Μια αριστερή διανοούμενη, μια κορυφαία κριτικός λογοτεχνίας
Του Κώστα Βούλγαρη
Δεν ξέρω τι είναι πιο οδυνηρό: η απώλεια ενός εκλογικού ποσοστού ή η απώλεια μιας μεγάλης, αριστερής διανοούμενης. Μήπως εξαρτάται από ποια θέση μετέχει ο καθένας στο γίγνεσθαι της αριστεράς και των ιδεών; Όμως, η αριστερά, ανεξαρτήτως ποσοστών, δεν υπάρχει χωρίς ιδέες. Και χωρίς ανθρώπους, όπως η Τζίνα, που ήταν η προσωποποίηση της ενότητας θεωρίας και πράξης.
Γεννημένη το 1930, έφυγε στα δεκαοκτώ της για σπουδές αγγλικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Δίδαξε, επί σειρά ετών, στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, όπου γύρω στο 1970 αποτέλεσε μέλος μιας μικρής ομάδας καθηγητών που ανανέωσε τις σπουδές της αγγλικής λογοτεχνίας, μαζί με τον Τέρυ Ήγκλετον και άλλους. Όπως συχνά μου αφηγείτο, κάθε τόσο καλούσαν εκεί έναν Γάλλο θεωρητικό (Ρολάν Μπαρτ, Ζακ Ντερριντά...), υποβάλλοντας τον βρετανικό ακαδημαϊκό συντηρητισμό σε αλλεπάλληλα σοκ... Επέστρεψε στην Ελλάδα, φτιάχνοντας στο ΑΠΘ το τμήμα αγγλικής λογοτεχνίας (όχι φιλολογίας...), το οποίο επί σειρά ετών ξεχώρισε, και μάλιστα αξιολογήθηκε ως το καλύτερο τμήμα αγγλικής λογοτεχνίας από τα εκτός Βρετανίας.
Δεν ξέρω αν άξιζε τον κόπο, να εγκαταλείψει όχι την καριέρα της στο Κέιμπριτζ αλλά τη διαδικασία στην οποία βρισκόταν εκεί. Γιατί το στάτους της Τζίνας Πολίτη δεν ήταν αυτό ενός ακόμα Έλληνα καθηγητή σε ένα ξένο πανεπιστήμιο: ο Χάρολντ Μπλουμ, σε μια παγκόσμια ανθολογία του δοκιμίων πάνω στα μεγάλα έργα της αγγλικής λογοτεχνίας, για τον Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόυς ανθολόγησε ένα δοκίμιο της Τζίνας.
Αριστερή, που στα χρόνια της Μεταπολίτευσης μοίραζε προκηρύξεις και κομματικό υλικό από πόρτα σε πόρτα, που μετείχε σε άπειρες κομματικές διαδικασίες, μέχρι πρόσφατα στην οργάνωση του Παγκρατίου, που διάβαζε κάθε μέρα την Αυγή και άκουγε όλες τις πολιτικές εκπομπές στο «Κόκκινο», όχι για να «ενημερωθεί» κομματικώς αλλά για να μετέχει, σχολιάζοντας, ακόμα και μόνη της, όσα άκουγε και διάβαζε. Άτεγκτη φεμινίστρια, υπέβαλε σε αυστηρότατη κριτική τις συμβατικές συμπεριληπτικές αξιώσεις που στις μέρες μας έχουν υποκαταστήσει τον ριζοσπαστισμό των κινημάτων του φύλου.
Τα τελευταία χρόνια είχαν δυσκολέψει οι μετακινήσεις της, σπανίως έβγαινε για καφέ μέχρι την πλατεία Προσκόπων, τους τελευταίους μήνες μόνο στο σπίτι της τη συναντούσα, την τελευταία φορά, πριν λίγο καιρό, ήταν στο κρεβάτι και μετά βίας κατάφερε να σηκωθεί, όταν πήγα να της δώσω το καινούριο ποιητικό βιβλίο της Μαρίας Κούρση, γιατί ήθελε να παρακολουθεί, μέχρι τέλους, την πνευματική κίνηση και τα νέα λογοτεχνικά βιβλία.
Η Τζίνα διάβαζε, μανιωδώς και μέχρι τέλους, έστω και αν πια τα μάτια της δεν την βοηθούσαν. Είχε έναν μεγεθυντικό φακό πάνω στο γραφείο της, και μάλλον τον χρησιμοποιούσε να διαβάζει, γιατί τα κείμενα που έγραφε στον υπολογιστή της και μου τα έστελνε για τις «Αναγνώσεις» ήταν σε μέγεθος 14 στιγμών − μόνο αυτά έβλεπε, όπως μου έλεγε.
Τακτική συνεργάτης μας, μία ακόμα μεγάλη απώλεια, δίπλα σε αυτές του Γιάννη Δάλλα, της Μάρθας Πύλια, του Ηλία Λάγιου (για τον οποίο έχει γράψει ένα έξοχο δοκίμιο, συγκρίνοντας την Έρημη Χώρα του Τ. Σ. Έλιοτ με την Έρημη Γη του Λάγιου). Σεμνή μέχρι τέλους, με έπαιρνε τηλέφωνο να μου πει ότι μου στέλνει με μέιλ ένα κείμενο για τις «Αναγνώσεις», προσθέτοντας ότι περιμένει να της απαντήσω αν εγκρίνεται... Κάθε φορά της έλεγα ότι δεν νοείται το ερώτημα, όμως εκείνη πάντα περίμενε να το διαβάσω και να της απαντήσω το ο.κ....
Πριν δύο μήνες μου έδωσε το τελευταίο της κείμενο, μια κριτική για το βιβλίο μου Η Νικηταρού, που τη λένε και Μπετίνα. Μάλιστα, μου είπε ότι καθυστέρησε λίγο να το γράψει, γιατί το Χρονικό του Μορέως και την Πριγκηπέσσα Ιζαμπώ του Άγγελου Τερζάκη, στα οποία αναφέρθηκε συγκριτικά, τα είχε στα πάνω ράφια της βιβλιοθήκης της, και περίμενε μια καλή συντρόφισσα από την οργάνωση του Παγκρατίου, που τη φρόντιζε, να της τα κατεβάσει... Αυτή ήταν η Τζίνα, μέχρι τέλους.
Η πολιτική κηδεία της θα γίνει την Δευτέρα, 11.00, στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου