Μυθιστόρημα δράσης

Sasha Streshna, Hats, 2023, λάδι σε καμβά, 130 x 150 εκ.

Της Μάγιας Στάγκαλη*

ALAN TROTTER, Μπράβος, Εκδόσεις GUTENBERG, Μετάφραση Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, σελ. 318

 
“Είμαι σαράντα ενός ετών. Εκτός αν είμαι νεκρός”. Με αυτό τον τρόπο -μεταξύ άλλων - μας συστήνεται ο, σχετικά νέος, Alan Trotter στην προσωπική του ιστοσελίδα, χωρίς να δίνει ακριβή στοιχεία για την ημερομηνία γέννησής του στο Αμπερντίν της Σκωτίας. Ο Μπράβος, ένα πειραματικό κείμενο όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος, είναι το πρώτο του μυθιστόρημα και η μετάφραση του Γ.-Ι. Μπαμπασάκη μας δίνει ένα έργο ρέουσας γλώσσας που διατηρεί τον ρυθμό της μέχρι το τέλος. 
Κύρια πρόσωπα είναι δύο γκάνγκστερς, ο Μποξ και ο  συνεργάτης του που κυκλοφορεί στις σελίδες του βιβλίου χωρίς όνομα, ως κάτω μεγάλη παύλα. Στη συνέχεια προστίθενται και άλλοι χαρακτήρες, εκ των οποίων σημαντικότεροι είναι ο Χόλκομπ, συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, ο Μάικ Μάγκας, ντετέκτιβ, και η Έβελιν Χάιντ, την οποία θα ερωτευτεί ο Μποξ, με καταστροφικά αποτελέσματα και  το πάθος του θα προσδώσει βάθος στον μέχρι τότε επίπεδο χαρακτήρα του.
Στο κείμενο παρεμβάλλονται ιντερλούδια με τις συζητήσεις δύο δολοφόνων οι οποίοι, ενώ δεν συνδέονται με την πλοκή του έργου, στον επίλογο ενσωματώνονται καθοριστικά  στο κυρίως κείμενο, χωρίς τίποτα να τους οδηγεί εκεί εκτός από τον ιστό της τυχαιότητας.
Η ατμόσφαιρα αυτού του πειραματικού νουάρ παραπέμπει στη δεκαετία του 1950. Ο Μποξ και ο συνεργάτης του έχουν ως επαγγελματικό αντικείμενο τη βία. Αναλαμβάνουν ξυλοδαρμούς και μαχαιρώματα, για λόγους βιοπορισμού αλλά και για την αξιοποίηση του χρόνου τους έναντι της ανίας. Από την πρώτη σελίδα του βιβλίου ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μια τεχνική ποιητικού, στοχαστικού αιφνιδιασμού. Την περιγραφή μιας δολοφονίας (δυο άντρες πετούν κάποιον από ένα τρένο) ακολουθεί η συζήτηση των δυο δολοφόνων για το μόλις διαπραχθέν  έγκλημα: Το ένστικτό μου λέει ότι το φχαριστήθηκα θαρρώ (…) Φανερό γιατί. Υπάρχει δράμα εγγενές στη μεταμόρφωση (…) Τη μια στιγμή είναι άνθρωπος, (…)και την επόμενη είναι ένα μάτσο τσακισμένα μολύβια. Είναι αίμα και κρέας και κυλιόμενη βούληση, και τίποτ΄ άλλο. Αξίζει επίσης να σταθούμε στη συγκινητική  ανανοηματοδότηση του παραμυθιού της Κοκκινοσκουφίτσας, που αναφέρεται απροσδόκητα σε ένα τραπέζι πόκερ ως μια ιστορία φθοράς και λήθης.
Παρά τις περιγραφές ωμής βίας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα, κατά κάποιον τρόπο, “ψευδές” μυθιστόρημα δράσης, καθώς ο Μποξ και ο συνεργάτης του τον περισσότερο καιρό αναζητούν τη δράση παρά τη ζουν. Στο κείμενο, αν και διατηρείται ο αιτιώδης χρόνος, υπονομεύεται η ειδολογική  συνοχή μέσω των εγκιβωτισμένων ιστοριών επιστημονικής φαντασίας που διαβάζει ο Μποξ τις ώρες της πλήξης του. Ως λογοτεχνική περσόνα, ο μπράβος Μποξ αποτελεί μια  παιγνιώδη και απρόσμενα σκεπτόμενη εκδοχή του στερεοτυπικά σκληρού και ανόητου ανθρώπου της δράσης.
Τελικά, αυτές οι ιστορίες με ταξίδια στον χρόνο, οι οποίες τον βοηθούν να αντέξει την αργή ροή του δικού του χρόνου όταν δεν βιαιοπραγεί, κυριαρχούν στην αντίληψή του. Ο Μποξ καταλήγει με το κεφάλι σφηνωμένο σε μια χρονομηχανή  που κατασκεύασε ο ίδιος και, εγκλωβισμένος στην “πραγματικότητα” των εγκιβωτισμένων ιστοριών, προσπαθεί, μετανοημένος για την καταστροφή που έχει προκαλέσει, να αλλάξει την κατεύθυνση του χρόνου. Σε αυτή την ιστορία χάους και μεταμέλειας, που δεν έχει ούτε μια στιγμή αμηχανίας ή τετριμμένης ευκολίας, έξοδος κινδύνου είναι η ποίηση. 
 
*Η Μάγια Στάγκαλη είναι βιβλιοκριτικός