάζουν φανταστικά, γιατί γι’ αυτόν εξακολουθούν να είναι ο
Πόρος, η Ύδρα, ή η Αττική».<a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftn5" name="_ftnref5" title=""><sup><sup><span lang="el" style="line-height: 115%;">[5]</span></sup></sup></a></span></div></o:p></span><span lang="el" style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">Το καλλιτεχνικό του ύφος, ως «αποστάλαγμα» της μελαγχολικής
του φύσης, μαρτυρά μια ύπαρξη η οποία στοχεύει στο συναίσθημα και τη συγκίνηση,
αποτυπώνοντας τα ερεθίσματα τού φυσικού κόσμου, όχι ως ένα πραγματικό τοπίο,
αλλά ως ένα ιδεατό, το οποίο</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">
παρόλο που αναφέρεται στον ορατό κόσμο, περιέχει στοιχεία ασύλληπτα, </span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">που</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> του προσδίδουν φανταστικά,
φαντασιωσικά και συμβολικά χαρακτηριστικά. Η φράση του</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> «διάλεξα τη ζωγραφική και μ’ αυτή
θα ζήσω»</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">,</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;"> επιβεβαιώνει ότι η ζωγραφική ήταν
γι’ αυτόν μία αναπόφευκτη αγάπη, μία απόδραση από την πυρετώδη εποχή στην οποία
ζούσε. Η αποτύπωση των πιο μυστικών και αβάσταχτων συναισθημάτων του, φαίνεται
ότι έχει χαρακτήρα εξομολογητικό, ως πνευματική ανάγκη, μέσω της οποίας
ξορκίζει τα πάθη που τον κρατούν δέσμιο της δικής του πραγματικότητας και
μετατρέπει τον ανθρώπινο πόνο σε θέληση για ζωή.</span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><b style="font-family: inherit;"><span lang="el" style="line-height: 115%;"> </span></b></div></o:p></span><span lang="el" style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">*Ο
Κωνσταντίνος Θ. Σπυρόπουλος είναι </span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">ι</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">στορικός </span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%;">τ</span><span lang="el" style="font-family: inherit; line-height: 115%;">έχνης</span></div></span></span><hr size="1" style="text-align: justify;" width="33%" /><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><div style="text-align: justify;"><a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftnref1" name="_ftn1" style="font-family: inherit;" title=""><sup><span lang="el"><sup><span lang="el" style="line-height: 115%;">[1]</span></sup></span></sup></a><span lang="el" style="font-family: inherit;"> </span><i style="font-family: inherit;"><span lang="el">Νέα Γράμματα</span></i><span lang="el" style="font-family: inherit;">: Περικλής
Γιαννόπουλος, 1-3, 1938, σσ. 64, 71, 121, 152. Όλο το τεύχος είναι αφιερωμένο
στον Γιαννόπουλο και δημοσιεύει το σύνολο σχεδόν του έργου του.</span></div><div style="text-align: justify;"><a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftnref2" name="_ftn2" style="font-family: inherit;" title=""><sup><span lang="el"><sup><span lang="el" style="line-height: 115%;">[2]</span></sup></span></sup></a><span lang="el" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="el" style="font-family: inherit;">Ευθυμία
Γεωργιάδου-Κούντουρα, «Ο συμβολισμός και άλλες τάσεις στην ελληνική ζωγραφική
(1880-1930)», <i>Αρχαιολογία</i>, Τεύχος 57,
Δεκέμβριος 1995, σ. 20.</span></div><div style="text-align: justify;"><a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftnref3" name="_ftn3" style="font-family: inherit;" title=""><sup><span lang="el"><sup><span lang="el" style="line-height: 115%;">[3]</span></sup></span></sup></a><span lang="el" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="el" style="font-family: inherit;">Ευθυμία
Γεωργιάδου-Κούντουρα, <i>ό.π</i>., σ. 21.</span></div><div style="text-align: justify;"><a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftnref4" name="_ftn4" style="font-family: inherit;" title=""><sup><span lang="el"><sup><span lang="el" style="line-height: 115%;">[4]</span></sup></span></sup></a><span lang="el" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="el" style="font-family: inherit;">Αφροδίτη
Κούρια, <i>Μιχάλης Οικονόμου 1884-1933</i>,
Αδάμ, 2001, σ. 25.</span></div><div style="text-align: justify;"><a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftnref5" name="_ftn5" title=""></a><a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/4.%20%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82.docx#_ftnref5" name="_ftn5" style="font-family: inherit;" title=""><sup><span lang="el"><sup><span lang="el" style="line-height: 115%;">[5]</span></sup></span></sup></a><span lang="el" style="font-family: inherit;"> </span><span lang="el" style="font-family: inherit;">Έφη Ανδρεάδη,
«Ο Μιχάλης Οικονόμου και η σχέση του με τη γύρω φύση», <i>Εικαστικά</i>, τχ. 24, Δεκέμβριος, 1983, σσ. 34-37.</span></div></span></div>
<div style="text-align: justify;"><!--[if !supportFootnotes]--><br clear="all" />
<!--[endif]-->
</div>Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-59895721586242584212024-02-25T19:03:00.001+02:002024-02-25T19:03:00.126+02:00Γιώργος Μπλάνας (1959-2024)<div style="text-align: left; text-indent: 0cm;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><b>Ο ποιητής μόνος, στο καμίνι των
ιδεών</b></span></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><b> </b></span></div><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><b>Του Κώστα Βούλγαρη</b></span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"> </span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhAveBjFpPYZKxJOVFE1zE_P9cgHE8w7zWX2IpeTYDPyvhj8X6Q5oQe7zVHcRnwJwN0s8iPtXomMr9jGeTZtJuFXpik1F2dkKkX2Dy4HfDJevP6kyVEYIHddkVB9ZtTJeFvwDZra1gIFfO2oqW51zVrIvXMoV2WkUE42wXrQN5mG8cDZEcE3Sw0pIRDxqY/s640/30989206_PHOTO-BLANAS.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="640" data-original-width="608" height="270" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhAveBjFpPYZKxJOVFE1zE_P9cgHE8w7zWX2IpeTYDPyvhj8X6Q5oQe7zVHcRnwJwN0s8iPtXomMr9jGeTZtJuFXpik1F2dkKkX2Dy4HfDJevP6kyVEYIHddkVB9ZtTJeFvwDZra1gIFfO2oqW51zVrIvXMoV2WkUE42wXrQN5mG8cDZEcE3Sw0pIRDxqY/w257-h270/30989206_PHOTO-BLANAS.jpg" width="257" /></a></div>Ο Γιώργος Μπλάνας είναι ένας εκ
των κορυφαίων ποιητών της εποχής μας. Της εποχής μας, νοούμενης<br /> όχι με τους
όρους της τρέχουσας ποίησης εποχής, αυτής που τυχαίνει να γράφεται και να
περιφέρεται σήμερα, αλλά νοούμενης ως το ευρύτερο ιστορικό παρόν. Ανήκει στη
μικρή εκείνη χορεία των ποιητών, που το έργο τους </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">είναι</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">, και </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">θα
παραμείνει</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">, δεν ξέρω για πόσο, η ποίηση του ιστορικού παρόντος, διότι σε
αυτού του παρόντος τα αισθητικά και ευρύτερα προτάγματα εγγράφεται.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Μιλάω φυσικά για εκείνη την
ποίηση που αντιλαμβάνεται αισθητικά και ιδεολογικά την κόπωση και τη μεγάλη
διάρκεια της κρίσης του μοντερνισμού, και τοποθετείται </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">μετά</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"> από τον
ορίζοντα προσδοκιών του, έχοντας συνείδηση της ιστορικής τομής, της αλλαγής του
παγκόσμιου κοσμοειδώλου∙ όπως το είπε ο ίδιος ο Μπλάνας:</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"> </span></div></span><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">Οποιοδήποτε καλλιτεχνικό έργο
δημιουργήθηκε μετά το 1989, δεν έχει πολλές πιθανότητες να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στα ενδιαφέροντα του είδους του, αν
δεν φέρει τη σφραγίδα της εποχής του, αν δεν έχει συλλάβει, με κάποιον τρόπο,
αυτό που αργοπεθαίνει κι αυτό που γεννιέται σιγά σιγά στη διάρκεια των
τελευταίων δεκαετιών. Μοιραία, η τέχνη
τέτοιων ιστορικών περιόδων μετριέται όχι με τους κανόνες του παρελθόντος, αλλά
με τους κανόνες του μέλλοντος</span></i><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">.</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;"> </span></i></div></i><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%; text-indent: 0cm;">Με προνομιακό πεδίο αναφοράς, αυτής της
ποίησης, είτε τη διαχρονία της γλώσσας και των ποιητικών ρυθμών (Ηλίας Λάγιος),
είτε μια τεράστια σε εύρος αφήγηση, που </span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%; text-indent: 0cm;">διαλύει
κάθε σύμβαση οργάνωσης, εκφοράς και αποτύπωσης του λόγου (Ευγένιος Αρανίτσης),
είτε τη μινιμαλιστική απογύμνωση και αποκάθαρση των λέξεων, από κάθε φορτίο και
φθορά τους (Μαρία Κούρση), είτε με </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">προσκόμματα και
ποιμαντικές λύσεις για την κατάβαση της αγέλης στον κάμπο σε περίπτωση αντάρας</span></i><span style="font-family: inherit; line-height: 115%; text-indent: 0cm;"> (όπως αποτύπωσε το δικό του στίγμα ο Αλέξιος Μάινας), είτε</span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%; text-indent: 0cm;">...</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Σταματώ
εδώ την «περιήγηση», αν και δεν απομένουν και τόσοι πολλοί ποιητές σε αυτό το
επίπεδο, για να επανέλθω στον Μπλάνα. Ποιητής μέσα στο καμίνι των φιλοσοφικών/πολιτικών
ιδεών, όπου </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">ως ποιητής</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"> δεν διστάζει να εκφράσει και δικές του. Το έχει
άλλωστε υποστηρίξει και εξηγήσει σε δοκίμιό του στις «Αναγνώσεις» της
κυριακάτικης </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Αυγής</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">, όπου επί σειρά ετών υπήρξε βασικός συνεργάτης, όπως
και στο ποίημά του που δημοσίευσε στις σελίδες μας πριν έναν χρόνο:</span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"> </span></div></o:p></span><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">Η
πραγματική εικόνα της Αυτοκρατορίας:</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">μια
ζωντανή απομίμηση κλασικής τραγωδίας,</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">με
σκηνικό το ψύχος ν’ αχνίζει παράλογες αποστάσεις,</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">να κρύβει
την ένδοξη Ρώμη των σπαταλημένων ψυχών,</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">των
άψυχων ψυχών, των ασώματων σωμάτων,</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">του
χρήσιμου ψεύδους, της άχρηστης αλήθειας,</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">της
Συγκλήτου: ενός θιάσου στυγνών γαιοκτημόνων,</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">συνωμοτών,
προαγωγών, λαθρεμπόρων,</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">καλοθρεμμένων
σκουληκιών στο αρχαίο ψοφίμι της Δημοκρατίας.<span><a name='more'></a></span></span></i></div></i><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"> </span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Εάν
αναζητήσουμε κάποιον ποιητικό του πρόγονο, δεν θα βρούμε π.χ. τον
ιδεοκρατούμενο Σικελιανό, κατ’ αρχήν γιατί ο Μπλάνας ταυτόχρονα είναι βαθύτατα
αντιλυρικός, αλλά νομίζω ότι αυτή η αναζήτηση μας οδηγεί στον Έζρα Πάουντ.
Τέτοιας υφής είναι η ποιητική φωνή του Μπλάνα, ορισμένη όμως σε σχέση με τη
δικιά μας εποχή, σε συνεχή διάλογο με τα διακυβεύματά της, αισθητικά, πολιτικά,
ανθρωπολογικά, προσωπικά.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Με
τον Μπλάνα γνωριστήκαμε τελειώνοντας ο προηγούμενος αιώνας, σε μια εκδήλωση
όπου μιλούσα για τους σύγχρονους ποιητές, και για αρκετά χρόνια η σχέση μας
ήταν καθημερινή. Ήταν η πιο κρίσιμη περίοδός του, όπου έδωσε τα κορυφαία
δείγματα της τέχνης του: το συνθετικό ποίημα </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Επεισόδιο</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"> και τις
μεταφράσεις ραψωδιών της </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Ιλιάδας</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">, τα οποία συνέχισε, και απ’ τα οποία
ετράφησαν τα επόμενα έργα του, όπως η </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"> (πρώτη
δημοσίευση με τετρασέλιδο των «Αναγνώσεων») και άλλα ποιητικά, καθώς και οι πολλές
μεταφράσεις του αρχαίας τραγωδίας που παραστάθηκαν στην Επίδαυρο.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; line-height: 115%; text-indent: 0cm;">Μεταφράσεις
για τις οποίες πολύ μελάνι χύθηκε, με τη μομφή ότι ο Μπλάνας δεν γνώριζε αρχαία
ελληνικά. Ναι, δεν «γνώριζε» −παρά μόνο αυτά της μέσης εκπαίδευσης−, όπως
άλλωστε και ο Σολωμός, τον οποίο ο Πολυλάς τον χαρακτηρίζει </span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%; text-indent: 0cm;">«συγγραφέα
σχεδόν αμαθή της αρχαίας Ελληνικής», </span><span style="font-family: inherit; line-height: 115%; text-indent: 0cm;">που
μετέφρασε λίγους ομηρικούς στίχους, με τους οποίους όμως μας έδωσε, πλήρη, τον
δικό του <i>ποιητικό τρόπο</i> μετάφρασης της <i>Ιλιάδας</i>... Γιατί το
πρώτιστο ζητούμενο κάθε λογοτεχνικής μετάφρασης είναι να διαθέτει
λογοτεχνικότητα, και εν προκειμένω ποιητικότητα. Αλλιώς, δεν. Αλλιώς, πρόκειται
απλώς για ένα «λυσάρι», με αμφίβολη ακόμη και την όποια εκπαιδευτική χρησιμότητά
του.</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Για
να μεταφράσεις όμως λογοτεχνικά, και με αξιώσεις, πρέπει να έχεις μια δικιά σου
</span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">ποιητική</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">, η οποία να αντέχει να μεταγράψεις πάνω της το αρχαίο (ή άλλο
ξενόγλωσσο) κείμενο. Ο Μπλάνας λοιπόν διαθέτει τη δικιά του ποιητική, όπως και
οι άλλοι εκ των κορυφαίων που ανέφερα − αυτό άλλωστε τους καθιστά κορυφαίους.</span></div> <o:p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Τα
τελευταία χρόνια η σχέση μας είχε αραιώσει, χωρίς βέβαια να έχει διακοπεί.
Άλλες οι προτεραιότητες του καθενός, αλλά η αλληλοεκτίμηση παρέμενε ενεργή και
βαθειά. Η τελευταία φορά που βρεθήκαμε από κοντά ήταν τυχαία, πριν λίγους
μήνες, στο κέντρο της Αθήνας. «Τι κάνεις;», τον ρώτησα. «Περπατάω, μόνος μου»,
μου απάντησε. Ναι, μόνος του πορευότανε, ξένος στην πόλη και τον κόσμο, όπως και
το ποιητικό του πρότυπο.</span></div></o:p></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Ας
κλείσω με λίγους στίχους από το ποίημα </span><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">Επεισόδιο</i><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;">, στην τελευταία σελίδα
του οποίου ο Μπλάνας σημειώνει ως τόπο συγγραφής του: «Άνω Δολιανά Αρκαδίας -
Αθήνα, 2001».</span></div></span><span style="line-height: 115%;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"> </span></div></span><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">Ξένος σε ξένο τόπο τι να πω και τι να κρύψω,</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">κυκλωμένος από την
καχυποψία;</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">Πες μου. Τουλάχιστον εσύ</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">κάτι θα ξέρεις παραπάνω</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">γι’ αυτό το απίστευτο
λαγούμι,</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">που μυρίζει ανθρώπινο
αίμα όταν βρέχει,</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">και μυρίζει βροχή όταν
ματώνει.</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">Μίλα ή σβήσε μόνος σου·
να λείπουν</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">θαύματα και μαγείες και κόλπα!</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">Φύγε απ’ το δρόμο μου∙ τραβήξου!</span></i></div></i><i><div style="text-align: justify;"><i style="font-family: inherit; text-indent: 0cm;"><span style="line-height: 115%;">Μπορώ να τρεκλίσω το δικό μου σκοτάδι.</span></i></div></i></span></div>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-41999114200403141612024-02-25T19:02:00.001+02:002024-02-25T19:02:00.126+02:00<div style="text-align: right;"><span style="font-family: inherit;"> Οι εικόνες του τεύχους προέρχονται από την έκθεση της
Χριστιάνας Σούλου με τίτλο “<span lang="EN-US">Firmament</span>”
που πραγματοποιήθηκε στην γκαλερί <span lang="EN-US">Bernier</span>/<span lang="EN-US">Eliades</span>
(Επταχάλκου 11, Θησείο, Αθήνα).</span></div><div style="text-align: right;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><div style="text-align: right;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhp-mmXDTNErF6HliXqB9r6egJ0kz2bv1JcucJ8lQbhQO32sXC5PUcCD_4Q6S0l3p1NS2j-7kCeqVzXoYjVyg3Zrz0qUUuYtgwjl9WnoNhmE4bjyQ2-vpgZlE0H2573H0NI2kCPHYu1bNWly0Zc3oj4XSPf1cJgZ6ELE9IkC1yKqqSfR-1iLw5QlLqjn0U/s2000/02..jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1440" data-original-width="2000" height="460" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhp-mmXDTNErF6HliXqB9r6egJ0kz2bv1JcucJ8lQbhQO32sXC5PUcCD_4Q6S0l3p1NS2j-7kCeqVzXoYjVyg3Zrz0qUUuYtgwjl9WnoNhmE4bjyQ2-vpgZlE0H2573H0NI2kCPHYu1bNWly0Zc3oj4XSPf1cJgZ6ELE9IkC1yKqqSfR-1iLw5QlLqjn0U/w640-h460/02..jpg" width="640" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-80262579282791137692024-02-25T19:01:00.001+02:002024-02-25T19:01:00.129+02:00Η κβαντομηχανική και η δημοκρατία<div style="margin-bottom: 0cm; text-align: left;"><span style="font-family: inherit;"><span style="font-family: inherit;"><b><span style="background-color: #eeeeee; text-align: justify;">Του Χρήστου Λάσκου*<br /></span><span style="line-height: 105%;"> <br /></span><span style="line-height: 105%;">ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΤΡΑΧΑΝΑΣ, <i>Ο Κύκλος - Επιστήμη
και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς</i>, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης</span></b><span style="line-height: 105%;"><b>, σελ. 420</b><br /></span><span style="line-height: 105%;"><b> </b><br /><div style="text-align: right;"><i><span style="line-height: 105%;">Αυτό που
μπορεί πραγματικά να ειπωθεί, μπορεί να ειπωθεί με μεγάλη σαφήνεια.</span></i></div></span><span style="line-height: 105%;"><div style="text-align: right;">Λούντβιχ
Βιτγκενστάιν</div></span><span style="line-height: 105%;"> <br /><div style="text-align: justify;">Επέλεξα
έναν τίτλο σίγουρα ενοχλητικό για τον Στέφανο Τραχανά. Ο λόγος είναι ότι
πρόκειται για ένα δίδυμο, το οποίο μοιάζει με άλλα δίδυμα, που τον εκνευρίζουν
ιδιαίτερα.</div></span><span style="line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;">Κβαντομηχανική
και ψυχή. Κβαντομηχανική και Θεός. Κβαντομηχανική και σύγχρονος χορός.
Κβαντομηχανική και ρέικι. Κβαντομηχανική και τηλεπάθεια. Κβαντομηχανική και
σεξ. Κβαντομηχανική και σεξ-απίλ… Θα μπορούσα να συνεχίσω επ’ αόριστον. Η
κβαντομηχανική φαίνεται να συνδυάζεται με τα πάντα. Πάει με όλα, που λέει μια
γνωστή διατύπωση.</div></span><span style="line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;">Αυτή η
τρέλα είναι γέννημα των τελευταίων δεκαετιών, στο μέτρο που τα θεοσοφικά, ως
επί το πλείστον ναζιστικά, ρεύματα που ήταν ισχυρά στο μεσοπόλεμο, την εποχή,
δηλαδή, της δημιουργίας της κβαντικής θεωρίας, ήταν εχθρικά απέναντί της.
Επρόκειτο, βλέπετε, για «εβραϊκή φυσική».</div> </span><span style="line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;"><span style="line-height: 105%;">Αντίθετα,
οι πρόσφατοι απόγονοι εκείνων των σκοτεινών ρευμάτων σκέψης, η </span><span lang="EN-US" style="line-height: 105%;">New</span><span lang="EN-US" style="line-height: 105%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 105%;">Age</span><span style="line-height: 105%;"> κοσμοαντίληψη, όπως η Σαϊεντολογία, π.χ.,
θεωρούν πως η κβαντική είναι εξαιρετικό όχημα «εσωτεριστικών ενατενίσεων του
Είναι». Η τυχαιότητα, που (δεν) υποστηρίζει η θεωρία και αποδεικνύει το
πείραμα, όπως και η σύμπλεξη, που (δεν) επιτρέπει την ακαριαία επικοινωνία σε
οσοδήποτε τεράστιες αποστάσεις, δίνουν τη δυνατότητα να προσεγγίσουμε μια
μυστική εμπειρία της ύπαρξής, που επιτρέπει την θέαση της αλήθειας του κόσμου
καθεαυτής -αδιαμεσολάβητα, όπως πληθωριστικά λέγεται τελευταία. Ο κόσμος
αποδεικνύεται πως έχει πρωταρχικά «πνευματική υπόσταση».</span></div></span><span style="line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;"><span style="line-height: 105%;">Είναι
πολύ πιθανό, πως είναι σημαντικά περισσότεροι οι άνθρωποι, που γνωρίζουν τέτοια
πράγματα, σε σχέση με όσους γνωρίζουν φυσική. Κι αυτό είναι κάτι που ανησυχεί
πολύ τον Τραχανά. Είναι πεπεισμένος πως η επικράτηση τέτοιων αντιλήψεων, μεταξύ
άλλων, αποτελεί απειλή για τη δημοκρατία. Την όποια, έστω, δημοκρατία μας έχει
απομείνει. Γιατί η δημοκρατία δεν απειλείται μόνο από τις μυστικιστικές
ασυναρτησίες. Η διαρκώς αυξανόμενη ισχύς του κεφαλαίου είναι μεγαλύτερη απειλή.
Ο καπιταλισμός συνιστά κακό σύντροφο για τη δημοκρατία. Ο γάμος τους υπήρξε
εξαρχής προβληματικός, έως τερατώδης κάποιες φορές. Το σύνολο των δημοκρατικών
κατακτήσεων προήλθε από τους αγώνες ενάντια στα συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών,
για τους οποίους, όπως καλά ήξεραν και έλεγαν ο Χάγεκ και ο Φρίντμαν, το
καλύτερο μοντέλο είναι η Χιλή του Πινοσέτ. Απεριόριστη ελευθερία των αγορών,
εξόντωση της δημοκρατίας. Τα </span><span lang="EN-US" style="line-height: 105%;">New</span><span lang="EN-US" style="line-height: 105%;">
</span><span lang="EN-US" style="line-height: 105%;">Age</span><span style="line-height: 105%;"> σχήματα είναι συμβατά με αυτό το
πρότυπο, στο μέτρο που είναι ακραία ατομικιστικά και απολύτως ευεπίφορα στην
κυριαρχία των «εκλεκτών».<span><a name='more'></a></span></span></div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="background-color: #eeeeee;"><span style="line-height: 105%;">Ο
Βιτγκενστάιν στην αρχή του κείμενού μου ισχυρίζεται ότι «αυτό που μπορεί να
ειπωθεί, μπορεί να ειπωθεί με σαφήνεια». Πράγμα που είναι το ίδιο με την
καταληκτική φράση του </span><span lang="EN-US" style="line-height: 105%;">Tractatus</span><span style="line-height: 105%;">: </span><span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; line-height: 105%;">Για όσα δεν
μπορεί να μιλάει κανείς, για αυτά πρέπει να σωπαίνει. Ο Βιτγκενστάιν είναι
ισχυρά συνδεδεμένος, όπως είναι γνωστό, με τον περίφημο Κύκλο της Βιέννης, την
εξαιρετική εκείνη ομάδα ανθρώπων, που, μέσα στον αρχόμενο ζόφο του ευρωπαϊκού
μεσοπολέμου, έδωσε μια γενναία μάχη ενάντια στον επελαύνοντα ανορθολογισμό, στον
δολοφονικό, όπως αποδείχτηκε σύντομα, αντιδιαφωτισμό. </span></span></div></o:p></span><span style="background: rgb(254, 254, 254); line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;">Οι λογικοί
εμπειριστές, όπως έμεινε να λέγεται αυτό το φιλοσοφικό ρεύμα στην ιστορία, μαζί
με τον αντισταλινικό μαρξισμό, ήταν αυτοί, που περισσότερο από όλους και πολύ
συνειδητά, αγωνίστηκαν για την επικράτηση του διαφωτισμού. Η φράση του
Βιτγκενστάιν για την σαφήνεια, που επαναλάμβανε με τον τρόπο της την απαίτηση
του Καρτέσιου για σαφήνεια και ευκρίνεια στην αναζήτηση της αλήθειας, τους
έκανε ιδιαίτερα ευαίσθητους στο ζήτημα του επιστημονικού γραμματισμού, της
διάδοσης, δηλαδή, της επιστήμης σε όλον τον πληθυσμό. Ήταν πεπεισμένοι, πως
αυτό θα αποτελούσε ένα από τα πιο ισχυρά όπλα και για την υπεράσπιση της
