6/7/25
Ζωγραφίζοντας με τις λέξεις
Οι ήρωές του στα όρια της μέσης ηλικίας και πέραν αυτής αναπολούν και νοσταλγούν, θυμούνται και ξεχνούν επιλεκτικά μ’ αυτήν την ήσυχη θλίψη που μοιάζει παραίτηση. Διακατέχονται από την πέραν πάσης αμφιβολίας βεβαιότητα ότι η ανθρώπινη ζωή, τραγελαφική, εύθραυστη και αγρίως παράδοξη, είναι ένα κωμικό ελάσσον επεισόδιο στον κοσμικό χρόνο, κι εμείς τα κυρίαρχα βιολογικά όντα, οι επιβήτορες του πλανήτη, ένας θλιβερός θίασος, ασήμαντων και αναλώσιμων κομπάρσων. Οι επαγγελματικοί θρίαμβοι, η οικονομική αποκατάσταση, οι σφοδροί έρωτες με τις δραματικές εξάρσεις και τις τραγικές καταλήξεις, περνούν στο περιθώριο της καθημερινότητας, ενώ στο προσκήνιο έρχονται τα άλλοτε μικρά και ασήμαντα. Όσα κάποτε αλαζόνες και αυτάρεσκοι προσπερνούσαμε με την βιάση και την έπαρση της νεότητας. Σημασία πλέον έχει μια ήρεμη βόλτα στη φύση, ένας συντροφικός εορτάσιμος συμποσιασμός, η γαλήνια ενατένιση του τοπίου, η μοναχική απόλαυση ενός καλομαγειρεμένου φαγητού ένα κρύο χειμωνιάτικο μεσημέρι, ένα ποτό και μια αναστοχαστική αλληλέγγυα κουβέντα με έναν φίλο δίπλα στο τζάκι. Όταν όλα, τα γνωστά και αμετάβλητα, έχουν ανατραπεί και διασαλευθεί από την προδοσία, τον χωρισμό, την ασθένεια, την κούραση, την απομάγευση.
Ο γλύπτης με τα χέρια των αγαλμάτων
![]() |
Θόδωρος, Γλυπτική για τη συμμετοχή του κοινού- Απαγορεύεται η συμμετοχή, 1970-2005 (λεπτομέρεια έργου), φωτογραφική εγκατάσταση, δύο ψηφιακές εκτυπώσεις, 160 x 100 εκ. (έκαστη) |
Ιλιάδα
![]() |
Θόδωρος, Περικεφαλαία αυτοκτονίας, 1964, μικτή τεχνική, μεταβλητές
διαστάσεις, κληροδότημα του καλλιτέχνη στο ΕΜΣΤ |
Του Παναγιώτη Βούζη*
Στο τεύχος 75 του περιοδικού (δε)κατα και, στη συνέχεια, στο τεύχος 30 του Poetix, δημοσιεύθηκε η μετάφραση, από τον Γιώργο Μπλάνα, της Γ ραψωδίας της Ιλιάδας. Για να μην κουράζει η φιλολογική εξέταση, θα περιοριστώ σε δύο σημεία αυτής της μετάφρασης.
Ξεκινώ από ένα παράδειγμα, όπου δεν θα περίμενε κανείς κάποια σοβαρή απόκλιση της μεταγραφής από το ομηρικό πρωτότυπο (αντιμετωπίζω τους όρους «μετάφραση» και «μεταγραφή» ως ταυτόσημους), αφού πρόκειται για έναν, μόνο, και επαναλαμβανόμενο στίχο. Ο λόγος είναι για τον Γ 127: «Τρώων θ’ ιπποδάμων και Αχαιών χαλκοχιτώνων». Στη μετάφραση του Μπλάνα ο στίχος αποδίδεται ως εξής: «Τρώων, που δείχνουν στ’ άλογα να πολεμούν και Αχαιών / που δείχνουν στον χαλκό πώς να σκοτώνει». Αποκλείεται, βέβαια, προκαταβολικά, η μομφή πως η συγκεκριμένη μεταγραφή προκύπτει, εξαιτίας της άγνοιας της επικής διαλέκτου. Ο Γ 127 αποτελεί έναν λογότυπο, έναν στίχο, δηλαδή, ο οποίος επαναλαμβάνεται, στην ακέραιά του μορφή, άλλες τρεις φορές στην Ιλιάδα, ενώ το πρώτο μισό του συναντάται, άλλες οκτώ φορές και το δεύτερο μισό («Αχαιών χαλκοχιτώνων») άλλες είκοσι δύο. Έχουμε, άρα, ένα απλό, επανερχόμενο σύνταγμα το οποίο δεν προκαλεί δυσκολία στην κατανόηση. Εντούτοις, η μεταγραφή του από τον Μπλάνα αποκλίνει και κατευθύνεται προς ένα διαφορετικό νόημα ή, καλύτερα, προς την επέκταση του αρχικού νοήματος: Οι Τρώες δεν δαμάζουν, απλά, τα άλογα, αλλά τα δαμάζουν για να πολεμούν. Οι Αχαιοί δεν φορούν, μόνο, χάλκινους θώρακες, αλλά και φτιάχνουν έτσι τον χαλκό ώστε να σκοτώνει. Στην περίπτωση των «χαλκοχιτώνων Αχαιών», λοιπόν, ο αμυντικός θώρακας μετατρέπεται, στη μετάφραση, σε ξίφος ή σε αιχμή δόρατος. Συντελείται μια μετωνυμική αντικατάσταση: Ο θώρακας ανάγεται στο υλικό του και αυτό γίνεται όπλο. Συνολικά, η επέκταση του αρχικού νοήματος του Γ 127 έχει μια ορισμένη απόληξη: πριμοδοτεί τις έννοιες του πολέμου και του φόνου.
RAST Εκτροπή
Άγγελος Κράλλης - Πάνος Χαραλάμπους
7 & 8 Ιουλίου, στις 20:00
ΝΕΩΡΙΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΟΙΝΙΑΔΩΝ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ
…Πρόκειται για ηχητική – γλυπτική εγκατάσταση … ένα Sonic happening… μια Fusion σύντηξη. Ένα ετερογενές κράμα από αλλότρια υλικά, υλικά παρμένα από παλαιότερες αγροτικές κοινότητες… καπνοπαραγωγικές- αλιευ-τικές περιοχές. Μοτίβα, συμπεριφορές, φωνές, τραγούδια, ήχοι, χοροί από λαϊκά δρώμενα, πανηγύρια, θρη-σκευτικές τελετές… εδώ η εμβληματική φιγούρα-φωνή του Agrorocker ξηρομερίτη τραγουδιστή Τ. Καρναβά πρωτοστατεί!... «Οφιοειδή» δίκτυα ποτιστικά μεταλλικών σωλήνων… μετατρέπονται σε ηχητικά … αλιευτικά πριάρια… σε παράδοξα ενάλια double-bass… εμπλέκονται με τις ποιητικές ηχητικές εκκενώσεις, concrete κατα-στάσεις, ηλεκτρομαγνητικές δομές του Άγγελου Κράλλη … ώστε να δημιουργηθεί ένας ψυχοφυσικός χωροχρό-νος… ατομικά πεπρωμένα και κοινοτικοί πόθοι «εκπληρούνται » προσωρινά με ψυχαγωγικούς … ανεπίκαι-ρους τρόπους!
Δεν υπάρχει ενδιαφέρον για στρατηγικές επιβίωσης… «Το παρόν ρίχνει τη βαριά σκιά του στο παρελθόν»… όλα περιγράφονται ατελώς… όλα τελούν υπό απροσδιοριστία, ρευστότητα! Οι επανατοποθετήσεις σε αρχαιο-λογικούς χώρους (Νεώσοικοι Οινιάδων), οι νέες σωματοθεσίες… ένας φαινομενικός επανα-επαρχιωτισμός …στοιχεία ενός ιδιοφυούς– περιφερειακού μοντερνισμού … αντίδοτο στην προοπτική μιας άθυμης – ασώμα-της εκφραστικότητας!!
Πάνος Χαραλάμπους