Οι εικόνες του τεύχους προέρχονται από την ομαδική έκθεση “Gay Love in Pictures” που πραγματοποιήθηκε στον χώρο ΤΟ ΟΧΤΩ (Πολυτεχνείου 8, Αθήνα). Επιμέλεια και οργάνωση Κώστας Τζημούλης & Βασίλης Νούλας.

Άποψη της έκθεσης

Από τη Φρειδερίκη στη φρίκη

Της Αγγελικής Κωνσταντακοπούλου

Συζήτηση περί «βανδαλισμών» σε μνημεία της Ακρόπολης δεν είναι η πρώτη που εγείρεται. Οι καταστροφικές παρεμβάσεις με ευθύνη του ελληνικού κράτους –από την ίδρυσή του– είναι πολλές και φορτισμένες με πολλαπλά νοήματα. Με μια ματιά στη διαχρονία, δημιουργείται η εντύπωση ότι οι κατά καιρούς ομάδες εξουσίας αναμετρώνται με τον «ιερό βράχο», ισοπεδώνοντας ό,τι θύμιζε μη ελληνική (κλασική) αρχαιότητα ή καμαρώνοντας το είδωλό τους στο αποκαθαρμένο τοπίο του. Κάπως έτσι τα είδωλα διαδέχονται το ένα το άλλο, πυροδοτώντας κάποτε αντιρρήσεις. Μια διαφορά, ωστόσο, παρατηρείται στο Μεσοπόλεμο, όταν δηλαδή οι ιδεολογικά στοχευμένες παρεμβάσεις αποκτούν μια επιπλέον διάσταση, τη χρησιμοθηρική.

Η χρήση των καλλιτεχνικών φωτογραφιών της γνωστής Nelly’s (Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη) σηματοδοτεί, κατά τη γνώμη μου, την τομή της παραπάνω εξέλιξης. Θέλοντας να αναδείξει τη ζωντανή ακόμα ελληνική παράδοση, ειδικότερα τη φυλετική συνέχεια από την αρχαιότητα, η Nelly’s απαθανάτισε τη χορευτική κίνηση των χορευτριών Μόνα Πάιβα και Νικόλσκα στον Παρθενώνα στα 1928 και 1929. Παρά τις συζητήσεις περί «βεβήλωσης», οι φωτογραφίες, ως εμβληματικές αναπαραστάσεις της μεσοπολεμικής ελληνικότητας (κατάλευκα μάρμαρα, αρχαϊκή ομορφιά), ανασύρθηκαν για να εκτεθούν στο ελληνικό περίπτερο Τουρισμού στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το Μάρτιο 1937.[1]

Η ζύμωση της ιδέας της σύζευξης Αρχαιολογίας και Τουρισμού ξεκίνησε, νομίζω, στο πλαίσιο των Βαλκανικών Διασκέψεων (Αθήνα 1930 κ.ε.) και ειδικότερα του Βαλκανικού Τουριστικού Συνέδριου (Κωνσταντινούπολη Μάιος 1931),[2] καθώς έκτοτε παρατηρείται σχετική αρθρογραφία, όπως π.χ. εκείνη του Εφόρου Αρχαιοτήτων Σπ. Μαρινάτου, [3] ο οποίος έχει ήδη αντιμετωπίσει το διττό αυτό ζήτημα στην Κρήτη όπου υπηρετούσε. Έτσι, δεν είναι παράδοξο που ο δικτάτορας Ι. Μεταξάς συνέδεσε και θεσμικά τους δύο οικονομικο-πολιτιστικούς τομείς, τόσο μέσω του νεο-ιδρυμένου υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού όσο και της ανάθεσης στον Σπ. Μαρινάτο καθήκοντα Διευθυντή του Τμήματος Αρχαιολογίας στο Υπουργείο παιδείας, το 1937 [το μεθεπόμενο έτος αναβιβάζεται σε Διευθυντή Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και καταλαμβάνει θέση καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών].

Τα Κοινά της Παιδείας

Άποψη της έκθεσης. Έργα του Δημήτρη Παπαϊωάννου. 

Σκέψεις για το παρελθόν και το μέλλον του κυβερνητικού εγχειρήματος της Αριστεράς

Προδημοσίευση από το ομώνυμο βιβλίο, που κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Θεμέλιο. Επιμέλεια Κώστας Γαβρόγλου, πρόλογος Αλέξης Τσίπρας. Γράφουν: Γιώργος Αθανασόπουλος, Ερρίκος Βεντούρας, Κώστας Γαβρόγλου, Ηλίας Γεωργαντάς, Σπύρος Γεωργάτος, Πανάγος Γεωργόπουλος, Ακρίτας Καϊδατζής, Παναγιώτης Κασσιανός, Αντώνης Κυπάρος, Σπύρος Κωνσταντάτος, Νίκη Μουντζούρογλου, Δημήτρης Μπαξεβανάκης, Νίκος Μπελαβίλας, Αντώνης Μπόγρης, Ανδρέας Νοταράς, Φώτης Παλαμιώτης, Γιώργος Πολίτης, Ελάτη Ποντικοπούλου-Βενιέρη, Μερόπη Τζούφη.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μία –σπάνια για την ελληνική πολιτική ιστορία– συλλογική απόπειρα κριτικής αποτίμησης του έργου που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο μιας κυβερνητικής θητείας. Οι συγγραφείς του τόμου συμμετείχαν στις πολύπλευρες διεργασίες στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ το διάστημα 2015-2019. Οι ιδιαίτερες εμπειρίες του καθενός και της καθεμιάς συναντούν τη συλλογική εμπειρία της συγγραφικής ομάδας, αναδεικνύοντας το σκεπτικό των μεταρρυθμίσεων που υλοποιήθηκαν, τις δυσκολίες που συνάντησε η εφαρμογή τους, ενώ φωτίζονται ταυτόχρονα οι αδυναμίες και τα αδιέξοδα που όρισε η ευρύτερη πολιτική και κομματική κουλτούρα.

Προδημοσιεύουμε ένα απόσπασμα από την εισαγωγή της συγγραφικής ομάδας.

Όσοι συμβάλλουμε με κείμενά μας στο βιβλίο αυτό, συμμετείχαμε στις πολύπλευρες διεργασίες στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015. Αποφασίσαμε, λοιπόν, να αποτυπώσουμε τις εμπειρίες μας σε ένα βιβλίο, ώστε να αναδειχθεί το σκεπτικό των μεταρρυθμίσεών μας, να καταγραφεί η δυναμική που δημιούργησαν οι νομοθετικές πρωτοβουλίες μας και να αναλυθούν οι αντιστάσεις που συναντήσαμε. Θελήσαμε, επίσης, να σχολιάσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης κοινωνικής πραγματικότητας, στο πλαίσιο της οποίας υλοποιήσαμε τις μεταρρυθμιστικές μας πρωτοβουλίες, ανιχνεύοντας, ταυτόχρονα, και τα αδιέξοδα που όριζε η ευρύτερη πολιτική και κομματική κουλτούρα. ….

Ποίηση και βίωμα

Άποψη της έκθεσης. Έργα του Ηλία Παπαηλιάκη.

Της Ευσταθίας Δήμου

ΖΕΦΗ ΔΑΡΑΚΗ, Συναντήσεις στο άβατο, εκδόσεις Ύψιλον, σελ. 96

Κάθε ποιητική συλλογή, που έρχεται για να προστεθεί σε μια μακρά πορεία και διαδρομή ενός ποιητή, συνιστά, από μόνη της, μία κατάθεση με ιδιαίτερη σημασία, ένα βήμα που συντελείται όχι μόνο από την ανάγκη της ποιητικής έκφρασης, αλλά και από τη βαθιά ωρίμανση της ποιητικής σκέψης, το φιλτράρισμα, δηλαδή, και την επιλογή των στοιχείων εκείνων που ο δημιουργός κρίνει ότι συνθέτουν τη λογοτεχνική του ιδιοπροσωπία και συνιστούν την ποιητική του, την ιδιαίτερη αντίληψη του για την τέχνη του λόγου και τους τρόπους της. Η τελευταία συλλογή της Ζέφης Δαράκη κινείται σαφώς προς αυτήν την κατεύθυνση. Ο τίτλος της, Συναντήσεις στο άβατο, προσανατολίζεται και καταδεικνύει τον χώρο της ποίησης, όπου συγκλίνουν όλες οι τάσεις, οι δυνάμεις, οι παρορμήσεις της ανθρώπινης ευαισθησίας. Είναι ο «ιερός» χώρος της δημιουργίας όπου εκβάλλει και αναπαράγεται η ζωή, όπου συνυπάρχουν και συλλειτουργούν τα ετερόκλητα στοιχεία του βίου και του ίδιου του ανθρώπου.

Η πρώτη επαφή με τα ποιήματα της Δαράκη, ελευθερόστιχα ή πεζόμορφα, δημιουργεί την εντύπωση μιας ποίησης βαθιάς και διεισδυτικής, μιας ποίησης που ανατέμνει, στην κυριολεξία, τη διάθεση της ποιήτριας ή, καλύτερα, την πρόθεσή της να προσδιορίσει το αποτύπωμά της στον χώρο και τον χρόνο. Η παράμετρος του χρόνου ιδιαίτερα φαίνεται πως αποτελεί την πρωταρχή της ποιητικής σύλληψης μέσα από μια διεργασία ή διαδικασία που θυμίζει μεν απολογισμό και απολογία ζωής, στην πραγματικότητα, όμως, έχει το χαρακτήρα και τα χαρακτηριστικά μιας μονομαχίας, μιας αναμέτρησης των δύο όρων ή συνιστωσών του βίου, του ανθρώπου και του χρόνου.

Λαέρτιος Βαγενάς

Από μικρός να ξεφύγω ήθελα
Όσο πιο μακριά μπορούσα από τον φόβο του θανάτου.

Σε νεαρή ηλικία μια ορμή δημιουργική
Εξ ολοκλήρου με κατέλαβε.
Άρχισα να καταπιάνομαι με κάθε είδους κατασκευές.

Πατέντες κι εφευρέσεις εκατοντάδες έφτιαξα.
Ειδίκευσή μου οι ποντικοπαγίδες.
Από όσες κατασκεύασα αγαπώ πρωτίστως μία.
Την ποντικοπαγίδα-αυταπάτη.
Εργάστηκα πολύ για αυτήν, κουράστηκα.

Η βασική της λειτουργία έχει ως εξής:
Ένας ευαίσθητος ανιχνευτής κίνησης ενεργοποιείται
Ακόμα κι από επιδέξια ποντίκια.
Την ώρα που μυρίζουνε το δόλωμα
Μπροστά τους είναι ένας καθρέφτης –
Χωρίς να το καταλάβουν παγιδεύονται.

Με το βάρος του σώματος η πόρτα κλείνει.
Το θύμα χάνεται στο δαιδαλώδες τούνελ
Που οδηγεί μοιραία μέσα από συστοιχίες χώρων και διαδρόμων
Στον θάλαμο πνιγμού.

Τώρα που γέρασα το ξέρω
Κι εγώ σαν ποντικός στη φάκα πιάστηκα.

Στη φάκα της υπάρξεως.

Στράτος Κοσσιώρης

Ιστορία σκληρή

Άποψη της έκθεσης. Έργα του VASKOS (Βασίλης Νούλας & Κώστας Τζημούλης).

Του Κωνσταντίνου Μπούρα

ΠΕΤΕΡ ΧΑΝΤΚΕ, Ανέμελη δυστυχία. Μια αφήγηση, μετάφραση: Σπύρος Μοσκόβου, βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ. 88

Σκληρή αλλά και νοσταλγική ματιά προς τα πίσω, αναχαράζοντας τα όρια μιας παιδικής ηλικίας, που όσο κι αν δεν μας πληγώνει πια πόρρω απέχει από τον “παράδεισο”. Παρ’ όλα αυτά υπερισχύει η καθημερινή χαρμολύπη, η συνήθεια της μοναξιάς μέσα στον κόλαφο της συνύπαρξης πολλών στο ίδιο κελί ζωολογικού κήπου, για να θυμηθούμε τον Alby. Συνήθως οι δεινοί αφηγητές επανέρχονται στο τέλος της ώριμης ηλικίας τους στην Τέχνη προκειμένου να αναμασήσουν και να αναδομήσουν με αυτοψυχαναλυτικό ή μη τρόπο βιώματα και αναμνήσεις που λειτουργούν ως ακατέργαστο πρωτογενές υλικό, ως πολύτιμη ή περιττή πρώτη ύλη, ως απορρίμματα της κατοπινότερης επιτυχημένης ζωής, που μπορούν όμως κι αυτά να χρησιμέψουν σε κάτι λογοτεχνικό.

Η εγγενής δραματικότητα του όλου εγχειρήματος είναι εξ αρχής προφανής και χαρίζει στο λογοτέχνημα πολλά επίπεδα και πάμπολλες δυνατότητες αυτοσαρκασμού και ειρωνείας. Όπως ποιεί εδώ ο νομπελίστας πλέον Πέτερ Χάντκε, που δραματοποιεί ακόμα και την αφηγηματική αμηχανία του, εκθέτοντας τον εαυτό του με τόσες αυτοαναφορικές μαστιγώσεις που δεν μένει κάτι για τον κακόβουλο επαρκή αναγνώστη να του προσάψει. Αμήχανο πόνημα, θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω, αν δεν είχα διαβάσει και μελετήσει τα αντίστοιχα του Καμύ (“Ο πρώτος άνθρωπος”) και του Αραμπάλ (“Γράμμα αγάπης”). Πώς να μιλήσεις για πράγματα που σε πονάνε; Για ενοχές και συμπεριφορές που έμπηξαν βαθιά το μαχαίρι στην πληγή μας; Για στάσεις ζωής που προκάλεσαν ανεπούλωτες απώλειες. Και ποια μεγαλύτερη αστοχία από την προδομένη αγάπη; Όχι εκείνην που εκδηλώθηκε και αποσύρθηκε, αλλά για την άλλη, που έμενε πάντα κρυφή πίσω από το έρκος των οδόντων, πίσω από πεισματικές – ή επιφυλακτικές, έστω – εκφράσεις και χειρονομίες αυτολύπησης. Και πώς να απαιτήσεις από τα ταλαίπωρα φυλακισμένα ζωάκια να φέρονται σαν άγγελοι στην Εδέμ;

Οι εικόνες του τεύχους προέρχονται από την ατομική έκθεση του Αλέξανδρου Ψυχούλη με τίτλο “Waiting Room” που πραγματοποιείται στη γκαλερί a.antonopoulou.art (Αριστοφάνους 20, Ψυρρή, Αθήνα). Μέχρι 19/6.

Αλέξανδρος Ψυχούλης, Κωστής (zoom), 71,5 x 36 εκ.