δημοκρατίας.</div> <o:p><div style="text-align: justify;">Και, ως προς
αυτό, η σκέψη τους, αν πλησίαζε κάποιον από τους κοινωνικούς επιστήμονες, αυτός
δεν ήταν άλλος από τον Μαρξ. Γι’ αυτό κιόλας, η μεγάλη πλειοψηφία τους ήταν αντικαπιταλιστές
και κάποιοι, εξέχοντες ανάμεσά τους,
όπως ο Ράιχενμπαχ και ο Νόιρατ, συμμετείχαν ενεργά στις επαναστατικές ζυμώσεις,
που οδήγησαν στη βερολινέζικη εξέγερση των Σπαρτακιστών το 1919, ενώ οι
βιεννέζοι έθεσαν τον εαυτό τους στη διάθεση της Κόκκινης Βιέννης. Γι’ αυτό,
επίσης, συνδέθηκαν με τα πρωτοποριακά ρεύματα της εποχής τους − το Μπάουχαους
ήταν ένα μόνο από αυτά. Όπως, επίσης, αφιέρωσαν χρόνο σε μαθήματα για την
επιστήμη αφιερωμένα στους εργάτες και έβαλαν ως καθήκον στον εαυτό τους τη
συγγραφή μιας σχετικής εγκυκλοπαίδειας.</div></o:p></span><span style="background: rgb(254, 254, 254); line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;">Οι πολιτικές
και κοινωνικές τους απόψεις, ωστόσο, δεν έπρεπε, κατά τους ίδιους, να
επηρεάζουν την επιστημονική δουλειά και τη φιλοσοφική εργασία. Η καθοριστική
για την επιστήμη διαδικασία δικαιολόγησης δεν επιτρέπονταν επ’ ουδενί να επηρεάζεται
από πολιτικές αντιλήψεις. Η διαδικασία ανακάλυψης, ωστόσο, δεν επιδέχονταν
περιορισμούς. Μπορούσε να ακολουθήσει τους πιο ευφάνταστους και παράξενους
δρόμους. Η γνώμη μου είναι ότι αυτή η διαδικασία υπόκειται στην επιρροή των
ευρύτερων − και των κοινωνικών, δηλαδή, αντιλήψεων των επιστημόνων. Όπως και
των φιλοσοφικών έξεων. Αλλά δεν θα συνεχίσω επ’ αυτού. Ίσως σε άλλη ευκαιρία, άλλοτε.</div></span><span style="background: rgb(254, 254, 254); line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;"><span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; line-height: 105%;">Ο Τραχανάς
ισχυρίζεται, με τεκμηριωμένο τρόπο, ότι ο λογικός εμπειρισμός είναι η ορθότερη
επιστημολογία και, λόγω αυτού, η
καλύτερη άμυνα απέναντι στις απειλές προς τη δημοκρατία, που αντιπροσωπεύουν οι
ποικίλοι σχετικισμοί. Διατρέχει τις επιστημολογικές διαμάχες του 20ού αιώνα,
αφιερώνει πολύ χώρο στις απόψεις του Τόμας Κουν, αντιπαρατίθεται με τον ακραίο
σχετικισμό του Φεγεράμπεντ, για το οποίο, ως γνωστόν, σε όλες τις διαστάσεις
της κοινωνίας, άρα και στην επιστήμη, </span><span lang="EN-US" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; line-height: 105%;">anything</span><span lang="EN-US" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; line-height: 105%;"> </span><span lang="EN-US" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; line-height: 105%;">goes</span><span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; line-height: 105%;">.
Για τον οποίο, δηλαδή η βιολογία (!) της Βίβλου δεν υστερεί σε τίποτε από τη
βιολογία του Δαρβίνου!</span></div></span><span style="background: rgb(254, 254, 254); line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;">Αξιοποιεί τη
σχετική δουλειά του Γουάινμπεργκ και του Τσόμσκι, στους οποίους αφιερώνει ένα
από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια του βιβλίου, βάζοντας δύο από τους πιο
σημαντικούς επιστήμονες του αιώνα που μας πέρασε να αντιπαρατεθούν στον
πολιτιστικό σχετικισμό. Αν στο μεσοπόλεμο, η επιστήμη διαχωρίζονταν ανάλογα με
τη φυλή, που τη δημιουργούσε, Εβραϊκή ή Άρια, σήμερα εξαρτάται από την
«κουλτούρα», που την δημιουργεί.</div><o:p><div style="text-align: justify;"><span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; line-height: 105%;">Το βιβλίο
αναλύει τόσο τις θέσεις του Σπένγκλερ όσο και του μέγιστου των «εγκληματιών της
σκέψης», αλλά σπουδαίου και επιδραστικού φιλοσόφου Μάρτιν Χάιντεγκερ. Ο οποίος,
ακριβώς αντίθετα από τον Βιτγκενστάιν, έλεγε ότι </span><span style="background-color: transparent; line-height: 105%;">«το να προσπαθείς να είσαι
καταληπτός είναι αυτοκτονία για τη φιλοσοφία». Η σχέση του ενός και του άλλου
με τη δημοκρατία εμφανίζεται ανάγλυφα. </span><span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; line-height: 105%;"> </span></div></o:p></span><span style="line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;">Ο
Τραχανάς, ξαναλέω, πιστεύει ότι η διάδοση της επιστήμης, αυτό που, κατά τη
γνώμη μου, θα έπρεπε να λέγεται δημόσια επιστήμη −κατά το δημόσια ιστορία− και
όχι εκλαϊκευμένη, είναι καθοριστική για τη δημοκρατία. Είναι αυτός ο λόγος που
θέτει τον εαυτό του στην υπηρεσία αυτού του έργου. Πράγμα που κάνει και σε αυτό
το βιβλίο, αφιερώνοντας εξαιρετικές σελίδες στην παρουσίαση της κβαντομηχανικής<a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/2.%20%CE%9B%CE%AC%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%82.docx#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="line-height: 105%;">[1]</span></span></span></a>.
Που δεν έχει σχέση, από όσο ξέρουμε, ούτε με το σεξ ούτε με τον Θεό ούτε με την
υπερσυνείδηση ούτε με τον χορό. Με τη βλακεία, ίσως.</div> </span><span style="line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;">Η
παρουσίαση της σπουδαίας αυτής διανοητικής περιπέτειας και των θεμελιωδών
πορισμάτων της είναι μοναδική, νομίζω, περίπτωση δημόσιας φυσικής. Θα την
απολαύσουν όσες κάνουν τον όχι πάρα πολύ κόπο που χρειάζεται.</div> </span><span style="line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;">Το
εξώφυλλο έχει έναν μικρό κόκκινο κύκλο μέσα στο πολύ μαύρο. Υπό προϋποθέσεις,
μπορεί το κόκκινο να νικήσει το μαύρο. </div> </span><span style="line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;"> </div></span><span style="line-height: 105%;"><div style="text-align: justify;">*Ο Χρήστος Λάσκος είναι
εκπαιδευτικός</div></span></span></span><hr size="1" style="text-align: justify;" width="33%" /><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><div style="text-align: justify;"><a href="file:///C:/Users/kxris/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/B34Y8TK6/2.%20%CE%9B%CE%AC%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%82.docx#_ftnref1" name="_ftn1" style="font-family: inherit;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="line-height: 105%;">[1]</span></span></span></a><span style="font-family: inherit;">
Βλ. και την παρουσίαση του </span><i style="font-family: inherit;">Φαντάσματος της Όπερας</i><span style="font-family: inherit;"> από μέρους μου: https://avgi-anagnoseis.blogspot.com/2014/12/blog-post_21.html</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiEyITGBIY_H3C4fQhasg4YwbZSFwuldiLb-4cyZzCbvTH5NiVw3E5B3XV2X1nWgMK48wXFkYHN5eeViwGxfB2qKaYsMF9tvkn7wPCL2OP8zW6T18r0L_xdjG8syqiVe0V4KF7xWmVD2tzPCrXeVfVWwtWBOhgJ7Q-8DUWavpkg3g3I72PSlOCsYsdyR84/s9295/07..jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="9295" data-original-width="7135" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiEyITGBIY_H3C4fQhasg4YwbZSFwuldiLb-4cyZzCbvTH5NiVw3E5B3XV2X1nWgMK48wXFkYHN5eeViwGxfB2qKaYsMF9tvkn7wPCL2OP8zW6T18r0L_xdjG8syqiVe0V4KF7xWmVD2tzPCrXeVfVWwtWBOhgJ7Q-8DUWavpkg3g3I72PSlOCsYsdyR84/w492-h640/07..jpg" width="492" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><span style="line-height: 107%;">Χριστιάνα Σούλου, </span><i><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">La</span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">corde</span><span style="line-height: 107%;"> à </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">sauter</span></i><span style="line-height: 107%;">, 2023, γραφίτης σε χαρτί, 73 </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">x</span><span style="line-height: 107%;"> 56 εκ.</span></span></td></tr></tbody></table></div></span></div><div style="text-align: justify;">
<!--[endif]-->
<div id="ftn1">
<p class="MsoFootnoteText"><o:p></o:p></p>
</div>
</div>Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-83441595623782723772024-02-25T19:00:00.001+02:002024-02-25T19:00:00.126+02:00Παράλληλη ανάγνωση<div style="margin-bottom: 0cm; text-align: left;"><span style="font-family: inherit;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYFjLT-sEvoLa73GEFXJKdfjjvSj_cXOUzXgZZLusox5xS8cJ-DjrVVqGzlvBuap5Y6wzEmvAmoc_y7WextyQ4iHSLilrUJkGz6cWXlnO_GBqYRmdi5lbhkuNfeRkIgwb4BEDc31SkXTSjD5uP3s9op-4JKFEVH0mqRy9H4ygIQj11RqNAzT5LW-NYl2o/s1515/04.2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1081" data-original-width="1515" height="456" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYFjLT-sEvoLa73GEFXJKdfjjvSj_cXOUzXgZZLusox5xS8cJ-DjrVVqGzlvBuap5Y6wzEmvAmoc_y7WextyQ4iHSLilrUJkGz6cWXlnO_GBqYRmdi5lbhkuNfeRkIgwb4BEDc31SkXTSjD5uP3s9op-4JKFEVH0mqRy9H4ygIQj11RqNAzT5LW-NYl2o/w640-h456/04.2.jpg" width="640" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><span style="line-height: 107%;">Χριστιάνα Σούλου, </span><i><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">Temminckii</span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">tortue</span></i><span style="line-height: 107%;">, από το <i>Βιβλίο των
Φανταστικών Όντων</i> του </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">J</span><span style="line-height: 107%;">.</span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">L</span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">Borges</span><span style="line-height: 107%;">, 2014, ξυλομπογιά σε χαρτί, 21 </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">x</span><span style="line-height: 107%;"> 30 εκ.</span></span></td></tr></tbody></table><br /></span></div><div style="margin-bottom: 0cm; text-align: left;"><span style="font-family: inherit;"><b>Της Χρύσας Φάντη*</b></span></div><div style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><div style="text-align: left;"><span style="font-weight: 700;"><br /></span></div><span style="font-family: inherit;"><div style="text-align: left;"><b style="font-family: inherit;">ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΔΗΜΟΥ, <i>Από τη Σύγκριση στη Σύγκλιση</i>.<i> Η
καταγωγική σχέση των Ωδών του Ανδρέα Κάλβου με τον Επιτάφιο Λόγο του Περικλή</i>,
εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα, σελ. 65</b></div></span></div><div style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: inherit;"><br />Η Ευσταθία Δήμου, στο ανά χείρας δοκίμιο, προχωρεί σε μια
πολυθεματική ανασκόπηση του ποιητικού
λόγου του Ανδρέα Κάλβου, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον της στις Ωδές* σε
συνάρτηση με τον Επιτάφιο Λόγο του Περικλή και αποκαλύπτοντας τις κρυφές και
φανερές συγκλίσεις τους. Χωρίς να αμφισβητεί ότι οι Ωδές του Κάλβου, αυτό το
«αριστοτεχνικό μνημείο λόγου» όπως τις αποκαλεί, δίνουν στον αναγνώστη την
εντύπωση ότι «απέχουν και απομακρύνονται από τη σύγχρονη ποιητική πράξη», και χωρίς
να αρνείται ότι το περιεχόμενό τους είναι «στενά και καίρια συνυφασμένο με την
ιστορική συγκυρία που το γέννησε, την Επανάσταση του 1821», διακρίνει εντός τους: «μια δημιουργία που
κλείνει μέσα της ορισμένους από τους βασικότερους πυρήνες του ιδανικού
κοινωνικοπολιτικού βίου, όπως αυτοί προσδιορίστηκαν και εξακολουθούν να
προσδιορίζονται ως ζητούμενα και κατακτήσεις, ως αναγκαιότητα και πλήρωση μαζί».
Κι αυτό, γιατί όπως επισημαίνει: «Οι εποχές, καθώς διαδέχονται η μία την άλλη,
γεννούν τα ίδια ζητούμενα και τους ίδιους πόθους, φτάνουν στα ίδια επιτεύγματα
και τις ίδιες κατακτήσεις[…]» (Πρόλογος σελ. 7-9).<br /> Κατά τη Δήμου, η ενδελεχής και «παράλληλη ανάγνωση» των δύο
έργων ─των
Ωδών του Κάλβου και του Επιταφίου Λόγου του Περικλή─ «δεν είναι απλώς διαφωτιστική
της εγγύτητας των εποχών και της κοινότητας των ιδεών που αποτελούν τη
ραχοκοκαλιά τους, είναι, στην κυριολεξία, αποκαλυπτική του τρόπου με τον οποίο
δύο τόσο απομακρυσμένα μεταξύ τους έργα επικεντρώθηκαν και ανέδειξαν τα σημεία
εκείνα στα οποία θα πρέπει να στηριχθεί η ύπαρξη των πολιτών, ούτως ώστε να
υπερασπίζεται και να κερδίζει ένα υψηλό ανθρώπινο ήθος και μια ανώτερη ποιότητα
ζωής». Με αυτήν τη διαπίστωση και διάκριση η συγγραφέας αναπτύσσει τον
συλλογισμό της τεκμηριώνοντας με τρόπο πρωτότυπο
όσο και ευκρινή, την πραγματική καταγωγική σχέση και σύνδεση, καθώς και την
εξάρτηση και αλληλεξάρτηση των Ωδών με άλλα έργα όχι μόνο σύγχρονά τους αλλά
και αρχαιότερα, κυρίως της κλασσικής αρχαιότητας, πάνω στα οποία στηρίχτηκε και
ο σύγχρονος δυτικός κόσμος. <span><a name='more'></a></span><br /> Στο πρώτο κεφάλαιο, με τον τίτλο «Ο Ανδρέας Κάλβος των Ωδών»,
η Δήμου προβαίνει σε μια ολιστική (ιστορική, πραγματολογική, αξιολογική) αποτίμηση
των Ωδών του Κάλβου, αντικαθιστώντας την αρχική αντίληψη για την αινιγματική
και απόμακρη φύση του νεοκλασικιστή δημιουργού τους με εκείνη του θερμού, ρομαντικού,
παρεμβατικού και εξόχως αφυπνιστικού ποιητή, και ενός διανοούμενου ο οποίος
είχε αναπτύξει έντονη δράση και είχε εμπλακεί με τα επαναστατικά κινήματα της
εποχής και το κίνημα των Καρμπονάρων. Εστιάζοντας σ’ αυτήν την άλλη πλευρά του ποιητή, και μάλιστα, μέσ’ από ένα έργο εμφανώς
ρομαντικό, το οποίο, ωστόσο, δεν αποκηρύσσει και δεν απεμπολεί τον κλασικισμό αλλά
δρα και ως προς αυτόν θετικά και ενισχυτικά, η συγγραφέας προχωρεί σε μια
περαιτέρω ανάλυση σε ότι αφορά τη γλώσσα, το ύφος και το ήθος του λόγου των
Ωδών καθώς και την άμεση σύνδεση του εμπνευστή
τους με τον Πίνδαρο [«περίτεχνο και ιδιότυπο ύφος, τολμηροί συνδυασμοί λέξεων,
ιδιαιτερότητα στη χρήση του επιθέτου, ευφάνταστες εικόνες, πλούσια σχήματα
λόγου, ροπή προς τη θρησκευτική ενατένιση […]». Το πεδίο είναι πλέον ώριμο για
να υπεισέλθει στο κυρίως θέμα της, δίνοντας έμφαση στις έννοιες της πατρίδας,
της αρετής και της ελευθερίας, όπως αυτές εμφανίζονται τόσο στις Ωδές του
Κάλβου όσο και στον Επιτάφιο του Περικλή («Ο Ανδρέας Κάλβος των Ωδών», <i>Η ύφανση ενός Ύμνου</i>, σελ. 26). Στο δεύτερο
κεφάλαιο, με τον τίτλο: «Περικλέους Επιτάφιος/ Ανδρέα Κάλβου Ωδές» (σελ. 29) συγκρίνει
ευθέως και με τρόπο διεξοδικό και αναλυτικό τα δύο έργα (τις Ωδές του Κάλβου με
τον Επιτάφιο του Περικλή) <i>υπό το πρίσμα
του Διαφωτισμού</i> (σελ 46-51), κινούμενη επιτυχώς στο μεταίχμιο της λογοτεχνίας
και της κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας, σ’ αυτό που η ίδια αποκαλεί «πολιτική
τέχνη», ανατέμνοντας και αποκαλύπτοντας ιδέες κοινές και οπτικές άγνωστες, ικανές
να εμπλουτίσουν και να φωτίσουν και τα δύο πεδία, καθώς επίσης και να αντιπαρατεθούν
με σθένος σε κάθε στενή και μονοδιάστατη θέση για την ουσία και την αξία τους. <o:p><br /></o:p><o:p> <br /></o:p>*Η Χρύσα Φάντη είναι συγγραφέας</span></div><p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><o:p></o:p></p>Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2319704874927184237.post-49351014932919766572024-02-25T18:59:00.000+02:002024-02-25T18:59:00.121+02:00Ο γόος της γης και οι οιμωγές των ανθρώπων <div style="line-height: 150%; margin-bottom: 1.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 1.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><b>Της Μαρίας Μοίρα<br /><o:p> <br /></o:p>ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ, <i>Άδειος Τόπος</i>,
εκδόσεις Πατάκη, σελ. 158</b> </span></div><div style="line-height: 150%; margin-bottom: 1.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 1.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><br /> <span style="line-height: 150%;">Ένα
συναρπαστικό μυθιστόρημα, με έντονο ρυθμό και ακμαία αφήγηση που κρατά τον
αναγνώστη σε εγρήγορση για μια πορεία προδιαγεγραμμένη και ατελέσφορη σε τόπους
εχθρικούς και αφιλόξενους. Για μια ζωή που μοιάζει να εκκινεί από το τίποτα για
να επιστρέψει στο πουθενά. Σαν φίδι που δαγκώνει την ουρά του. Για ανθρώπους
ετερόνομους, απόκληρους και στερημένους από το δίκαιο του αίματος και το δίκαιο
του εδάφους που ζουν με την στάμπα της ξενότητας στο μέτωπο και την απελπισία
στην καρδιά.<br /> </span><span style="line-height: 150%;">Ο
νεαρός ήρωας, αλβανικής καταγωγής, απολύεται από την φυλακή της Νέας Αλικαρνασσού
μετά από δύο χρόνια εγκλεισμού για την κλοπή μιας μηχανής. Άξενος, έρημος και
ανέστιος επιβιβάζεται σ’ ένα λεωφορείο και τραβάει για τα χωριά της ενδοχώρας
να δουλέψει. Ένα πρώην τρομαγμένο παιδί που ξαφνικά έγινε άντρας με δυνατά
μπράτσα, παράξενα τατουάζ και σκοτεινό βλέμμα. Απορφανισμένος από την φυγή και
την εγκατάλειψη της μάνας, τραυματισμένος από την απόμακρη σκληρή στάση του
πατέρα που εμπορεύεται κλεμμένα ανταλλακτικά και γυρνάει όλα τα χωριά της νήσου
με το αγροτικό και τον γιο του στην καρότσα. Ένα αγριεμένο πλάσμα αποσυνάγωγο
και απόμακρο χωρίς σπίτι, οικογένεια, φίλους και συντρόφους που θέλει μόνο να
κουρνιάσει σ’ ένα λαγούμι και να χαθεί σ΄ έναν παρήγορο ληθαργικό ύπνο-θάνατο.
