 |
| Γιάννης Γαΐτης, Το Μονοπλάνο, 1968, λάδι σε καμβά, 130 x 161,5 εκ., Συλλογή Ειρήνης Παναγοπούλου |
Της Χριστίνας Πετρηνού*
Το ίδρυμα Θεοχαράκη φιλοξενεί την έκθεση του Γιάννη Γαΐτη υπό την άριστη επιμέλεια του Τάκη Μαυρωτά. Αρχίζοντας από τα πρώιμα έργα του με τα «μυρμηγκάκια» έως τα «ανθρωπάκια» που γεννήθηκαν για να οικειοποιηθούν πολλούς ρόλους, η έκθεση καταφέρνει να μας δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα του έργου και της πορείας του καλλιτέχνη. Ακόμη, στη μονογραφία αυτή συμπεριλαμβάνονται και έργα της γυναίκας του Γαβριέλλας Σίμωσι. Ο κόσμος του Γαΐτη είναι άρτια εκπροσωπημένος.
Αν ο Αλέκος Φασιανός έγινε γνωστός με τους ποδηλάτες του, με τις γραβάτες να τις παίρνει ο αέρας και τα μαλλιά τους να ανεμίζουν, ο Γαΐτης ταυτίστηκε με αυτό το alter ego του που δεν είναι τίποτα άλλο από την τυποποίηση του ανθρώπου, σε μια εποχή μάλιστα πολύ πριν κλωνοποίηση! Τα ανθρωπάκια κατακλύζουν το εικαστικό του σύμπαν παίρνοντας διάφορους ρόλους. Η απουσία κάποιου ανθρώπινου συναισθήματος σηματοδοτεί έναν κόσμο κενό και αποστασιοποιούμενο.
Αυτές οι ουδέτερες μορφές αποκτούν φύλο χάριν της ενδυμασίας τους. Μπορούμε ακόμη να μιλήσουμε για μια ρομποτικοποίηση της καθημερινότητας στην οποία κινούνται οι φιγούρες αυτές. Ο ίδιος υποστήριζε το 1984 πως «οι άνθρωποι, τα Ανθρωπάκια που λέω, το κατεστημένο, έφτασε σε ένα σημείο όπου δεν παίρνει άλλο να πάει πιο μακριά […] γίνανε ένα νούμερο και τίποτα παραπάνω». Τα «ανθρωπάκια» του αντιπροσωπεύουν ένα πλήθος ομοιόμορφο και για αυτό ανώνυμο: φορούν αστικό καπέλο, κοστούμι και γραβάτα. Και όλα αυτά επιλεγμένα με την ακρίβεια ενός γραφίστα.
Ο Γαΐτης τοποθετεί τους ήρωές του σε διάφορες σκηνογραφικές συνθήκες εμπνεόμενος πότε από τη μυθολογία, πότε από τη θρησκεία, πότε από τη σύγχρονη καθημερινότητα και πότε για να κάνει το δικό του σχόλιο στη δικτατορία.
Αυτό που τον ενδιαφέρει πάνω από όλα είναι το ανθρώπινο πλήθος που έχει «κουρδιστεί» να πηγαινοέρχεται χωρίς εναλλακτική πορεία. Και πράγματι πόσα προέβλεψε με αυτές τις αλλοτριωμένες και ανώνυμες φιγούρες του. Η ζωή απουσιάζει παντελώς. Είναι σαν να μην υπάρχει διέξοδος. Ο Γαΐτης προσπαθεί να ενεργοποιήσει τον άνθρωπο της εποχής του με τα αυτοματοποιημένα ανθρωπάκια. Ποτέ άλλοτε δεν είδαμε έναν καλλιτέχνη να αφουγκράζεται για το πού πάει η γενιά του.
Η έκθεση λοιπόν είναι και θα παραμείνει επίκαιρη μέσα από τα έργα του καλλιτέχνη, τα οποία αν και δημιουργήθηκαν την δεκαετία του ’60 στέκουν τόσο σύγχρονα. Τα πλήθη του Γαΐτη είναι μοναχικά, αδιάφορα και ταυτοχρόνως τόσο τυποποιημένα και ατάραχα που δύσκολα κανείς να μην δει μέσα σε αυτά μια πλευρά του εαυτού του.
Στα έργα του είναι αδιάφορο το πως ζωγραφίζει. Επιλέγει να απλώνει το χρώμα σαν να μετατρέπεται ο ίδιος σε μηχανή. Τα απρόσωπα ανθρωπάκια του εντοπίζονται εντέλει λοιπόν και στην καλλιτεχνική του δεξιοτεχνία. Ο Γαΐτης θωρακίζει πολύ εύστοχα το πλήθος του. Δεν υπάρχει χώρος για καμία επίδειξη μαεστρίας.
«Ο Γιάννης Γαΐτης μετά το 1965 έχει προσανατολιστεί προς αυτά τα Ανθρωπάκια, τα οποία δεν θα πάψουν από τότε να ζουν στα έργα του[…]. Ο Γιάννης Γαΐτης ενδιαφέρεται κυρίως για τις βαρύτερες συνέπειες του βιομηχανικού πολιτισμού: από τη μια πλευρά η αλλοτρίωση, η ομοιομορφοποίηση, η ανωνυμία, η απομόνωση, ο υπερπληθυσμός, η υπερπαραγωγή, η υπερκατανάλωση, και από την άλλη η αγωνία, η απάθεια, η κατάθλιψη», γράφει η Sonia Dimitrova.
Τα ανθρωπάκια του Γαΐτη σήμερα ασφυκτιούν και δυστυχώς δεν φαίνεται να υπάρχει μια διέξοδος. Για όλους αυτούς τους λόγους που αναφέραμε, η έκθεση του Γαΐτη μοιάζει να ήρθε την κατάλληλη στιγμή.
*Η Χριστίνα Πετρηνού είναι ιστορικός τέχνης / επιμελήτρια εκθέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου