21η Απριλίου 1967

ΑΦΙΕΡΩΜΑ, επιμέλεια Μάρθα Πύλια

Η τέχνη της Δημοκρατίας

Με την ευκαιρία της επετείου της επιβολής του πραξικοπήματος, και κάτω από τη στυγνή επικαιρότητα του μνημονίου, που έχει καταδείξει την αναποτελεσματικότητα και τη συγκαλυμμένη, ακραία διαφθορά των δύο μεγάλων κυβερνητικών κομμάτων, της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, θα θέλαμε να απαντήσουμε με το παρόν αφιέρωμα στους «νοσταλγούς» της δικτατορίας που εμφανίζονται τελευταία. Σαν να επρόκειτο το «τέλος της μεταπολίτευσης», που «ευαγγελίστηκαν» οι κυβερνητικοί εταίροι, να περιλάμβανε κι αυτό: την αποενοχοποίηση της χούντας των συνταγματαρχών!

Θα θέλαμε λοιπόν να παρουσιάσουμε τους όρους των ψυχροπολεμικών συνθηκών και της εθνικής μας εξάρτησης, που κατέληξαν στη χούντα, όπως διεξοδικά το αναπτύσσει ο Άλκης Ρήγος στα κείμενά του, αλλά θα θέλαμε επίσης να μιλήσουμε, μέσα από έναν άλλο δρόμο, εκείνον της τέχνης, για τους πολιτικούς κρατούμενους και τους εξόριστους, που και σε αυτή την περίπτωση σήκωσαν την αξιοπρέπεια της Δημοκρατίας στους ώμους τους.

Ασαντούρ Μπαχαριάν-
Μαγειρία φυλακών Κέρκυρας

Η εικαστικός Sophie Fardella, ζωγράφος του μήνα τον περασμένο Σεπτέμβριο στις «Αναγνώσεις», παρουσίασε το 2009 μεταπτυχιακή εργασία στον τομέα πλαστικών τεχνών του Πανεπιστημίου Paris 8-Saint Denis, με θέμα: «Η τέχνη της εξορίας, η καλλιτεχνική δημιουργία στα νησιά του Αιγαίου στη σκιά της δικτατορίας των συνταγματαρχών». Στο κείμενό της περιγράφει, με τα εργαλεία της ειδικού, αυτή τη «μοναδική» διέξοδο που προσέφερε η προοπτική της τέχνης στον αναγκαστικό εγκλεισμό στα νησιά της εξορίας. Το μεγαλύτερο μέρος των αντικειμένων που μελέτησε προέρχονται από το Μουσείο Πολιτικών Εξόριστων Αϊ-Στράτη (Αγ. Ασωμάτων 31, Κεραμεικός, Αθήνα).

Ο πρώην Πρόεδρος του Συνασπισμού, Νίκος Κωνσταντόπουλος, είχε την καλοσύνη να μας μιλήσει για τη δική του εμπειρία στη φυλακή και την τέχνη στην απομόνωση, και να μας παραχωρήσει, για τις ανάγκες του αφιερώματος, αντικείμενα που φιλοτέχνησε ο ίδιος και οι συγκρατούμενοί του στις φυλακές της Κέρκυρας. Ανάμεσά τους και «Το μαγειρείο των φυλακών» του Ασαντούρ Μπαχαριάν, του καταξιωμένου ζωγράφου και αγωνιστή, αυτής της εμβληματικής μορφής καλλιτέχνη που έζησε και δημιούργησε στα πολλά χρόνια της εξορίας και των φυλακών.

Η πρακτική της ύψιστης αξιοπρέπειας, που εγκιβωτίσθηκε στην τέχνη των φυλακισμένων και των εξορίστων της χούντας, δεν έχει γνωρίσει, όπως παρατηρεί η Sophie Fardella, την καταξίωση που της αναλογεί∙ ούτε και οι δημοκρατικοί αγώνες όσων δεν θέλησαν να τους εκποιήσουν. Oι κατά καιρούς πολιτευτές του ΠΑΣΟΚ, κακότεχνοι πρωταγωνιστές στη μεταπολιτευτική πολιτική σκηνή, είναι εκείνοι που ακριβώς επάνω σ’ αυτήν την κληρονομιά τυμβωρύχησαν.

ΜΑΡΘΑ ΠΥΛΙΑ