Άρωμα μεταμοντέρνου

Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, Κεφάλια, 2017, ασπρόμαυρο φιλμ Super 8 μεταγραμμένο σε ψηφιακό video, φωτ.: Νίκος Αλεξόπουλος

ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΑΡΤΙΝΟΣ, Αγαπημένη μου Lyda, Εκδόσεις Κριτική, σελ. 144

Έχουν περάσει σχεδόν τριάντα χρόνια από τότε που ο Θανάσης Βαλτινός με το «Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60» κατάφερε να συνθέσει ένα μυθιστόρημα με θέση, αφηγηματική συνέχεια, χαρακτήρες και δομή χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από εφημερίδες, επιστολές, στήλες περιοδικών κι άλλα δεδομένα από έντυπα της δεκαετίας του ’60. Ο Αποστόλης Αρτινός επιτυγχάνει ένα ανάλογο, αν και με πολλές διαφοροποιήσεις πόνημα. Το σύντομο μυθιστόρημά του βασίζεται σε μια σειρά επιστολών που ο συγγραφέας ομνύει ότι είναι πραγματικές. Τις έγραψε στη διάρκεια μίας δεκαετίας μια δασκάλα που ονομαζόταν Αικατερίνη Αγάθου αλλά υπογράφει ως Μπεμπούλα. Η Lyda ήταν η αδελφή της, το πραγματικό όνομα της οποίας ήταν αρκετά πιο πολύπλοκο καθώς λεγόταν Ροζαλίνδη. Εκτός από τις επιστολές, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ως επιπρόσθετο υλικό κείμενα από τετράδιο της δασκάλας, όπου βρίσκουμε μεταφράσεις ποιημάτων από τα Αγγλικά, αποσπάσματα κειμένων και μια τρισέλιδη περιγραφή του Ηνωμένου Βασιλείου!

Εντείνοντας το άρωμα μεταμοντέρνου που διαποτίζει το αφήγημα, ο Αποστόλης Αρτινός παρεμβαίνει κι ο ίδιος στο κείμενο, μιλώντας ουσιαστικά για τα συναισθήματα που του δημιουργούν τα ίδια τα αποσπάσματα κι οι επιστολές που παραθέτει, για την αίσθησή του, γι’ αυτά που μαντεύει για τη ζωή της «Μπεμπούλας». Κι η αλήθεια είναι ότι μέσα από τις επιστολές, μέσα από τα φαινομενικά άχρηστα κείμενα του «τετραδίου» και μέσα από τις παρεμβάσεις του συγγραφέα, προκύπτει πράγματι εκείνο που και ο Θανάσης Βαλτινός είχε σε σχέση με άλλη ιστορική περίοδο καταφέρει: να δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα εποχής, να συναισθανθεί ο αναγνώστης τον πόνο, τη μοναξιά, την αγωνία της πρωταγωνίστριας, να σχηματίσει εικόνα του χαρακτήρα της αλλά και των ελληνικών χωριών και της πόλης στην περίοδο πριν και μετά την δικτατορία του Μεταξά. Η αποπνικτική ατμόσφαιρα του χωριού, ο ρατσισμός προς την μορφωμένη γυναίκα – δασκάλα, η αδιαφορία των χωρικών αλλά και του οικογενειακού περιβάλλοντος, η μοναξιά στη συνέχεια της μεγάλης πόλης, τα αδιέξοδα της προπολεμικής ζωής, είναι μερικά από τα στοιχεία που αναδύονται στο σύντομο βιβλίο.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