Η ποίηση της πραγματικότητας

ΛΙΑΝΑ ΣΑΚΕΛΛΙΟΥ, Όπου φυσά γλυκά η αύρα, εκδόσεις Gutenberg, σελ. 144

Όλο και πληθαίνουν οι συλλογές ποιημάτων που δεν αποτελούν μια παράθεση προσωπικών στιγμιοτύπων, χωρίς καμιά ένδειξη τόπου, χρόνου, σχέσης με την πραγματικότητα, όπως συνέβαινε επί πολλά χρόνια. Αντίθετα, αυτές οι συλλογές φέρνουν την πραγματικότητα σε πρώτο πλάνο, και μαζί της τόπους οικείους, εξωτικούς ή μυθικούς, χρόνους μακρινούς, πρόσφατους ή παροντικούς.

Στη συλλογή της Σακελλίου η ποίηση υπόκειται σε αυτήν, ή μάλλον σε αυτές τις πραγματικότητες. Δεν διεκδικεί τον ρόλο της ερμηνεύτριας (εξουσίας), δεν συνομιλεί μαζί της με την υπερφίαλη βεβαιότητα του γραπτού λόγου που θα την μνημειώσει. Αλλά ούτε στοχεύει στην «παρουσίαση» της πραγματικότητας, δηλαδή δεν καταλήγει στον αδέξιο ρεαλισμό που στοιχειώνει πολλά πεζογραφικά βιβλία της εποχής μας.

Η Σακελλίου εκτός από ποιήτρια είναι και καθηγήτρια αμερικάνικης λογοτεχνίας και συγγραφικής, και, αν μη τι άλλο, γνωρίζει πολύ καλά πού θα μπορούσε να την οδηγήσει ένας οιονεί ποιητικός πραγματισμός. Η πραγματικότητα έρχεται μεν σε πρώτο πλάνο, όμως είναι αποσπασματική, αφαιρετικά θραυσματική, και μόνο έτσι αφηγηματοποιημένη, και άρα έτσι δεκτική στη συνομιλία με τον ποιητικό λόγο, που προσπαθεί, κι αυτός αποσπασματικά, θραυσματικά, σχεδόν ασθμαίνοντας (όπως η φθισικιά, 17χρονη Αρτσία Τσέκολι, που το 1847 αποβιβάστηκε στον Πόρο, γυρεύοντας τη σωτηρία στο μοναστήρι των ορθοδόξων) να συνομιλήσει μαζί της. Για να σωθεί κι αυτός μαζί της;

Παρέμεινα εύθρυπτος επί μακρόν

στη συντροφιά των ιερέων.

Έβγαζα λόγους πικρούς και μίσος

ώσπου εκείνη με το φθισικό κορμί

με δρασκέλισε, με ημέρεψε

με αλλόγλωσσα άσματα

και μ’ επέστρεψε στον τόπο –

ο χρόνος τότε μάζεψε τη γεύση

του ποώδους φυτού.

Παρ’ ότι συχνά μέσα στο βιβλίο θεματοποιείται η ζωγραφική, τα πρόσωπα και τα έργα της, η ποιήτρια δεν ενδίδει ούτε στην εξουσία της εικόνας, αλλά συνεχώς την απογυμνώνει από τις λυρικές αξιώσεις της, ενώ το ίδιο ακριβώς πράττουν και οι στίχοι που έρχονται να διαλεχθούν μαζί της. Εν τέλει, η Σακελλίου μας δίνει μια συλλογή προγραμματικά θα έλεγα αντιλυρική, ανοίγοντας έναν λογαριασμό στην ποίηση της πραγματικότητας, δηλαδή στην ποίηση που βλέπει τα όρια του «εμπνευσμένου» λόγου, που δεν ντρέπεται γι’ αυτά, που τον απομυθοποιεί, και προτιμά έναν λόγο που δοκιμάζει τα βήματά του, τον ρυθμό του, διστακτικά και διερευνητικά, σχεδόν πεζά, όπως είναι τελικά η πραγματικότητα. Μια ποίηση που δοκιμάζει αυτή τη σεβαστική σχέση με την πραγματικότητα, με την ίδια την ιστορία, στο ίδιο της το σώμα.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ

Trevor Paglen, “Fanon” (Even the Dead Are Not Safe) Eigenface, 2017