Ένα αγρίμι πιασμένο στο δόκανο της απόγνωσης, στοιχειωμένο από τους χθόνιους
ψιθύρους μιας στείρας γης σε κατάσταση αφασίας που δεν μπορεί να ονειρευτεί το
μέλλον και ανασαίνει βαριά. Ένας παράξενος μοναχικός τύπος, αμίλητος και
δυσερμήνευτος που δουλεύει την πέτρα χωρίς αναπαμό κυνηγημένος από σκληρές και
βίαιες μνήμες Στερημένος το καταφύγιο της μητρικής αγκαλιάς και το στήριγμα της
πατρικής αποδοχής. Αποκομμένος από τον ίδιο του τον εαυτό ακόμα και την
κορυφαία στιγμή του δράματος που θα εξελιχθεί σε σφαγείο με δική του
υπαιτιότητα. Στιγματισμένος από ένα συμβάν αποτρόπαιο που τον ντροπιάζει και
τον εξευτελίζει. Χαμένος και αποπροσανατολισμένος στα βαλτώδη αφιλόξενα τοπία
του νου και της ψυχής του θα καταφύγει σε έναν άγριο προσωπικό κώδικα τιμής,
ανυπακοής και αντίστασης.<span><a name='more'></a></span><br /> </span><span style="line-height: 150%;">Ο
συγγραφέας με γλώσσα εικονοποιητική, πειστική και ευθύβολη σκιαγραφεί κάποιον
χωρίς όνομα και ρίζα που δεν κατόρθωσε στη σύντομη βαθύσκιωτη ζωή του να δώσει διέξοδο
στις παιδικές του αγωνίες, έκφραση και σχήμα στα ενήλικα όνειρά του. Κάποιον
που ισορροπεί στην μεθόριο ενός <i>«άδειου τόπου», </i>στο μεταίχμιο της
πατρίδας, της ιθαγένειας, της κοινότητας. Κάποιον που βαδίζει στα τυφλά, μετέωρος
ανάμεσα στο καλό και στο κακό, στο φως και στο σκοτάδι, στο έλλογο και στο
άλογο, στην εξάρτηση και την αυτεξουσιότητα, στην ορθή κρίση και στον
παραλογισμό. Κάποιον που περιπλανιέται στα έρημα ορεινά χωριά με τους ξεχασμένους
γέρους κατοίκους και στα περίκλειστα αχανή θερμοκήπια-στρατόπεδα με τους
οπλισμένους ανθρωποφύλακες και τους διαδοχικούς φράχτες, ζητώντας ένα κατάλυμα
και ένα μεροκάματο. Εκεί στα πνιγηρά κοιμισμένα καφενεία, στα ακατοίκητα πεθαμένα
σπίτια και στα εγκαταλειμμένα, ερειπωμένα σχολεία που φωλιάζει η πλήξη, η μοναξιά
και η μιζέρια κι εκεί στα χωράφια του εύφορου κάμπου που κρύβεται το άφθονο χρήμα,
τα ναρκωτικά και τα όπλα, η παράνοια της σεξουαλικής βίας και η ανεξέλεγκτη
δύναμη της εξουσίας. Στα δυστοπικά
περιβάλλοντα αγροτικών κοινωνιών που μαραζώνουν και γερνάνε ή πλουτίζουν και
εξαχρειώνονται, χρησιμοποιώντας την φτηνή εργατική δύναμη των περιδεών μουσουλμάνων
μεταναστών που απεχθάνονται και των Αλβανών που υποτιμούν και εκμεταλλεύονται.<br /> </span><span style="line-height: 150%;">Ένα
μυθιστόρημα σκοτεινό και βίαιο σαν κόμικ, που εναλλάσσει την προσωπική κατάθεση-εξομολόγηση
του ήρωα, τους αφηγητές-αυτόπτες μάρτυρες και τις διαφορετικές οπτικές γωνίες θέασης
των γεγονότων για να απεικονίσει καλειδοσκοπικά καρέ το καρέ, εικόνα την εικόνα
το αιματοβαμμένο χρονικό ενός προαναγγελθέντος στυγερού εγκλήματος. Ένα βιβλίο
που αφήνει το μελάνι να αναβλύσει από τις λέξεις βυθίζοντας τα πάντα στο αβυσσαλέο
μαύρο της νύχτας. Ενώ ο αναγνώστης, σ’ αυτήν την αδιέξοδη, κλειστοφοβική και
ερμητική περιδιάβαση στους αχαρτογράφητους ψυχισμούς των προσώπων και στις
δυστοπίες του κάμπου, των ορεινών χωριών και της πόλης του Ηρακλείου, αφουγκράζεται
τον απελπισμένο γόο της γης για τα χαμένα όνειρά της και τις βουβές οιμωγές των
ανθρώπων να συγχρονίζονται και να συνηχούν.<br /></span><span style="line-height: 150%;">Και
καθώς το χιόνι πέφτει απαλά πίσω από τα κάγκελα της φυλακής σκεπάζοντας το νησί,
κατεβαίνει αθόρυβα η αυλαία του τέλους. </span></span></div><div style="line-height: 150%; margin-bottom: 1.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 1.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 150%;"><br /></span></span></div><div style="line-height: 150%; margin-bottom: 1.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 1.0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;"><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5w9jFpbWLRTsHL3PoyNm4OpRUWrGznGzSMaUReimMst6UbjNF8jzCqXEpEqr-kT2CBUfTgbQW9Hnn9URSRW_0wAOQnD46VGdbDe_ZpBYSmzF4k83mo7PQdrfzGX9XavRYYN9lk5mN2nLboOyZhdWI4HEka59GO9hqzXxYtuj2OSLXvSKv7oVTGyRb-VI/s4096/01..jpeg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="4096" data-original-width="2962" height="825" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5w9jFpbWLRTsHL3PoyNm4OpRUWrGznGzSMaUReimMst6UbjNF8jzCqXEpEqr-kT2CBUfTgbQW9Hnn9URSRW_0wAOQnD46VGdbDe_ZpBYSmzF4k83mo7PQdrfzGX9XavRYYN9lk5mN2nLboOyZhdWI4HEka59GO9hqzXxYtuj2OSLXvSKv7oVTGyRb-VI/w595-h825/01..jpeg" width="595" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit; font-size: x-small;"><span style="line-height: 107%;">Χριστιάνα Σούλου, </span><i><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">Small</span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">licorne</span></i><span style="line-height: 107%;">, από το <i>Βιβλίο των Φανταστικών Όντων</i> του
</span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">J</span><span style="line-height: 107%;">.</span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">L</span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;"> </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">Borges</span><span style="line-height: 107%;">, 2015, ξυλομπογιά σε
χαρτί, 29,6 </span><span lang="EN-US" style="line-height: 107%;">x</span><span style="line-height: 107%;"> 21,2 εκ.</span></span></td></tr></tbody></table></span></div><p class="MsoBodyTextIndent" style="margin-left: 0cm; tab-stops: 48.0pt;"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoBodyTextIndent" style="line-height: 150%; margin-left: 0cm; tab-stops: 48.0pt;"><o:p></o:p></p>
Αναγνώσειςhttp://www.blogger.com/profile/13763484348128250728noreply@blogger.com0