ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΑΡΘΑΛΙΤΗ
Μνήμῃ Δημήτρη Αρμάου
Πολλές καλές δουλειές στη λογοτεχνία δεν πηγάζουν από εσωτερική παρόρμηση αλλά από εξωτερική πίεση. Αν δεν μου το παρήγγειλε ο Δημήτρης Αρμάος, δεν θα θα είχα καταπιαστεί μ' εκείνο το ιδίορρυθμο juvenilium του Πόε που είναι το “Αλ Ααραάφ”. Ο Αρμάος είχε δίκιο: άξιζε να εξελληνιστεί σωστά αυτό το στρυφνό ποίημα, που είχε κακοπάθει στα άγαρπα μεταφραστικά χέρια του Τάκη Παπατσώνη. Θα επανέλθω στον “Αλ Ααραάφ”, αφού κάνω μια μικρή παρέκβαση.
Σε ένα παλαιοπωλείο ανακάλυψα το γοητευτικό ταξιδιωτικό του Λόρδου Kinross που επιγράφεται Μέσα στην Οροσειρά του Ταύρου (Inside Taurus). Δεν είμαι θιασώτης της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας και δεν ξέρω τι με ώθησε να αγοράσω αυτό το βιβλίο, που θα άξιζε, πάντως, να διαβαστεί παράλληλα με τις εντυπώσεις του Σεφέρη -τον ίδιο περίπου καιρό ήταν πρέσβης στην Άγκυρα- από την Ανατολία, όπως αυτές καταγράφονται στις Μέρες.
Διαβάζοντας, συνάντησα το εξής ενδιαφέρον χωρίο (μεταφράζω): «Από το είδος που ονομάζεται azalea pontica οι μέλισσες φτιάχνουν ένα μέλι που είχε εντυπωσιακά αποτελέσματα στους στρατιώτες του Ξενοφώντα. Όσοι το έφαγαν ‘έχασαν τα λογικά τους [πάντες ἄφρονες ἐγίγνεντο], ξερνούσαν, είχαν διάρροια και δεν μπορούσαν να σταθούν όρθιοι. Αυτοί που είχαν φάει λίγο έκαναν σαν μεθυσμένοι κι αυτοί που είχαν φάει πολύ σαν τρελοί (Ξενοφών)’. Ήρθαν στα συγκαλά τους μόνο μετά από εικοσιτέσσερις ώρες και τους πήρε τρεις με τέσσερις μέρες να ανανήψουν. Οι ντόπιοι κάτοικοι είχαν αφήσει κιούπια με το ίδιο μέλι στο δρόμο της στρατιάς του Πομπήιου. Έτσι ‘όταν οι στρατιώτες ήπιαν το μείγμα, έχασαν τις αισθήσεις τους, εκείνοι τους επιτέθηκαν και τους σκότωσαν (Στράβων)’. Οι σημερινοί χωρικοί της περιοχής είναι εξοικειωμένοι με τέτοια φαινόμενα. Ονομάζουν την τροφή αυτή ‘τρελό μέλι’ και το τρώνε αραιά και που, όταν δεν μπορούν να προμηθευτούν τα πιο συνηθισμένα αλκοολούχα διεγερτικά. Περιγράφουν τα αποτελέσματά του σαν μέθη με πολύ αργή αποδρομή”.
Αμέσως θυμήθηκα τη σκηνή με τα λουλούδια από τον “Αλ Ααραάφ».
Και το βαρύτιμο άνθος που από λάθος
της Τραπεζούντας άνθος το ’χουνε βαφτίσει-
μ’ ανθίζει στα ψηλότερα άστρα και ντροπιάζει
κάθε άλλην ομορφιά: η γλυκιά του δροσοστάλα
(το μυθικό το νέκταρ των αρχαίων)
γλυκιά μέχρι μανίας έπεσε απ’ τα ουράνια,
στους κήπους των αμαρτωλών στην Τραπεζούντα,
σε κάποιο ηλιόφωτο λουλούδι όμοιο μ’ εκείνο,
που απόμεινε ως την ώρα αυτή να βασανίζει
τις μέλισσες με ρέμβη και με τρέλα.
Να, λοιπόν, η απώτερη πηγή του Πόε. Το πιθανότερο, βέβαια, είναι πως ο Πόε αγνοεί τον Ξενοφώντα. Αλλιώς, θα τον ανέφερε στα αυτοσχόλια ενός έργου όπου επιδεικνύει την ευρυμάθειά του (αναφέρει μόνον κάποιους γνωστούς βοτανολόγους του καιρού του).
Τον περαιτέρω σχολιασμό τον αφήνω στον αναγνώστη. Εγώ θα επισημάνω με θλίψη -εις ώτα μη ακουόντων- πόσο φτωχαίνει την “ποίηση” των ημερών μας η απουσία του πραγματολογικού πλούτου.
Μάρω Φασουλή, Mont Sacre, 2017, επεξεργασμένες σελίδες από το βιβλίο Mont Sacre, 58 x 72 εκ. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου