Οι πρώτοι γιορτασμοί της Εργατικής Πρωτομαγιάς

ΤΟΥ ΑΛΚΗ ΡΗΓΟΥ

Απόστολος Πλαχούρης

Στην ιστορική πορεία των κοινωνιών της νεωτερικότητας, φαίνεται ότι ο Μάης σηματοδοτεί όχι μόνο το ξύπνημα της φύσης αλλά και την αφύπνιση συχνά των πολιτών–παραγωγών, από την πρώτη εκείνη αμεσοδημοκρατική εξέγερση της Κομμούνας του 1871, που προσδιόρισε τα επαναστατικό κινήματα όλου του 20^ού αιώνα, τη ματωμένη πρωτομαγιά του Σικάγου του 1886, που ανέδειξε μαχητικά το εργατικό κίνημα ως νέο και καταλυτικό παράγοντα όλων των μετέπειτα εξελίξεων, μέχρι τον ματωμένο εργατικό Μάη του ’36 στα δικά μας, και τον άλλο, τον παγκόσμιο του ’68, που έφερε στην επικαιρότητα νέα πολιτικο-πολιτισμικά υποκείμενα και αυτοδιαχειριστικά αξιακά προτάγματα, και τόσα ακόμη.

Αυτή, η δική μας, η Σαπφώ

Τρία παραθέματα και οι υποθετικές αντιδράσεις της Σαπφώς σε αυτά[i]

ΤΗΣ ΤΖΙΝΑΣ ΠΟΛΙΤΗ

Πρώτο παράθεμα. «Πως συνομιλούσαν μεταξύ τους η Σαπφώ και οι φίλες της;», αναρωτιέται ο Βάλτερ Μπένγιαμιν στις σκέψεις που καταθέτει για τη Συνομιλία. Και συνεχίζει: «φέρνουν κοντά τα σώματά τους και θωπεύουν η μια την άλλη. Η συνομιλία τους έχει απελευθερωθεί από το υποκείμενο κι από τη γλώσσα. Παρόλα αυτά, χαράζει έναν τόπο... Αφήνουν τον κύκλο. Μόνο αυτές αντιλαμβάνονται την τελειότητα της καμπυλότητάς του. Η αγάπη των σωμάτων τους δεν τεκνοποιεί, όμως η αγάπη τους είναι ωραία στο βλέμμα και τολμούν να κοιτούν η μια την άλλη. Πιάνεται η ανάσα τους, ενώ οι λέξεις σβήνουν πέρα στο διάστημα Η σιωπή και η ηδυπαθής απόλαυση –αιώνια διαχωρισμένες στη συνομιλία– έχουν γίνει ένα». [ii]

Θεωρία του λόγου: δημιουργικές εφαρμογές

Ημερίδα

Βόλος, 2 Μαΐου 2012

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, συγκρότημα Παπαστράτου (Αργοναυτών & Φιλελλήνων) αμφιθέατρο Σαράτση

“Αναπαραστάσεις της ετερότητας. Αναπαραστάσεις της παιδικής ηλικίας. Αναπαραστάσεις της κρίσης και μετα-ουτοπικές πολιτικές

Συμμετέχουν:

Χρήστος Ηλιάδης, Γιώργος Κατσαμπέκης, Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Χρύσα Κολίτσα, Υβόν Κοσμά, Κώστας Μάγος,

Έφη Μανιώτη, Μαρία Παπαδοπούλου, Γιάννης Πεχτελίδης, Άννα Χρονάκη

Η "ελβετική ψύχωση"

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΛΑΔΑ

ΑΝΤΟΛΦ ΜΟΥΣΓΚ, Το κίνητρο του Άλμπισερ, μτφρ. Τέο Βότσος, Αγορίτσα Μπακοδήμου, Εκδόσεις Δρεπανιά, σελ. 372 

Το βιβλίο εκδόθηκε το 1974, όταν ο συγγραφέας ήταν 40 ετών. Ύστερα από σαράντα σχεδόν χρόνια, διατηρεί τη δύναμή του και είναι ένα διαχρονικό σημαντικό μυθιστόρημα. Θα απαριθμήσω τους λόγους, χωρίς τούτο να σημαίνει ότι ο πρώτος προηγείται του δεύτερου, ο δεύτερος του τρίτου κ.λπ. Συλλειτουργούν όλοι.

Πρώτον, υπάρχει λογοτεχνία, γλώσσα δηλαδή, διεισδυτική και αποκαλυπτική, ακόμη και στις ελάχιστες περιπτώσεις που παραληρεί. Η λογοτεχνία μεταφέρεται εξαιρετικά στην παρούσα μετάφραση. Πάντα πίστευα ότι η καλή λογοτεχνία κατακτά όχι μόνο τη γλώσσα στην οποία γράφεται αλλά και τις γλώσσες όπου μεταφέρεται. Υπάρχει κατά τη γνώμη μου αυτό που λέμε κοινή γραμματική. Το μυθιστόρημα γράφτηκε σε μια εποχή που τα ρεύματα του μοντέρνου και του μεταμοντέρνου διεκδικούσαν ρόλους στη γραφή, και συναντάς κάποια στοιχεία τους στο κείμενο. Αλλά κυρίως ακολουθεί κλασικό δρόμο. Έχει πλοκή, υπάρχει κοινωνία, χώρος και χρόνος όπου εξελίσσεται η πλοκή, και ήρωες.

Για παιδιά και νέους

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΡΥΣΤΙΝΟΥ, Το μεγάλο ταξίδι της Μαριάνθης, Εικονογράφηση: Ιωάννα Κανελλοπούλου, εκδόσεις Καστανιώτη (από 8-10 ετών)

Η «ιστορία» του ιδιαίτερου αυτού βιβλίου διαδραματίζεται στον μικρό πλανήτη των ξωτικών, πλασμάτων σοβαρών και υπεύθυνων για τις πιο σημαντικές υποθέσεις τού γαλαξία μας· εκεί, όπου ο λόγος τής εκλεγμένης βασίλισσας δεν είναι νόμος, όπως συνηθίζεται αλλού, και όπου ο χρόνος είναι πολύ σχετικός, καθώς «τα ξωτικά δεν γεννιούνται, ούτε πεθαίνουν, παρά εμφανίζονται όταν υπάρχει ανάγκη και εξαφανίζονται μόλις ολοκληρώσουν την αποστολή τους». Σε αυτήν την χώρα, λοιπόν,  ζει και η Μαριάνθη, το ξωτικό που είναι επιφορτισμένο με την προστασία της ψυχής των παιδιών και με την διαφύλαξη των ονείρων τους· μέχρι που διαπράττει το μοιραίο λάθος: από την λαχτάρα της να δώσει χαρά σε έναν μικρό φίλο της στην Γη, ζωντανεύει την χάρτινη εικόνα του κοριτσιού που κοίταζε παραπονεμένος ο μικρός μέσα σε ένα βιβλίο. Τέτοιο δικαίωμα δεν είχε, βέβαια, η Μαριάνθη και ήταν επόμενο η τιμωρία της να είναι σκληρή.

21η Απριλίου 1967

ΑΦΙΕΡΩΜΑ, επιμέλεια Μάρθα Πύλια

Η τέχνη της Δημοκρατίας

Με την ευκαιρία της επετείου της επιβολής του πραξικοπήματος, και κάτω από τη στυγνή επικαιρότητα του μνημονίου, που έχει καταδείξει την αναποτελεσματικότητα και τη συγκαλυμμένη, ακραία διαφθορά των δύο μεγάλων κυβερνητικών κομμάτων, της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, θα θέλαμε να απαντήσουμε με το παρόν αφιέρωμα στους «νοσταλγούς» της δικτατορίας που εμφανίζονται τελευταία. Σαν να επρόκειτο το «τέλος της μεταπολίτευσης», που «ευαγγελίστηκαν» οι κυβερνητικοί εταίροι, να περιλάμβανε κι αυτό: την αποενοχοποίηση της χούντας των συνταγματαρχών!

Θα θέλαμε λοιπόν να παρουσιάσουμε τους όρους των ψυχροπολεμικών συνθηκών και της εθνικής μας εξάρτησης, που κατέληξαν στη χούντα, όπως διεξοδικά το αναπτύσσει ο Άλκης Ρήγος στα κείμενά του, αλλά θα θέλαμε επίσης να μιλήσουμε, μέσα από έναν άλλο δρόμο, εκείνον της τέχνης, για τους πολιτικούς κρατούμενους και τους εξόριστους, που και σε αυτή την περίπτωση σήκωσαν την αξιοπρέπεια της Δημοκρατίας στους ώμους τους.

45 χρόνια μετά

Κυριάκος Τσακίρης (1915-1998)

Η κυρίαρχη, ανιστόρητη, επιλεκτική ανάγνωση της Ιστορίας, μέσα στις επώδυνες συνθήκες του σήμερα, επιχειρεί θετικές ή αρνητικές αναγωγές προς το δικτατορικό χθες. Άλλοτε θεωρώντας ότι ως κοινωνία βιώνουμε μια νέα δικτατορική εκτροπή, άλλοτε, -γεγονός πολύ πιο επικίνδυνο- μπροστά στην έκπτωση αξιών και θεσμών, επικαλούμενη την ανάγκη ενός νέου «Παπαδόπουλου»!

 Απέναντι σε αυτή την επικίνδυνη και διάχυτη σε μεγάλα τμήματα πληθυσμού αναγωγή, επαναφοράς της μεσοπολεμικής αναζήτησης του Firer Principe, του ισχυρού δηλαδή Αρχηγού, ο οποίος υπερβαίνοντας βίαια τις άλυτες ταξικά αντιφάσεις και αδυναμίες της αστικής δημοκρατικής διακυβέρνησης θα μας οδηγήσει σε ένα φωτεινό μέλλον μιας «νέας τάξης πραγμάτων», είναι ανάγκη να θυμίζουμε συνεχώς το πού αυτές οι αντιλήψεις οδήγησαν την ανθρωπότητα.

Η καλλιτεχνική δημιουργία των πολιτικών εξόριστων

ΤHΣ SOPHIE FARDELLA

Νίκος Κωνσταντόπουλος- Εγχειρίδια

Κατά τη διάρκεια της χούντας, αρκετοί πολιτικοί κρατούμενοι, σε κατάσταση αιχμαλωσίας στον Άη-Στράτη, στη Γυάρο και αλλού, αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο, καταπιάστηκαν με καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Απέναντι στο φαινόμενο αυτό, το ζητούμενο είναι να καταλάβουμε με πιο τρόπο άνθισε μέσα στην αρνητική και τρομερή εμπειρία του εγκλεισμού, αυτή η θετική άσκηση.

Στρέφοντας την προσοχή μας στα αντικείμενα αυτής της τέχνης, ανακαλύπτουμε έναν μοναδικό καλλιτεχνικό χώρο που δεν έχει αξιωθεί ανάλογης αναγνώρισης, λόγω του ιδιαίτερου και πιεστικά παρόντος ιστορικού περιβάλλοντος, αλλά χωρίς αμφιβολία απαραίτητου για την κατανόηση του γεγονότος. Καταλαβαίνουμε επίσης πως οι συνθήκες πρόσληψης δεν έχουν ακόμα διαμορφωθεί, ώστε να αποκαταστήσουμε την αισθητική αντίληψη τού εν λόγω χώρου.

Η τέχνη στήριγμα στις φυλακές της χούντας

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ

Δεν είμαι ειδικός κι έχω μάθει από τη δουλειά μου και τη ζωή μου να αναζητάω και να υπολογίζω τη γνώμη των ειδικών, που άλλωστε έχουν μιλήσει συστηματικά για το θέμα και δεν θα πάψουν να ασχολούνται με τις διάφορες πτυχές του.

Ως γενικό και περιεκτικό σχόλιο θα ήθελα να επαναλάβω αυτό που η Έλενα Πατρικίου πρόσφατα έγραψε στην Αυγή (14-15 Απριλίου 2012) για την έκκληση προς τις νέες γενεές των επιζώντων, πριν από οκτώ χρόνια, Γάλλων αντιστασιακών, «Η δημιουργία είναι αντίσταση. Η αντίσταση είναι δημιουργία».

Σάκης Καράγιωργας

Απολογία στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών

στη δίκη της «Δημοκρατικής Άμυνας», 7.4.1970

Κύριοι στρατοδίκαι, ευρίσκομαι σήμερον ενώπιόν σας ως κατηγορούμενος διότι διώκομαι από την δικτατορικήν κυβέρνησιν. Ο λόγος της διώξεώς μου είναι απλός αλλά ουσιαστικός. Διώκομαι διότι ως πνευματικός άνθρωπος εθεώρησα εθνικόν καθήκον μου ν' αγωνισθώ διά ν' αποκτήση εκ νέου ο ελληνικός λαός το δικαίωμα ν' αποφασίζη μόνος του και ελευθέρως διά την μοίρα του και τα πεπρωμένα του [...].

Κύριοι στρατοδίκαι, μέχρι τώρα σας εξέθεσα τους λόγους διά τους οποίους συμμετέχω εις την Δημοκρατικήν Άμυναν. Είχα χρέος μου να αγωνισθώ εις τα πλαίσια της οργανώσεως αυτής προς αποκατατάστασιν των δημοκρατικών ελευθεριών εις την χώραν. Είχα χρέος, πρώτον, ως άνθρωπος απέναντι της ιστορίας. Απέναντι δηλαδή όλων εκείνων οι οποίοι ηγωνίσθησαν με τον λόγον ή με τα όπλα, εκείνων που έχυσαν ποταμούς αίματος διά να κληροδοτήσουν εις ημάς την ελευθερίαν και την δημοκρατίαν. Δεύτερον, είχα χρέος ως καθηγητής απέναντι εις τους φοιτητάς μου.

Πώς και γιατί φτάσαμε στην 21η Απριλίου 1967

ΤΟΥ ΑΛΚΗ ΡΗΓΟΥ

Κατερίνα Χαριάτη- Σισμάνη

Το δικτατορικό καθεστώς της 21^ης Απριλίου 1967 επεβλήθη με την απροκάλυπτη βία των όπλων, και τουλάχιστον την ηθική αυτουργία των Ηνωμένων Πολιτειών, από μια ομάδα (χούντα) επίορκων αξιωματικών, τη νύκτα της 20^ης προς 21^η Απριλίου, και κατέρρευσε την 23^η Ιουλίου 1973, κάτω από το βάρος του προδοτικού και εγκληματικού πραξικοπήματος, εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας και του προέδρου της Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, με επακόλουθο την τουρκική εισβολή στη νήσο. Η «Εθνική Επανάστασις», όπως αυτοχαρακτηρίστηκε αυτή η στρατοκρατική δικτατορία, διήρκεσε επτά χρόνια, τρεις μήνες και τρεις μέρες. Πρόκειται για το μεγαλύτερο διάστημα δικτατορικής εκτροπής από τη σύσταση του ελληνικού κράτους.

Για την Αθήνα

Δίχως σχέδιο η ιστορική πόλη διαρκώς θα βουλιάζει 

ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΦΙΛΙΝΗ

Η τάση ερήμωσης του κέντρου της Αθήνας είναι γεγονός εδώ και πάνω από πέντε χρόνια. Από τότε προσπαθούσαμε σε δημόσιες συζητήσεις να αναζητηθούν ευθύνες και λύσεις για αυτό το τεράστιο πρόβλημα. Δυστυχώς, τα μόνα μέτρα που προβάλλουνε τώρα Δήμος και κυβέρνηση για τη σωτηρία της πόλης είναι μέτρα κατασταλτικού χαρακτήρα και υπέρ της δραστικής συρρίκνωσης των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Λέγαμε πρόσφατα στο Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας ότι έχουν γίνει προσπάθειες και στο παρελθόν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο για την απαγόρευση των διαδηλώσεων, αλλά το ότι η εφαρμογή τέτοιων μέτρων επιχειρείται τώρα με νόμο, σε περίοδο μάλιστα οικονομικής κρίσης, πρέπει να εκτιμηθεί ως ιδιαίτερα επικίνδυνο ζήτημα. Πιστεύω ότι είναι αδύνατο να σωθεί το κέντρο, αν δεν πούμε πρώτα με το όνομά τους τις βασικές αιτίες της ερήμωσης.

Οι κατά κεφαλήν δωσίλογοι

ΔΟΡΑΤΑ ΕΠΗ

Η πρόσφατη, τραγικά δικολαβική, απόφαση του Διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης σχετικά με τη γενοκτονία στο Δίστομο, δεν μπορεί να υποβιβάσει την εγκληματική «διαχείριση» του ίδιου θέματος στην μεταπολεμική Ελλάδα εκ μέρους πολιτικών και δικαστικών.

Με την ίδια ανάλογη πρακτική, τα τελευταία 38 χρόνια, η χώρα παραχώθηκε σε «βαρέλι», εθνικής και κοινωνικής καταστροφής, που δεν πρόκειται να αποκτήσει πάτο τις επόμενες, πολλές δεκαετίες.

Η ιστορία και αφόρητα αδιάψευστα γεγονότα πιστοποιούν ένα μέγιστο πρόβλημα: οι κατά κεφαλήν δωσίλογοι της χώρας, είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΩΜΑΝΟΣ

συγγραφέας:  romanosg.blogspot.com

και εκδότης του περιοδικού Πανδώρα:

pandoraperiodiko.blogspot.com

Μια ζωή σαν μουσική σύνθεση

ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΗΡΑ

ΕΛΕΝΗ ΛΙΟΠΑ, Τ’ άσπρο χαρτί σκληρός καθρέφτης, εκδόσεις Γαβριηλίδη, σελ. 310

Στην ελληνική λογοτεχνία των τελευταίων είκοσι περίπου ετών έχει αυξηθεί κατακόρυφα ο αριθμός των βιβλίων (πεζογραφικών περισσότερο αλλά επίσης και ποιητικών) που συγκεντρώνουν στον τρόπο σύνθεσης ή σύνταξής τους στοιχεία ή δάνεια κομμάτια από άλλα συναφή είδη. Είναι βιβλία υβριδικά, ας πούμε ρευστής ταυτότητας, ή τουλάχιστον πολύ πιο ρευστής από τα ανάλογα άλλων εποχών, πράγμα που δείχνει ότι για την ώρα οι κανόνες είναι εντόνως διασαλευμένοι. Μπορεί το βιβλίο της Ελένης Λόππα, να έχει ως βασικό κορμό την αναμύθευση ενός μεγάλου μέρους της ζωής της, αν και χρησιμοποιεί από την αρχή έως το τέλος το διαλογικό «εσύ» αντί του αυτοαναφορικού «εγώ», ωστόσο το ειδολογικό του στίγμα δεν ορίζεται πολύ εύκολα. Είναι εμφανώς ένα βιβλίο εξομολόγησης ή ψυχικής αποφόρτισης, κάτι που το βλέπουμε αρκετά συχνά τα τελευταία χρόνια σε ιστορίες γυναικών, αλλά συνάμα ένα βιβλίο πιο απαιτητικό από μια οριζόντια εξιστόρηση παθών και δοκιμασιών, αφού συνδυάζει στη δομή του το ημερολόγιο, το δοκίμιο, την αυτογραφία.

Φυτεία Πιεριδών Μουσών

Όταν απεργούν οι υπάλληλοι στις Μυκήνες, μένει χώρος για νέες συμφορές

ο κυνισμός δεν επιβάλλεται πια με επιδόματα, οι μάντεις αποσύρονται

σε εγκαλούν, τι τα ‘θελες παιδάκι μου, η απόγνωση ήταν δικιά μας, άσε μας

να τη ζήσουμε, πρωθύστερος ακόμη και στις καταδίκες είσαι, ακούς εκεί

δεν είναι λέει το θυμάρι, αλλά θύμβρα, κι ένας Πεδάνιος στον ουρανίσκο

ανακατεύει Μολούκους, Ολλανδούς σκλαβέμπορους στο Ζανζιβάριο πυρέξ,

ωχου αδελφέ, φτάσαμε Μασσαλία, τώρα σανό και φίλτρα του Τριστάνου

στην πάλαι ποτέ Μεθώνη άφησαν το κρασί και ντόπερμαν καρφώνουνε

στα Πιέρια πινακίδες ριαλιστέητ, κάτσε εσύ μπας και πετύχεις

του Φίλιππου το μάτι το γερό. Κάθισα

βρίσκω πηγάδια, ναυπηγεία, πύργους, στύβω λυσσαλέα ριζάρια να βγει

όλο το κόκκινο, να βαφτώ στυλίτης, να υπάρχω μόνο σαν έρχονται,

όταν λαχταρούν συντέλειες και μαμούθ,

όταν άδειο είναι το φεγγάρι από αριστερά, η φτιάξη να φέρνει πείσμα,

όχι βαλεριάνες να πίνω από ανθρακούχους πολιτευτές

τι δηλαδή απ’ το Σινιάτσικο περνώντας δεν θα ανέβω στα καμπαναριά

να μην πω το ζαρκάδι ταμπούρλο, τα μάτια σου κεχριμπάρι του Ντιγιαρμπακίρ

τι δηλαδή μόνο Ιακωβίνος και διόλου Ρήγας ή γαληνότατος Βιζυηνός

πώς; μόνο μ’ εγκαύματα εσχατολογικά του Ιερώνυμου και σπερματολαχεία;

Ούτε ένα άι σιχτίρ; Εξάλλου, ποτέ δεν ψήφιζα Αγαμέμνονα.

Απόστολος Λυκεσάς

Κατά των στερεοτύπων

ΤΗΣ ΡΕΝΑΣ ΔΟΥΡΟΥ

MELEK FIRAT, Οι ΤουρκοΕλληνικές Σχέσεις και το Κυπριακό, επιμέλεια Αλέξης Ηρακλείδης, Εκδόσεις: Ι. Σιδέρης, σελ. 366

Μπορεί η Ελλάδα και η Τουρκία να έχουν αρκετά χιλιόμετρα και ναυτικά μίλια κοινών συνόρων, μπορεί η ιστορία της μίας χώρας να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη της άλλης, μπορεί οι δύο λαοί να έχουν σοβαρές ομοιότητες στα ήθη και τα έθιμά τους (είτε είναι πολιτισμικά είτε έχουν να κάνουν με τις νοοτροπίες), ωστόσο δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι το επίπεδο των σχέσεων των δύο κρατών χαρακτηρίζεται από τη συστηματική προβολή και επανάληψη στερεοτύπων, τα οποία το μόνο που κάνουν είναι να τροφοδοτούν επιθετικές συμπεριφορές απόρριψης. Μπορεί επίσης οι σχέσεις των δύο χωρών από το 1999 να έχουν εισέλθει σε μια νέα τροχιά συνεννόησης, ύστερα από τη στροφή 180 μοιρών στη σύνοδο κορυφής του Ελσίνκι της ελληνικής διπλωματίας και της άρσης του βέτο κατά της υποψηφιότητας της γείτονος για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ωστόσο είναι φανερό ότι μένουν πολλά ακόμη να γίνουν, προκειμένου αυτές να εξομαλυνθούν πλήρως, υπερβαίνοντας κλισέ και στερεότυπα δεκαετιών.

Πάσχα Ρωμέικο

Του Αλέξανδρου ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

...Την εσπέραν του Μεγάλου Σαββάτου του έτους 188... περί ώραν ενάτην, γερόντιόν τι ευπρεπώς ενδεδυμένον, καθόσον ηδύνατο να διακρίνη τις εις το σκότος, κατήρχετο την απ' Αθηνών εις Πειραιά άγουσαν, την αμαξιτήν. Δεν είχεν ανατείλει ακόμη η σελήνη, και ο οδοιπόρος εδίσταζε ν' αναβή υψηλότερον, ζητών δρόμον μεταξύ των χωραφίων. Εφαίνετο μη γνωρίζων καλώς τον τόπον. Ο γέρων θα ήτο ίσως πτωχός, δεν θα είχε 50 λεπτά διά να πληρώση το εισιτήριον του σιδηροδρόμου, ή θα τα είχε κ' έκαμνεν οικονομίαν.

Αλλ' όχι δεν ήτο πτωχός, δεν ήτο ούτε πλούσιος, είχε διά να ζήση. Ήτο ευλαβής, και είχε τάξιμο να καταβαίνη κατ’ έτος το Πάσχα πεζός εις τον Πειραιά, ν' ακούη την Ανάστασιν εις τον Άγιον Σπυρίδωνα και όχι εις άλλην εκκλησίαν, να λειτουργήται εκεί, και μετά την απόλυσιν, ν' αναβαίνη πάλιν πεζός εις τας Αθήνας.

Οι προσωπογραφίες του Παπαδιαμάντη και τα πρότυπά τους

(ένα διευκρινιστικό σημείωμα)

Βασίλης Πέρρος- Προσφιλή εις τας αναμνήσεις,
2011

Οι προσωπογραφίες που συνοδεύουν σήμερα τα κείμενα για τον Παπαδιαμάντη στις σελίδες των «Αναγνώσεων», έχουν αντληθεί από διαφορετικές περιόδους της νεοελληνικής τέχνης. Εκφράζουν διαφορετικές τεχνοτροπίες και μορφοπλαστικές αναζητήσεις και συγκλίνουν στην κοινή προσπάθεια αποτύπωσης του προσώπου του συγγραφέα, που εκφράζει μέσα από το διαφορετικό τρόπο προσέγγισής του όχι μόνο τις πολλαπλές πτυχές του αλλά και το πρόσωπο του εικαστικού καλλιτέχνη.

Ο Παπαδιαμάντης, ως αυθεντικός αναχωρητής, απεχθανόταν, ως γνωστόν, τη δημιουργία «ομοιωμάτων» του. Ωστόσο, κάποιοι εκλεκτοί του φίλοι, όπως ο λογοτέχνης Παύλος Νιρβάνας και ο ζωγράφος Γεώργιος Χατζόπουλος, κατάφεραν να τον απαθανατίσουν.

Ο δυτικός Παπαδιαμάντης

ΤΟΥ ΜΑΚΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Γιάννης Ψυχοπαίδης

Τα τελευταία χρόνια, έρχεται με ένταση στην επιφάνεια το τεράστιο και ανεξερεύνητο μεταφραστικό έργο του Παπαδιαμάντη. Ωστόσο, ένα σημαντικό ζήτημα που εύλογα ανακύπτει είναι η ανίχνευση αναλογιών και επιδράσεων από τις μεταφράσεις στο έργο του. Ποιος είναι, όμως, ο λογοτεχνικός ορίζοντας του Σκιαθίτη συγγραφέα στη δεκαετία του 1880, όταν κάνει τη στροφή του στο διήγημα; Και τι αποτελεί λογοτεχνική αξία τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή; Ασφαλώς, πρόκειται για μια μεταιχμιακή δεκαετία. Το παλιό πεθαίνει και το καινούριο δεν έχει ακόμη γεννηθεί. Ο ρομαντισμός και το ιστορικό μυθιστόρημα του παρελθόντος μοιάζουν ξεθωριασμένα και εκθρονίζονται. Το πνεύμα της αλλαγής έρχεται μέσα από τις σελίδες του Ραμπαγά. Ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο Ζολά, ο Μωπασσάν, κάνουν αισθητή την παρουσία τους, με διηγήματα, μυθιστορήματα και αφιερώματα. Τα εισαγόμενα λογοτεχνικά ρεύματα αποτελούν την καινούρια πρόκληση και το νέο μέτρο.

Παπαδιαμάντης – Ψυχάρης

ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΤΣΟΥΠΡΟΥ

Οι τρόποι με τους οποίους τα κείμενα του Παπαδιαμάντη έχουν παρατεθεί, και βέβαια εξακολουθούν να παρατίθενται ή να εμπνέουν και, ως εκ τούτου, να αφήνουν τα ίχνη τους στα κείμενα άλλων συγγραφέων μέσω της ποικίλης Διακειμενικότητας, είναι βέβαια πολλοί και οπωσδήποτε πολύ διαφορετικοί· κυμαίνονται, δε, από την πλήρη σχεδόν απόκρυψη της διακειμενικής επαφής έως την ενσωμάτωση “Παπαδιαμαντικού υλικού” από επιστολές, διηγήματα, τίτλους στο νέο (ή νεότερο) κείμενο. Ο διάλογος, όμως, δεν γίνεται μόνον με τα κείμενα αλλά και με την ίδια τη μορφή του Παπαδιαμάντη ή με τη νοητή ανθρώπινη παρουσία του, και κυμαίνεται και πάλι, από την έκταση ολόκληρων ποιημάτων, τα οποία, επιπλέον, μπορεί να φέρουν ως τίτλο το όνομά του (επί παραδείγματι, το «Παπαδιαμάντης» του Γιώργου Κοτζιούλα), μέχρι τη συντομότατη (έως στιγμιαία) αναφορά στον ίδιο και στο έργο του, όπως γίνεται στο διήγημα «Ο ντέτεκτιβ», από Το τέλος της μικρής μας πόλης του Δημήτρη Χατζή ή στο διήγημα «Από την Αθήνα στα Γιάννινα αεροπορικώς σε μια ώρα και ¾ της ώρας» (1934) του Χρήστου Χρηστοβασίλη.

Ο Παπαδιαμάντης του Βάρναλη

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΚΟΡΗ

Τάσσος,
Α. Παπαδιαμάντης,
1941

Οι αναφορές του Κώστα Βάρναλη (1883-1974) στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη (1851-1911) δεν είναι και λίγες: εντοπίζονται πέντε κείμενα στα Αισθητικά – Κριτικά (1958), ορισμένα από τα οποία έχουν πρωτοδημοσιευθεί στην εφημερίδα Πρωία,[1] δεν λείπουν οι βαρναλικές περί τον Παπαδιαμάντη εγγραφές ούτε από το Άνθρωποι – Ζωντανοί – Αληθινοί (1958) ούτε από τα Φιλολογικά Απομνημονεύματα (²1981), ενώ εντοπίζεται αποθησαύριση απόψεων και θέσεων του Βάρναλη για τον Παπαδιαμάντη και σε γραπτές μαρτυρίες τρίτων.[2] Παρακάμπτοντας προς στιγμήν τις δοκιμιακού τύπου κριτικές και αισθητικές αποτιμήσεις του Βάρναλη για τον Παπαδιαμάντη, από τη σκιαγράφηση των οποίων δεν απουσίασαν και οι ανεκδοτολογικές πινελιές, υπενθυμίζουμε  ότι ο Βάρναλης  εισέφερε και τρία αφηγήματα «Εις ύφος Παπαδιαμάντη», τα οποία συμπεριέλαβε και στη «συγκεντρωτική» έκδοση του αφηγηματικού έργου του.[3]. Από τα τρία αφηγήματα υποβάλλονται η εκτίμηση και η αγάπη του επιφανούς εκπροσώπου της ελληνικής αριστερής διανόησης προς τη μορφή και το έργο του Παπαδιαμάντη.

Η «Σταύρωση» ως μέσο λύτρωσης στη σύγχρονη τέχνη

ΤΗΣ ΛΗΔΑ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Φράνσις Μπέικον

Η «Σταύρωση» είναι ένα θέμα που στοιχειώνει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, τη σύγχρονη δυτική τέχνη. Οι δημιουργοί της την καταγράφουν, ο καθένας με το δικό του τρόπο, από τις απαρχές του μοντέρνου μέχρι σήμερα, με επιμονή και εμμονή.

Προτάσσεται ως ένα μέσο λύτρωσης του καλλιτέχνη, από τα δεσμά της παραδοσιακής, εξιδανικευμένης απεικόνισης βιβλικών θεμάτων και των ωραιοποιημένων  μορφών της, αλλά και από τα δεσμά της εκκλησίας ως μαικήνα. Χρησιμοποιείται ως ένα όχημα που οδηγεί δημιουργούς και θεατές στην ανατρεπτική αλήθεια της ανθρώπινης οδύνης.

Στεκόμαστε, υποχρεωτικά, σε κάποια από τα έργα της νέας εικαστικής γλώσσας που άρχισε να αρθρώνεται από τα μέσα του 19^ου αιώνα. Οι αιρετικές απεικονίσεις του Φελισιέν Ροπς, βέλγου ζωγράφου, χαράκτη, και γελοιογράφου, μέλους του κινήματος της «Παρακμής» και εικονογράφου γνωστών ποιημάτων, όπως «Τα άνθη του κακού» του Σαρλ Μπωντλέρ, δίδουν νέα πνοή. Αναδεικνύουν τη γυναίκα σε εξέχον σύμβολο της αντίστασης στην κατεστημένη υποκριτική, αστική ηθική. Ο «Εσταυρωμένος» που δημιουργεί το 1878 και αποκαλεί «Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου» είναι γένους θηλυκού και απεικονίζεται γυμνός. Θα μιλήσουμε ξανά λίγο πιο κάτω για το έργο αυτό.

Άσμα Ασμάτων

Ο έρωτας σε ένα κόσμο νέο

Με αφορμή τη νέα μετάφραση του «Άσματος Ασμάτων» από τον Θάνο Κανδύλα, εκδόσεις Γαβριηλίδη, Αθήνα 2011, σελ. 111

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ

Θα αποτελούσε νομίζω τόπο κοινό να επαναλαμβάναμε ότι για όσους μάθαμε τον κόσμο μέσα από τον κόσμο της Μεσογείου αλλά και για τον πολιτισμό της Ευρώπης γενικότερα, οι αισθητικές όσο κι οι μεταφυσικές μας ιδέες, όλη μας η ψυχοσύνθεση θα τολμούσα να πω, είναι χαραγμένη στις παραδόσεις δύο πολιτισμικών κύκλων, επί της τομής των οποίων κυριολεκτικά γεννηθήκαμε. Η συνάντηση ελληνισμού και ιουδαϊσμού είναι ίσως η σημαντικότερη στιγμή στην ιστορία του πολιτισμού, αυτή που καθορίζει μέχρι σήμερα είτε το ξέρουμε είτε όχι τα βήματά μας. Κι όσο κι αν συχνά αυτή την κληρονομιά τη νιώθουμε σαν (ή και είναι) βάρος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η γνωριμία με το λόγο θα ήταν αδύνατη αν δεν είχε προηγηθεί η γνωριμία με το μύθο.

Η Νέλλη’ς της Νέας Υόρκης

Η Berenice Abbott φωτογραφημένη από τον Hank O'Neal, 
στη Νέα Υόρκη, στις 18 Νοεμβρίου 1979

ΤΗΣ ΕΥΡΥΔΙΚΗΣ ΤΡΙΣΟΝ-ΜΙΛΣΑΝΗ

Τον Φεβρουάριο εγκαινιάστηκε στο εκμοντερνισμένο Jeu de Paume στο Παρίσι -ειδικευμένο τα τελευταία χρόνια σε παρουσιάσεις φωτογράφων και καλλιτεχνών του βίντεο- μια εξαιρετική αναδρομική έκθεση της αμερικανίδας φωτογράφου Μπερενίς Άμποτ (1898-1991) που είναι μια πραγματική αποκάλυψη. Σύγχρονη με την ελληνίδα Νέλλη’ς, που γεννήθηκε μόλις ένα χρόνο αργότερα, διέσχισε σαν και εκείνη τον 20ό αιώνα αφήνοντάς μας εκπληκτικά ντοκουμέντα σχετικά με τη ζωή, την αισθητική, το πρόσωπο της Αμερικής και ειδικά της Νέας Υόρκης για πολλές δεκαετίες.

Οι κραυγές των τσακαλιών

Ο ασκητής ακούει τις ύβρεις έναντι της Αριστεράς, τις ύβρεις από τα τσακάλια της φαιάς εξουσίας. Ζητούν αίμα, πάλι, σκέφτεται. Παλιοί μάστορες στις προβοκάτσιες οι άνθρωποι του φαιού μετώπου, ετοιμάζονται, μαζί με τους πληρωμένους κονδυλοφόρους. Για όλα φταίει η Αριστερά. Αυτή που δεν κυβέρνησε.

Η οργή είναι αποτυπωμένη στο πρόσωπο του ασκητή. Η γυναίκα λέει μια λέξη: αναμενόμενο. Αναμενόμενη η ύβρις, του λέει. Οι ένοχοι ψάχνουν να δημιουργήσουν έναν άλλον ένοχο. Ιταμοί ήταν πάντα. Γιατί ξέρουν, γιατί φοβούνται, γιατί είναι δειλοί. Αυτό το δίδυμο των εθνικών τραμπούκων θέλει να τρομοκρατήσει και πάλι τον λαό. Κι αν ο λαός ξεχάσει, ρωτά ο ασκητής; Όχι αγαπημένε φίλε. Αυτή τη φορά δεν θα ξεχάσει. Αυτή τη φορά δεν μπορεί να ξεχάσει. Βλέπω μια φλόγα ξεχασμένη στα μάτια σου, της λέει ο ασκητής. Μια φλόγα που θυμίζει κάτι από μια παλιά μουσική.

Ιστορία του κριτικού λόγου της λογοτεχνίας

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΑΝΤΖΗ

Απόστολος Πλαχούρης

Συμπληρώθηκε αισίως, σε μετάφραση κι έκδοση του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη], ο τρίτος εκ των εννέα τόμων του έργου Ιστορία της Θεωρίας της Λογοτεχνίας [Τhe Cambridge History of Literary Criticism] ενός συλλογικού εγχειρήματος σε επιμέλεια Peter Brooks, H. B. Nisbet, Claude Rawson υπό την αιγίδα του πανεπιστήμιου του Κέιμπριτζ. Πρόκειται για ένα μνημειώδες έργο στο σύνολό του, η αγγλική έκδοσή του οποίου άρχισε το 1989 και τέλειωσε με τον ένατο τόμο το 2001.

Η ριζοσπαστική σκέψη απέναντι στην κρίση

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΣΑΜΠΕΚΗ


ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΥΖΙΝΑΣ, Αντίσταση και Φιλοσοφία στην κρίση, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σελ. 272

Το νέο βιβλίο του Κώστα Δουζίνα έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά βιβλίων που εκδόθηκαν πρόσφατα στην Ελλάδα και τα οποία, κινούμενα στον χώρο της σύγχρονης ριζοσπαστικής σκέψης, επιχειρούν να ψηλαφήσουν τις υπό εξέλιξη τεκτονικές μετατοπίσεις που λαμβάνουν χώρα στις σύγχρονες κοινωνίες, τόσο σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής σκηνής όσο και στο επίπεδο των κοινωνικών κινημάτων.

Έχουμε κατά νου εδώ το Πλήθος των Χαρντ και Νέγκρι (Αλεξάνδρεια 2011), τις Πολιτικές της ελευθερίας του Αλ. Κιουπκιολή (Εκκρεμές, 2011), όπως και το βιβλίο των Γιοβανόπουλου και Μητρόπουλου (επιμ.), Δημοκρατία under construction (Α/συνέχεια, 2011), το οποίο, με κεντρικό άξονα τους «Αγανακτισμένους» του Συντάγματος, παρέχει και το χρήσιμο πρωτογενές υλικό στο οποίο καλούνται να δοκιμασθούν τα θεωρητικά και μεθοδολογικά εργαλεία των παραπάνω.

Γυναικείος υπερρεαλισμός

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ    

ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΑΝΙΗΛ, ...Ιούς, Μανιούς, ίσως και Aqua Marina. Μάτση Χατζηλαζάρου. Η πρώτη Ελληνίδα υπερρεαλίστρια, Εκδόσεις Τόπος, σελ. 175

Η Μάτση Χατζηλαζάρου (1914-1987) υπήρξε η πρώτη συνειδητά συνεπής αποδέκτρια των αρχών-επιταγών του υπερρεαλισμού και, απ’ αυτή την άποψη, μπορεί να πει κανείς ότι είναι η πρώτη ελληνίδα υπερρεαλίστρια. Η προηγηθείσα κατά μία πενταετία -με το εκτενές ποίημα Σύμπτωση (1939)- Μέλπω Αξιώτη, όσο κι αν προκάλεσε «τα ειρωνικά κι επιπόλαια σχόλια πολλών που καταπιάνονται με όλα και δεν ξέρουν τίποτα»∙ όσο κι αν θεωρήθηκε ως «μια από τις ελάχιστες ελληνικές υπερρεαλιστικές επιτυχίες» (Μήτσος Παπανικολάου, Νέα Εστία, 1940), δύσκολα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «καθαρόαιμη» υπερρεαλίστρια.

artA ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΕΣ

Δημοτική Πινακοθήκη Άρτας "Γ.Μόραλης"

Έκθεση

artA ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΕΣ

7 Απριλίου - 19 Μαΐου 2012

Mε έργα 19 εικαστικών απ΄ την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Eγκαίνια στις 7 Απριλίου 2012, 20:00 μ.μ.

Συμμετέχουν

οι: Sophie Fardella, Κωνσταντίνα Αραπάκη, Ανδρέας Βούσουρας, Βασίλης Γεροδήμος,  Δημήτρης Γκιζίνος, Βαγγέλης Γκόκας, Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος, Αναστάσιος Καλιακάτσος, Χρήστος Κωτσούλας, Μανώλης Μεραμπελιώτης, Δημήτρης Μεράντζας, Ευφροσύνη Μυτιληναίου, Νίκος Μυτιληνός, Νίκος Παπαδημητρίου, Νατάσσα Πουλαντζά, Κώστας Τσώλης, Πάνος Χαραλάμπους,

Θάλεια Χιώτη, Κώστας Χριστόπουλος

Στη μεθόριο του πραγματικού

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΥ

ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΑΡΤΙΝΟΣ, Τα γράμματα της Ντόρας, εκδόσεις Σμίλη, σελ. 190

Αναγνωρίζοντας ως σημαντικά διακριτικά στοιχεία της σύγχρονης λογοτεχνίας την αυτοαναφορικότητα και τον αναστοχασμό, ο επαρκής αναγνώστης είναι από καιρό εθισμένος σε κείμενα στα οποία η λογοτεχνία μοιάζει να υποδέχεται, να οικειοποιείται και, πολλές φορές, να προλαμβάνει το αληθινό ως αληθοφανές (μια αντιστροφή της συνήθους κίνησης από το αληθοφανές στο αληθινό που –στο παραδοσιακό μυθιστόρημα– επέτρεπε την πολυθρύλητη «αναστολή της δυσπιστίας»).

Δεν είναι, λοιπόν, σπάνιο (ούτε πρωτόγνωρο στην ιστορία της λογοτεχνίας) να εμφανίζονται λογοτεχνικά έργα τα οποία ενσωματώνουν τεκμήρια της πραγματικότητας, αντί να στέκονται διαλεκτικώς απέναντί τους. Συζητούμε, τότε, για υβριδικά κείμενα που καταλύουν τα όρια της μυθοπλασίας, προδίδοντας απολύτως εμπρόθετα το fundamentum της δημιουργικής φαντασίας.

Κοντούλα λεμονιά

στο πολυφωνικό συγκρότημα «Διώνη»,

 χρωστούμενο

Γλυκιά κοντούλα λεμονιά μου μην ανθίσεις

 σε μια πατρίδα

ρημαγμένη

από  απελάτες, πόρνους και νενέκους.

Γλυκιά κοντούλα λεμονιά μου μην ανθίσεις.

Τούτο το  χώμα που φυτρώνεις

το μολύναν

τα φυτοφάρμακα του κέρδους,

τα εντομοκτόνα  που αφανίσαν  το πράσινο της μνήμης,

οι ακρίδες που ρημάξαν  τη χλωροφύλλη απ’ το βλέμμα των νεκρών μας.

Γλυκιά κοντούλα λεμονιά μου μην ανθίσεις.

Περίμενε μιαν Άνοιξη

για να ’ρθει το σεφέρι,

να πρασινίσει στα βουνά  το  ανθισμένο αίμα,

ο Θεριστής το γόνιμο θυμό του να καρπίσει

στάχυ στυφό της στέρησης,

και ένα κεφάλι ατίθασο κι ακούρευτο

νύχτα κρυφά  να φύγει

 ψηλά από εκεί

–από  το φανοστάτη των Τρικάλων–

κι ύστερα

–με το Βοριά με το Νοτιά–

καλπάζοντας σαν τότε

να πάει να σμίξει με  το ριζιμιό  κορμάκι του.

Άνοιξη του 2012
Βασίλης Αλεξίου

Οδός Μασσαλίας

Παράλογο είναι το πάρκο της Μασσαλίας με τον ήλιο του μεσημεριού, να ορίζεται ως τόπος δόσης και εξάρτησης, τη στιγμή που ένα μοντέρνο «σωστικό συνεργείο» του ΕΣΥ βρίσκεται λίγο πιο κάτω, έξω από το δημοτικό κέντρο του Δήμου Αθηναίων, με ανοιχτές τις πόρτες, λες και το μήνυμα δεν είναι πως κάνει ζέστη αλλά ...«ανοίξαμε και σας περιμένουμε». Αν γυρίζεις με βιβλία από την Ασκληπιού, βλέπεις μόνο τον σύγχρονο διαμεσολαβητή υγείας, έργο του οποίου είναι να μεταφέρει το θύμα σε κάποιο νοσοκομείο. Αν όμως κινείσαι στη Σόλωνος, βλέπεις το πάρκο με τους ναρκομανείς.

Αλλά αυτή η μερική πρόσβαση στο ορατό και προσπελάσιμο μπορεί να μας κάνει να πιστεύουμε πως άλλη είναι η Ελλάδα του ΕΣΥ και άλλη η Ελλάδα των παιδιών με τα ναρκωμένα όνειρα;

Πολυδιάστατο μήνυμα ζωής

ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΤΡΙΓΑΖΗ

ΑΡΗΣ ΤΑΣΤΑΝΗΣ, Τα ταξίδια μου, ποιήματα 1976-2011, εκδόσεις ΚΨΜ

Γεννημένος στα Παράκοιλα Λέσβου το 1953, ο Άρης Ταστάνης έχει ήδη μια διαδρομή δεκαετιών ως λογοτέχνης και αγωνιστής της αριστεράς. Από τα 14 χρόνια του οργανώθηκε στη Δ.Ν. Λαμπράκη. Το 1974 εντάχθηκε στην ΕΚΟΝ «Ρήγας Φεραίος».

Παρότι καθηλωμένος από  22 ετών σε αναπηρικό καρότσι, δεν έπαψε ούτε στιγμή να αγωνίζεται και να αποδεικνύει με τη συγγραφική του δράση τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης για ζωή και δημιουργία.

Δεν αποδέχθηκε ο Άρης τον κοινωνικό αποκλεισμό στον οποίο ωθούνται τα άτομα με αναπηρία, από τις προκαταλήψεις της κοινωνίας και την απουσία των αναγκαίων υποδομών και φροντίδας εκ μέρους της πολιτείας για την άσκηση των δικαιωμάτων τους, που είναι κατοχυρωμένα από διεθνείς και ευρωπαϊκές συμβάσεις.

Με τον ιδρώτα του προσώπου

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΗ

ΕΥΓΕΝΙΑ ΜΠΟΓΙΑΝΟΥ, Κλειστή πόρτα, διηγήματα, εκδόσεις Πόλις, σελ. 167

Νεκροί διαλογίζονται, ενώ ζωντανοί παύουν να σκέφτονται. Τη δε κρίσιμη στιγμή παραδίδονται άνευ όρων στους θύτες τους, όπως φέρ’ ειπείν κάνει η Μάγια, εξαντλημένη από τα βάρη της ζωής, στο ομώνυμο, πέμπτο κατά σειρά διήγημα της συλλογής. Άλλοι άσημοι χρήστες της κοινωνικής κυψέλης καταρρέουν από την υπερβολική χρήση οινοπνευματωδών ποτών, απομυθοποιώντας πλήρως στο μεταξύ την κοινωνική συνθήκη της αλληλεγγύης και όχι μόνον.

Κάποιοι άλλοι θέλουν να συντομεύσουν τη ζωή των γονέων τους. Οι νεκροί παραπαίουν κατάκοποι, ακόμη και στον άλλο κόσμο. Την ίδια στιγμή οι ζωντανοί ερωτεύονται με σφοδρότητα τα υποκείμενα των φαντασιώσεών τους. Ο χρόνος συνιστά μια ζωόμορφη οντότητα, η οποία θυμίζει τα γλυπτά της φαραωνικής εποχής: «ο χρόνος, ένα λυσσασμένο σκυλί, τα είχε τακτοποιήσει όλα δίχως να με ρωτήσει». Οι δε διακεκριμένες ματαιότητες των ματαιοτήτων αποδίδονται με πιστότητα. Εξ ου και η αποστροφή: «Τι ανάγκη που είναι κι αυτή να μας θυμούνται οι ζωντανοί. Μια διαστροφή. Μια διαστροφή που δείχνει τη ματαιότητα των επιθυμιών μας, ακόμη και πέρα από τη ζωή».

Η αιώνια απορία

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

ΒΑΣΟΣ Χ. ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Απόπειρα, εκδόσεις Ιδιομορφή, Σπάρτη, σελ. 72

Δεν γνωρίζουμε βιογραφικά στοιχεία του ποιητή, ούτε και κάποιο άλλο βιβλίο του είναι καταχωρημένο στη Βιβλιονέτ, η δε ανά χείρας συλλογή δεν μας εστάλη αλλά «παρεμπιπτόντως» έφθασε στα χέρια μας. Πρόκειται όμως για την περίπτωση όπου η φράση «δεν χρήζει άλλων συστάσεων» βρίσκει το νόημά της: ο ποιητής είναι το βιβλίο του. Αυτό και μόνο αρκεί. Όπως αρκεί και η εγκόλπωση της δραστικής, «αιώνιας απορίας» του Καρυωτάκη: «τι να ‘χουμε, τι να ‘χω».

Την επόμενη Κυριακή

(οι εφημερίδες κυκλοφορούν Μ. Σάββατο)

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Πάσχα Ρωμέικο

Λήδα Καζαντζάκη: Οι προσωπογραφίες του Παπαδιαμάντη

Μάκης Καραγιάννης: Ο δυτικός Παπαδιαμάντης

Σταυρούλα Τσούπρου: Παπαδιαμάντης – Ψυχάρης

Δημήτρης Κόκορης: Ο Παπαδιαμάντης του Βάρναλη

Λήδα Καζαντζάκη: Η «Σταύρωση» ως μέσο λύτρωσης στη σύγχρονη τέχνη

Κώστας Χατζηαντωνίου: Άσμα Ασμάτων: Ο έρωτας σε έναν κόσμο νέο