Ανδρέας Λόλης: Δίνοντας διαχρονική αξία στο ευτελές

Άποψη της έκθεσης του Ανδρεά Λόλη «Πίσω από το θέατρο» στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας

Της Χριστίνας Πετρηνού*

Ο Ανδρέας Λόλης μας κάνει να ξεχάσουμε το γεγονός ότι η γλυπτική είναι συνυφασμένη με ανδριάντες και άλλους είδους «κομψοτεχνήματα». Αντιθέτως ο καλλιτέχνης εντάσσει στη θεματική του μια ευτελή θεματογραφία, όπως ένας μονόχρωμος καμβάς που είδαμε στην γκαλερί Breeder ή ένα στραπατσαρισμένο χαρτόκουτο, ένα κομμάτι φελιζόλ ή ένα ελενίτ κλπ., τα οποία αποτελούν μέρος των εκθεμάτων στην ατομική του έκθεση στην Ελευσίνα. Επιλέγει επίτηδες φθαρτά αντικείμενα για να τα παραδώσει στην αντοχή του χρόνου μέσα από την επιλογή του υλικού του που δεν είναι άλλο από το μάρμαρο. Ανάλογα με το αντικείμενο έτσι και το χρώμα του μαρμάρου επιλέγεται, τουλάχιστον ως προς τον χρωματισμό του, για να επιτευχθεί αυτό το άκρως ψευδαισθητικό αποτέλεσμα.

Στην Ελευσίνα, τα ευτελή αντικείμενα, μερικά από αυτά γνώριμα από παλαιότερες δουλειές του όπως τα χαρτόκουτα, βρίσκονταν ενταγμένα σε νέο πλαίσιο. Άλλωστε ο ίδιος λέει πως «το έργο στο εργαστήριο είναι μια φόρμα που γίνεται έργο όταν ενταχθεί στο περιβάλλον». Η έκθεση ήταν πολύ πετυχημένη, πολύ εύστοχη μέσα από τα μονοπάτια που διαγράφονταν και άφηναν να φανερωθούν τα γλυπτά λες από μια απομόνωση. Το ίδιο συνέβη και στη γκαλερί Breeder: μονόχρωμοι πίνακες, ενίοτε με σκισίματα, απέδιδαν φόρο τιμής στον μοντερνισμό.

Κοινός παρονομαστής στη δουλειά του είναι από τη μια η ευτέλεια των θεμάτων του, το καθημερινό αντικείμενο ως έχει, και από την άλλη η τέλεια ψευδαίσθηση που επιτυγχάνεται με τα χέρια. Ο καλλιτέχνης μας καλεί σε ένα παιχνίδι ανάμεσα στο ορατό και στο μη-ορατό ως αποτέλεσμα αυτής της ακραίας ψευδαίσθησης. Αντικείμενα ριγμένα στο έδαφος αναζητούν το άγγιγμα ώστε να μεταμορφωθούν σε έργα, να γίνουν αντιληπτά.

Βλέποντας τα έργα του Λόλη, έχουμε την εμπειρία του αγγίγματος μέσα από αυτά. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια άλλη περίπτωση της Μαρίας Μαγδαληνής. Έτσι λοιπόν το ορατό και το απτό, αυτός που αγγίζει και εκείνο που αγγίζεται, βρίσκονται εγκλωβισμένα το ένα μέσα στο άλλο. Ο καλλιτέχνης μέσα από το έργο του και τον τρόπο που το αντιμετωπίζει, μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι η άσκηση της όρασης είναι ένα παιχνίδι καταδικασμένο να χαθεί. Ο γλύπτης μας εκθέτει μια σειρά από ταυτολογικά έργα, όγκους που σηματοδοτούν τα ίδια τα αντικείμενα. Από τη μια έχουμε την απόλυτη ψευδαίσθηση και από την άλλη «το τίποτα», μιας και μας παρουσιάζει αντικείμενα καθημερινά, ευτελή, οικεία για να τα δούμε για αυτό που είναι. Έργα που μας φανερώνονται χωρίς μυστήριο παρά μόνο μέσα από το μαγικό άγγιγμα.

Ως σήμερα το έργο του παρουσιάζει μια ορατή βεβαιότητα και ένα εννοιολογικό πλαίσιο. Είναι διάφανο, αντι-εξπρεσιονιστικό, αντι-ψυχολογικό χωρίς να εκπέμπει μια νοσταλγική διάθεση. Έργα απογυμνωμένα από κάθε είδους συναίσθημα και αύρας. Στην ησυχία που αναδύουν τα έργα μπορεί κανείς να μιλήσει για τη δύναμη της αύρας τους ως κάτι το νεφελώδες. Αφαιρώντας κάθε είδους ανθρωπομορφισμό δίνει στις μορφές του την εγγενή τους δύναμη. Η απλότητα των μορφών παραδόξως αναζητά μια καθ’ ιδίαν εμπειρία. Στην Ελευσίνα, μας δείχνει πως το βίωμα των μορφών συνεπάγεται μέσα από μια θεατρική σχέση και στήσιμο.

Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα παράδοξο: από την μια η συγκεκριμένη μορφή των αντικειμένων με όλη την λεπτομέρειά τους και από την άλλη η σχέση τους με τον θεατή η οποία βασίζεται σε μια οπτική απώλεια. Έργα που καθρεπτίζουν στην εντέλεια αντικείμενα της πιο καθημερινής και οικείας πραγματικότητας. Εδώ είναι που αρχίζουμε να μπερδευόμαστε και την «πατάμε» συχνά ως θεατές του έργου του δηλαδή «να μην βλέπουμε» τα έργα του και να μην παίρνουμε είδηση μια μαρμάρινη οροφή, μια μπλούζα, μια ψάθινη καρέκλα καφενείου ή μια παλέτα με πίνακες. Ο Λόλης μας τοποθετεί μέσα σε μια αβέβαιη πραγματικότητα μέσα από αυτή την οπτική απώλεια.

* Η Χριστίνα Πετρηνού είναι ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια εκθέσεων