Δραματική αφήγηση

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΠΟΥΡΑ

Δημήτρης Α. Φατούρος, Συντριπτική ωραιότητα, μελάνι σε χαρτί, 15 x 30,5 εκ.

ΑΘΗΝΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Ακρινή πολιτεία, εκδόσεις Γαβριηλίδης, σ. 326

Μεταξύ εφηβικού-νεανικού και ποιοτικού, απαιτητικού θα έλεγα, πεζογραφήματος για ενηλίκους κινείται αυτό το πόνημα. Τριτοπρόσωπος «παντογνώστης» αφηγητής που φαίνεται σα να μιλάει πίσω από το προσωπείο ενός αθώου ενηλίκου ή ενός μικρομέγαλου «σοφού παιδιού». Ας δούμε αυτό το απόσπασμα ως δείγμα: «Έλεγαν όμως ότι αυτός έπειτα έγινε δεκτός με τσιριμόνιες και χαριεντισμούς σ’ εκείνα τα “λαμπρά εθνοσωτήρια Τάγματα της Ασφάλειας” και εντύθηκε με την πατριωτική στολή και πήρε και γαλόνια και έπαινο πήρε, και το πήρε πάνω του, που ο νόμος και η τάξη της χώρας τώρα είχαν ανατεθεί πάνω του. Και μετά που έφυγαν οι κατακτητές, πρώτος και καλύτερος, σου λέει, έμπαινε μπροστά στην παράτα, όπου “ταρατατζούμ μπουμ μπουμ” κάθε τόσο η παράτα με τα τύμπανα και τις σφυρίχτρες, και μπροστά ο σωτήρας της πατρίδας όλο καμάρι και τιμή» (σελ. 118). Θα λέγαμε ότι πρόκειται για τις αναμνήσεις ενός ανθρώπου που βρίσκεται στην προχωρημένη τρίτη ηλικία σήμερα κι ήταν παιδί στην Κατοχή, όμως δεν πρόκειται μάλλον για την περίπτωση αυτή. Σαν λογοτεχνικό εγχείρημα βασισμένο σε αφηγήσεις, διαβάσματα και διαμεσολαβημένες εμπειρίες μοιάζει.

Σε επίπεδο τεχνικής, σύνταξης και μορφολογίας, διαπιστώνουμε την κατά κόρον χρήσιν τού ακριβώς αντίθετου από το ασύνδετο σχήματος χωρίς να γίνεται όμως και γραφι(στ)ικός «και-καιδισμός» [ας μου επιτραπεί ο νεολογισμός]. Παρατηρείται αξιοσημείωτη αξιοσύνη στη χρήση τόσο μιας λεπτεπίλεπτης ιδιολέκτου όσο και στην επίτευξη υφολογικής ισορροπίας.

Φράσεις ποιητικές που λειτουργούν και ως αυτόνομα γνωμικά, π.χ. «Μακάρι οι σοφοί να είχαν το προνόμιο να ζουν περισσότερο από τους συνηθισμένους ανθρώπους. Μεγάλο κέρδος θα ήταν αυτό για τον άνθρωπο» (σελ. 2).

Το όγδοο βιβλίο και το δεύτερο πεζογράφημα της Αθηνάς Νικολάου, αγνώστων λοιπόν στοιχείων, αφού ούτε στο «αυτί» του βιβλίου ούτε στη βάση της biblionet ούτε στη σελίδα του εκδότη κατάφερα να βρω κάποιες περισσότερες πληροφορίες. Έτσι αφέθηκα απερίσπαστος κι αγνός στην αναγνωστική περιπέτεια χωρίς καμία προκατάληψη ή προκατασκευασμένη ιδέα. Ακόμα και το κείμενο του οπισθοφύλλου ήταν τόσο ασαφές που επέτεινε το μυστήριο αντί να σου δίνει έναν μίτο της Αριάδνης, βρε αδερφέ, για να μη χαθείς στο πέλαγος τριακοσίων και είκοσι έξι σελίδων! «Ο χρόνος σχεδόν προσδιορίζεται» δηλώνει η ίδια στο οπισθόφυλλο. Μιλάμε για τη Γερμανική Κατοχή. Ενώ «…ο τόπος αχνοθώρητος», σαν ιμπρεσσιονιστική απεικόνιση, θολή για να φαντάζει καλλιτεχνική, απαλείφοντας την αβάστακτη βιαιότητα. Υπερισχύει ο καλλιεπής νεορομαντικός λόγος, ενίοτε ηθοπλαστικός και πάντα μελίρρυτος, καταδεικνύοντας φύση μειλίχια και φιλόμουση.

Μεγάλη έγνοια για την ορθογραφία, σχεδόν δασκαλίστικη. Το «δωσίλογος» π.χ. της σελ 116 ορθώς γράφεται με ωμέγα κι όχι με όμικρον (από το «δοσολογία», προφανώς). Διδακτισμός άμεσος κι έμμεσος. Ανάγκη για παραμύθι με την αξίωση της ιστορικής αλήθειας, όπως αποκαλύπτεται από τις «εξομολογήσεις» φανταστικών (ή μήπως πραγματικών;) μαρτύρων. Τι σημασία έχει; Δεν πρόκειται για χρονικό-μαρτυρία αλλά για έργο μυθοπλασίας με έντονο το στοιχείο της πεποικιλμένης λογοτεχνικότητος.

Ποιητικός λόγος έντεχνα δομημένος σε δραματική αφήγηση μονοπρόσωπη και «εκθετική». Η μουσικότητα του κειμένου συνάδει με την αρχιτεκτονική του και την ανελισσόμενη κυκλική ένταση.

Ο Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας