Περί Διαφθοράς (ΙΙ)

ΤΗΣ ΤΖΙΝΑΣ ΠΟΛΙΤΗ

Παρά την καθολικότητα και τη συστηματοποίηση που παρουσιάζει στις μέρες μας η «διαφθορά», σε γενικές γραμμές ο πολιτικός ορισμός της παρέμεινε ίδιος στη διάρκεια των αιώνων. Το 17^ο αιώνα, το Νομικό Συμβούλιο του Στέμματος στην Αγγλία είχε ορίσει την πολιτική διαφθορά ως την ιδιοποίηση από δημόσιους λειτουργούς χρημάτων που προορίζονταν για το δημόσιο καλό, καθώς και ως την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων και άλλης μορφής υλικών αμοιβών μέσω ανέντιμων συναλλαγών για ίδιον όφελος. Η αρχαιοελληνική, χωρική αντίθεση μεταξύ «οίκου» και «δήμου», σηματοδοτήθηκε τώρα ως πολιτική αντίθεση μεταξύ «δημόσιου» και «ιδιωτικού».

Όμως, το δίλημμα που έθετε ο πολιτικός αυτός ορισμός ήταν ότι περιελάμβανε a priori και πράξεις του Βασιλιά ο οποίος, παρά τις διαμαρτυρίες και τις ενστάσεις του Κοινοβουλίου, παραβαίνοντας ακόμα και νόμους που ο ίδιος είχε θεσπίσει, ως ανώτατη αρχή απένειμε αυθαίρετα και συστηματικά ανταμοιβές και προνόμια σε ευνοουμένους αυλικούς και πολίτες σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος:

«Σ’ αυτόν τον κόσμο βασιλεύει η διαφθορά

Με το χρυσό της χέρι η ατιμία παραμερίζει το δίκαιο

Στην αγορά πουλιέται ο νόμος και μπορεί με αισχρό αντίτιμο

Να πληρώσεις».[i]

Στα λόγια αυτά του Βασιλιά Κλαύδιου βλέπουμε πώς η γενίκευση και φυσικοποίηση της διαφθοράς τον απαλλάσσει από κάθε προσωπική ευθύνη και ενοχή για το φόνο του αδελφού του Άμλετ και το σφετερισμό του θρόνου. Συνακόλουθα, η σήψη του κράτους της Δανίας δεν οφείλεται στις ανόσιες πράξεις του αλλά «στα διεφθαρμένα ρεύματα που διατρέχουν τον κόσμο τούτο».

 Αν, τώρα, σε αναλογία με το κράτος της Δανίας, λέγαμε πως σήμερα «κάτι είναι σάπιο» και στο κράτος της Ευρωζώνης, αυτό θα ήταν εξίσου αδιαμφισβήτητο, αφού η πολιτική της «διαφθοράς» κυριαρχεί και τα παραδείγματα περισσεύουν! Αναφέρω μόνο, χάριν συγκρίσεως με το παρελθόν, την ακόλουθη εκπληκτική σύμπτωση: στη διάρκεια του 17^ου Αιώνα τα μεγαλύτερα σκάνδαλα για υποθέσεις διαφθοράς αφορούσαν το Βασιλικό Ναυτικό και η μια «εξεταστική επιτροπή» (commission of inquiry) ακολουθούσε την άλλη. Όπως εκείνη του 1619 όταν αποκαλύφθηκε πως ένα από τα ακριβότερα και πολυτελέστερα καράβια που είχε ποτέ κατασκευαστεί υπό την επίβλεψη του Βασιλικού Ναυτικού ήταν μη πλεύσιμο και έπρεπε να κατασκευαστεί εκ νέου! Μήπως αυτό το συμβάν κατ’ αντιστοιχία μΆς θυμίζει το δικό μας Υπουργείο Άμυνας και την αγορά του πανάκριβου, μη πλεύσιμου γερμανικού υποβρυχίου που έγερνε, και τις «μίζες»;

 Με δεδομένη λοιπόν την αδιάπτωτη αντοχή της πολιτικής διαφθοράς από τις απαρχές Καπιταλισμού ως σήμερα και την άμεση διαπλοκή και υποταγή της πολιτικής εξουσίας στα οικονομικά συμφέροντα, μήπως η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ λειτουργεί ως Δον Κιχώτης, αφού στη θέση των μέτρων λιτότητας που μας επέβαλλαν προς όφελός τους οι Δανειστές και τα οποία επί τούτοις οδήγησαν στην απόλυτη εξαθλίωση τα χαμηλά και μεσαία στρώματα της κοινωνίας μας, οι μεταρρυθμίσεις που έρχεται να προτείνει προς έγκριση στο EUROGROUP η νέα, αριστερή κυβέρνηση μοιάζουν τόσο εξωπραγματικές όσο και τα φανταστικά οράματα του ιδεαλιστή Ιππότη; Με δεδομένο ότι τα προτεινόμενα από την κυβέρνηση μέτρα αφορούν κυρίως στην πάταξη της πολιτικής διαφθοράς και τις διασυνδέσεις των νεοφιλελεύθερων πολιτικών με τα εγχώρια και διεθνή οικονομικά συμφέροντα, είναι ποτέ δυνατόν οι Δανειστές να σκάψουν με τα ίδια τους τα χέρια το λάκκο τους και να δεχτούν τις φιλολαϊκές «κόκκινες γραμμές» που θέτει πεισματικά ο κουζουλός, με τις ξεπερασμένες, αριστερές ιδεοληψίες του Ιππότης, παρά τις επί μέρους αντιρρήσεις του ρεαλιστή, μολαταύτα πιστού βοηθού του Σάντσο Πάντσα;

Υπάρχει, ωστόσο, και μια άλλη, πιθανή «αφήγηση» αυτής της παγκοσμίου ενδιαφέροντος σκληρής διαπραγμάτευσης. Αν, υποθετικά, στη θέση του οραματιστή ιππότη Δον Κιχώτη, βλέπαμε την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στο ρόλο ενός σύγχρονου Άμλετ που στήνει για τους υποκριτές Δανειστές από το Βορρά μια «ποντικοπαγίδα», μήπως η παρομοίωση αυτή θα ήταν ορθότερη; Αφού, στην περίπτωση που οι Δανειστές μας απέρριπταν τα προτεινόμενα μέτρα, θα αποκαλύπτονταν ως οι κατεξοχήν διεφθαρμένοι και ραδιούργοι πολιτικοί που υποτάσσονται ως λακέδες στα οικονομικά συμφέροντα της πανίσχυρης, παγκόσμιας, ολιγαρχίας, ενώ στην περίπτωση που τα εγκρίνανε, ναι μεν η στρατηγική της λιτότητας, της φτωχοποίησης και του ξεπουλήματος της χώρας στα πανίσχυρα ιδιωτικά και ξένα συμφέροντα θα κατέρρεε, θα σώζανε ωστόσο τα προσχήματα και την υπόληψη της πολιτικής εξουσίας!

 Ποιο απ’ τα δύο θα συμβεί; Θα πετύχει άραγε η τακτική αυτή κίνηση της «ποντικοπαγίδας», ή θα εξακολουθήσει η εξασκημένη στα καψώνια παρέα του Europroup να σφίγγει τη θηλιά γύρω από το λαιμό του χρεωμένου τρελού; Εδώ, εγείρεται η εξής προϋπόθεση για την επιτυχία: ότι θα πάψει επιτέλους ο Άμλετ μας να διχάζεται «εντός» του, έτσι που ένα μέρος του να αποφασίζει, σύμφωνα με τις προεκλογικές του δεσμεύσεις, «to be» μέσα στη διεφθαρμένη Ευρώπη των αγορών και να παλεύει, όπως ο Άμλετ με την ανήθικη Γερτρούδη, για να τη συνετίσει, και ένα άλλο μέρος του να θέλγεται από την ιδέα «not to be», αψηφώντας τον κίνδυνο του μονοπωλίου των ψυχών που διεκδικεί το εκτός Ευρώπης πορφυρό υπερπέραν. Μπορεί να υπερβεί αυτό το διχασμό πριν φτάσει στα σύνορα ο κατακτητής με το στρατό;

                    *               

Ληρ – Ώστε με αποκαλείς τρελό, αγόρι;

Τρελός –Όλους τους υπόλοιπους τίτλους που απέκτησες τους παρέδωσες, με αυτόν όμως γεννήθηκες.

Κεντ – Αυτό, Κύριέ μου, δεν είναι ολωσδιόλου τρελό.

Τρελός – Όχι, μα την πίστη μου, Λόρδοι και μεγάλοι άνδρες δεν θα μου το επέτρεπαν. Αν είχα το μονοπώλιο, θα διεκδικούσαν μέρος του. Ακόμα και οι κυρίες, δεν θα αφήναν να έχω όλη την τρέλα δικιά μου. Θα άρπαζαν ό,τι μπορούσαν.[ii]

Αν δεν ήταν για την επίμονη, μέχρι φθοράς χρήση της από τους αγορητές και τις αγορήτριες του ΚΚΕ στη Βουλή, η λέξη «μονοπώλιο» σπάνια θα ακουγόταν, παρότι στην πραγματικότητα τα μονοπώλια κυριαρχούν! Την εποχή του Σαίξπηρ, ωστόσο, η λέξη ήταν στα χείλη του καθενός, αφού στο Κοινοβούλιο οι λογομαχίες περί των μονοπωλίων και των σκανδάλων που τα περιέβαλαν έγραφαν την οικονομική ιστορία του μέλλοντος! Αυτό ήταν άλλωστε και το «περικείμενο» πάνω στο οποίο βάσισε τον παραπάνω πνευματώδη διάλογο ο Σαίξπηρ, εκπέμποντας προς το θεατρικό κοινό τα ανατρεπτικά, πολιτικά μηνύματα της εποχής του.

Ποια ήταν όμως αυτά τα μηνύματα και ποια στρώματα της κοινωνίας στήριζαν;

Η απάντηση προσεχώς.

Η Τζίνα Πολίτη είναι ομότιμη καθηγήτρια του ΑΠΘ                       

---

[i] Σαίξπηρ, Άμλετ, μετ. Γ. Χειμωνάς, Αθήνα: Κέδρος,1988, σ.117.

[ii] Σαίξπηρ, Βασιλιάς Ληρ, I, iv. Μετάφραση δική μου.

Avelino Sala, The Arcon, 2015, βιβλία και μαύρη πολυεστερική ρητίνη, 210 x 30 x 30 εκ.