Μάσκες

Πολλά λέγονται, γράφονται, στην διάρκεια της πανδημίας. Έναντι της καταστροφής ζητούνται, εύλογα, παροχές. Εκείνο που απουσιάζει είναι το κατάλληλο μελάνι για να γραφτεί η αλήθεια. Παραπέμπω στην ανεκδοτολογική αναφορά του Σλάβοϊ Ζίζεκ στο γράμμα που αποστέλλεται από την Ανατολική Γερμανία, όπου όλα βαίνουν καλώς «εκτός» από το γεγονός ότι λείπει το μελάνι –το χρώμα– που θα σηματοδοτούσε με βάση τον κώδικα ότι όλα ήταν καλά. Λείπει σήμερα το εργαλείο της γλώσσας που θα περιγράψει τη νέα κατάσταση της ανθρωπότητας. 

Η πανδημία αποτελεί «σημαίνουσα» τομή, ρήξη. Η ανάδυση και η ταχύτητά της, σε συνδυασμό με την καταστροφική πορεία που οδήγησε το φυσικό περιβάλλον στο σημείο μηδέν, φέρει το στίγμα μιας άγνωρης, στο εξής, σχέσης με τον Άλλον και τον περιβάλλοντα χώρο. Εικονικός ή πραγματικός; Φυσικός ή τεχνητός; Έχει αγγιχτεί κάτι πρωταρχικό στη σχέση με το ανθρώπινο. Φοβίες, παρανοειδείς αντιδράσεις, καταστολή των κρατούντων, παράλογα σε ανισορροπία μέτρα, αποτελούν δευτερογενείς εκφράσεις μιας βαθιάς τεκτονικής αλλαγής, όπως επισήμαινε το 2009 ο επιστημολόγος Μισέλ Σερ. Σε αυτό το ρήγμα χρειάζεται να σταθούμε, να ακούσουμε το βουητό. Τι είναι αυτό που δεν πήγαινε καλά σε όλα τα επίπεδα του επιστητού; Στην ατελείωτη κατανάλωση αντικειμένων, διασκέδασης, τεχνολογιών, εκδηλώσεων; Πού ακριβώς όδευε η ανθρωπότητα; Τυφλή στην ευαλωτότητα, στον θάνατο που επερχόταν με τα διαδοχικά στάδια υπεραπόλαυσης-υπερσυσσώρευσης; Η ταινία του Νίκολας Ρεγκ Μετά τα Μεσάνυχτα, που επανεκδόθηκε το καλοκαίρι, βοηθά να θέσουμε ως παραβολή το ερώτημα. Η κόρη του πρωταγωνιστή πνίγεται στη λίμνη. Λίγο πριν το συμβάν ένα μελάνι «κόκκινο» χύνεται στο χαρτί του. Η Ναταλί Ζαλτζμάν, στην Αναρχική Ενόρμηση, περιγράφει την ορμή θανάτου που εκφράζεται σε μικρές καθημερινές καταστροφές, πριν εκδηλωθεί ο θάνατος. Ο πρωταγωνιστής ταξιδεύει μετά το συμβάν στην Βενετία με την γυναίκα του. Μια ηλικιωμένη κυρία με διαισθητική ικανότητα του λέει να φύγει γιατί κινδυνεύει. Δεν δίνει σημασία ώσπου αρχίζει ένα αγωνιώδες κυνηγητό με ένα «ανοίκειο» πλάσμα νάνο που φορά το «κόκκινο» πανωφόρι της κόρης του ,στα κανάλια, έως τον θάνατό του. 

Η αναφορά στην βυθιζόμενη Βενετία παραπέμπει σε μία ανθρωπότητα που βουλιάζει. Κι αν δεν δώσαμε σημασία στο μελάνι που χύνεται καιρό τώρα, με τόσα επώδυνα για την φύση και τους ανθρώπους συμβάντα, μήπως ήρθε η ώρα να δούμε το αόρατο και άγνωστο που μας εγκαλεί; Να αφήσουμε το πλοίο που βυθίζεται; Και να αναζητήσουμε νέες ακτές. 

Τελικά το ερώτημα είναι: Πίσω από τις μάσκες ή πέραν των μασκών; Για να αναφερθώ στην φράση του Μωρίς Μερλώ Ποντύ. «Η αλήθεια πέραν της αλήθειας». 

ΒΕΡΑ ΠΑΥΛΟΥ

Γιώργος Τσεριώνης, Χωρίς τίτλο, 2020, μικτή τεχνική, 120 x 50 x 50 εκ.