Περπατώντας τους δρόμους της ειρήνης

ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΤΡΙΓΑΖΗ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΠΑΔΑΚΗΣ, Ο Μπέρτραντ Ράσσελ και η μετεμφυλιακή Ελλάδα, Εκδόσεις των συναδέλφων, σελ. 36

Ο 31χρονος Γιώργος Καλπαδάκης, πολιτικός επιστήμων και διεθνολόγος, με σπουδές στο University College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και στο LSE, μπήκε στο συγγραφικό στίβο το 2012, με δύο πολύ αξιόλογες εργασίες του. Στο παρόν σημείωμα θα ασχοληθώ με τη σύντομη εργασία του Γ. Καλπαδάκη για τον μεγάλο Βρετανό φιλόσοφο Μπέρτραντ Ράσσελ και τους αγώνες του υπέρ της ειρήνης, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη σκληρά δοκιμαζόμενη μετεμφυλιοπολεμική Ελλάδα, αφήνοντας για άλλη ευκαιρία την παρουσίαση του δεύτερου βιβλίου του (Το μακεδονικό ζήτημα 1962-1995, εκδόσεις Καστανιώτη).

 Ο συγγραφέας άντλησε τα στοιχεία για την εργασία του από τα ΑΣΚΙ, το Ιστορικό Αρχείο του ΥΠΕΞ, την «Αυτοβιογραφία» και άλλα βιβλία του Μπέρτραντ Ράσσελ. Μεταξύ των πηγών του αναφέρει και τους αείμνηστους Λεωνίδα Κύρκο και Μιχάλη Περιστεράκη, οι οποίοι έφυγαν από τη ζωή το 2011. Ας θεωρηθεί, λοιπόν, η παρουσίαση της εργασίας αυτής του Καλπαδάκη ως μνημόσυνο και για τους δύο.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο πρόλογος στο μικρό βιβλίο του Μανώλη Γλέζου. Ο Μ. Γλέζος είχε συναντήσει τον Μπέρτραντ Ράσσελ στο σπίτι του στην Ουαλία τον Απρίλη του 1963. Τότε, μια αντιπροσωπεία του ελληνικού κινήματος ειρήνης είχε ταξιδέψει στη Βρετανία για να πάρει μέρος στην διεθνή πασχαλινή Πορεία Ειρήνης από την πυρηνική βάση του Ολντερμάστον προς το Χάϊντ Παρκ του Λονδίνου. Την αντιπροσωπεία, που αποτελούσαν οι Γρ. Λαμπράκης, Λεωνίδας Κύρκος, Μανώλης Γλέζος και Σπύρος Λιναρδάτος, είχε συνοδεύσει στο σπίτι τού Μπέρτραντ Ράσσελ η αείμνηστη Μπέτυ Αμπατιέλου, που κι αυτή έφυγε από τη ζωή πριν έναν χρόνο.

Τις μέρες εκείνες ετοιμαζόταν και στην Ελλάδα η πρώτη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης (21 Απρίλη 1963), το «Ελληνικό Ολντερμάστον», όπως είχε αποκληθεί. Πορεία που η τότε κυβέρνηση Καραμανλή είχε απαγορεύσει και η οποία είχε τελικά πραγματοποιηθεί από χιλιάδες αγωνιστές, με πρώτο τον Γρηγόρη Λαμπράκη, παρά την απαγόρευσή της. Επρόκειτο για μια θαρραλέα πράξη πολιτικής ανυπακοής, εκ μέρους της τότε ηγεσίας της Ελληνικής Αριστεράς και του νεολαιίστικου αριστερού κινήματος, που στο χώρο του κινήματος ειρήνης εκφραζόταν από τον Σύνδεσμο Νέων «Μπέρτραντ Ράσσελ» για τον πυρηνικό Αφοπλισμό και την Ειρήνη, με πρόεδρο τον Μιχ. Περιστεράκη και γεν. γραμματέα τον Νίκο Κιάο.

Ωστόσο, οι σχέσεις του Μπέρτραντ Ράσσελ με το ελληνικό αριστερό κίνημα προϋπήρξαν της πρώτης Μαραθώνιας Πορείας, όπως προκύπτει τεκμηριωμένα από το βιβλίο του Γ. Καλπαδάκη. «Ο Μπέρτραντ Ράσσελ –γράφει ο Μαν. Γλέζος– υπήρξε για μας, τους Έλληνες, όχι μόνο ο ανυποχώρητος πολέμιος του πολέμου, αλλά και ο ελεύθερος στοχαστής, ο άδολος φιλέλληνας. Πρωτοακούσαμε τη φωνή του, όταν από το 1945, στηλίτευσε την Βρετανική και Αμερικανική πολιτική στην Ελλάδα. Τον γνωρίσαμε ως συμπαραστάτη των πολιτικών κρατουμένων. Και ανταμωθήκαμε με αυτόν στον αγώνα για τον πυρηνικό αφοπλισμό».

«Η μελέτη του Γ. Καλπαδάκη –καταλήγει ο Μ. Γλέζος– παρουσιάζει από τη μια όλη τη συμπαράσταση του Βρετανού φιλοσόφου στον Ελληνικό λαό, κι από την άλλη την ξεχωριστή προσωπικότητα του διανοητή ανθρωπιστή».

Σε όλη τη διάρκεια του μακρύ βίου του, γράφει ο Γ. Καλπαδάκης, ο Ράσσελ κυριεύθηκε από τρία πάθη, που ισχυριζόταν ότι τον είχαν απορροφήσει με την ίδια ένταση: «τη λαχτάρα για τον έρωτα, την αναζήτηση για γνώση και την αβάσταχτη συμπόνια για τα βάσανα της ανθρωπότητας», ένα απόφθεγμα που σήμερα κοσμεί το γραφείο του Νόαμ Τσόμσκι, κάτω από τη φωτογραφία του μεγάλου Βρετανού καθηγητή, φιλοσόφου και ανθρωπιστή.

 Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ και στέλεχος του φιλειρηνικού κινήματος