Πολυτεχνείο 1973

Η εξέγερση του μέλλοντός μας

ΤΟΥ ΑΛΚΗ ΡΗΓΟΥ

Έλενα Χασαλεύρη- Α-πορεία στα βουνά

Υπάρχουν στην Ιστορία ενός λαού κάποιες ώρες που η πολιτική κοινωνία, αδιαμεσολάβητα, υπερβαίνοντας την κυρίαρχη πολιτική σκηνή, προβάλλει πρωταγωνιστικά στο προσκήνιο του Δημόσιου χώρου, παράγοντας συγκλονιστικά υλικά αποτελέσματα. Μοναδικό τέτοιου είδους γεγονός στη μεταπολεμική μας διαδρομή αποτελεί το Πολυτεχνείο του 1973, που η λαϊκή συνείδηση από τότε, και όχι τυχαία, εγχάραξε στην μνήμη της ως Εξέγερση, με ό,τι αυτό δυναμικά συμπαραμαρτυρεί. Κανείς δεν το είχε σχεδιάσει, ούτε είχε φανταστεί την έκταση και ένταση των διεργασιών και των συνεπειών που επέφερε.

Ακριβώς και γι’ αυτόν τον αδιαμεσολάβητο αμεσοδημοκρατικό χαρακτήρα του -που απ’ το πολεοδομικό συγκρότημα της πρωτεύουσας απλώθηκε με μορφή χιονοστιβάδας στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα, στα Γιάννενα, και αγκαλιάστηκε ενεργά από χιλιάδες πολίτες όλων των κοινωνικών στρωμάτων, τάξεων και πολιτικών πεποιθήσεων, που βγαίνουν στους δρόμους συγκρουόμενοι με τις δυνάμεις καταστολής- παραμένει στη ζώσα μνήμη του Λαού εσαεί επίκαιρο και ενεργό, παρά τις προσπάθειες εχθρών μα και άσπονδων φίλων, είτε να το καπηλευτούν είτε χωρίς ντροπή να αρνηθούν ακόμη και την ύπαρξή του.

Απόδειξη το συμπυκνωμένο του σύνθημα, «Ψωμί–Παιδεία-Ελευθερία». Αυτό το μήνυμα-κραυγή ανυπόκριτης ανάγκης περάσματος από την ανάγκη στην ευτυχία, εκείνης της Εξέγερσης, εκείνου του Νοέμβρη της καταχνιάς, ως εσαεί ζωντανό αιτούμενο, επανέρχεται αυθόρμητα και ακαθοδήγητα στους δρόμους των διαδηλώσεων, στις πλατείες της αγανάκτησης, με μια εκπλήσσουσα επικαιρότητα στην σημερινή συγκυρία ενός ακόμη Νοέμβρη καταχνιάς. Προφανώς τελείως διαφορετικής, πολύ πιο σύνθετης, ίσως και γι’ αυτό πιο δύσκολης.

Σε μια συγκυρία όπου όλα τα αξιακά στοιχεία που συνθέτουν αυτό που ονομάστηκε κοινός ευρωπαϊκός πολιτισμός αποψιλώνονται από κάθε ουσιαστικό περιεχόμενο. Όπου η έννοια του Δημόσιου Αγαθού οφείλει να κύπτει ενώπιον του πιο ιδιοτελούς αγοραίου συμφέροντος. Όπου όλα εκείνα που η ανερχόμενη αστική τάξη και τα ορθολογικά της προτάγματα διακήρυσσαν πριν διακόσα τόσα χρόνια και οι συνεχείς αγώνες των εργαζόμενων κατοχύρωσαν, ουσιαστικοποίησαν και διεύρυναν, στο διάβα της ιστορίας να θεωρούνται περιττά από τους σημερινούς διαχειριστές αυτής της καπιταλιστικής ολιγοπωλιακής παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας. Ορθότερα, από το μικρό εκείνο αστικό στρώμα του χρηματοπιστωτικού Κεφαλαίου και τους πολυποίκιλους, αδρά αμειβόμενους υπαλλήλους του. Οι οποίοι «για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους δεν διστάζουν να αλλάξουν ακόμα και τη σημασία των λέξεων» όπως έγραφε για άλλες περιστάσεις, σε αλλοτινούς χρόνους, ο Θουκυδίδης.

Πρωταρχικά της έννοιας της Δημοκρατίας, που από ανοιχτό συγκρουσιακό πολίτευμα, τείνει να μετατραπεί σε ένα συναινετικό «παίγνιο» των επικυρίαρχων της πολιτικής σκηνής, με κοινοβουλευτικά τερτίπια και ανενδοίαστες παραβιάσεις του πνεύματος, ακόμη και του γράμματος του Συντάγματος, χωρίς ίχνος λαϊκής νομιμοποίησης, σε μια ουσιαστικά αντιδημοκρατική πορεία που ουδετεροποιημένα ονοματίζεται «δημοκρατικό έλλειμμα»! Μετατροπής κάθε κοινωνικού αγώνα σε «συντεχνιασμό», κάθε αξιακού προτάγματος, σε «λαϊκισμό»...

Ενώ παράλληλα επιχειρούν, επικοινωνιακά, να μεταφέρουν τις ευθύνες τους για την πολύπλευρη κρίση στην οποία έχουν οδηγήσει με τις επιλογές τους, διάχυτα σε όλη την κοινωνία, με εκείνο το χυδαίο «όλοι μαζί τα φάγαμε», απαξιώνοντας όλη τη μεταπολιτευτική πορεία της Γ΄ Αβασίλευτης Δημοκρατίας, και προφανώς τις κατακτήσεις ενός στοιχειώδους κοινωνικού κράτους που έφεραν οι αγώνες των πολιτών παραγωγών. Ενώ ταυτόχρονα χρεώνουν όλα τα αρνητικά φαινόμενα της περιόδου που το πελατειακό δικομματικό τους σύστημα δημιούργησε, στην... «γενιά του Πολυτεχνείου», φέρνοντας ως παράδειγμα τα πέντε-δέκα γνωστά πολιτικά πρόσωπα από εκείνη τη γενιά. Εκείνο που επιχειρούν να ξορκίσουν με κάθε τρόπο –αδιαφορώντας για τις μακρόχρονα αντιδημοκρατικές επιπτώσεις αυτής της πολιτικής επιλογής- είναι όχι τόσο ο μηδενισμός εκείνης της γενιάς όσο το βαθύτερο αντιστασιακό λαϊκό εξεγερσιακό μήνυμα που φέρνει το Πολυτεχνείο ’73. Δηλαδή της συνειδητοποίησης ότι η ανατροπή ενός ταξικά έντονα εκμεταλλευτικού και αλλοτριωτικού πολιτικού συστήματος εξουσίας είναι έργο των ίδιων των πολιτών που την υφίστανται. Ότι η εξουσία αυτής της απόφασης μπορεί να είναι στη βούληση εκείνων που με ανιδιοτέλεια αναλαμβάνουν και το κόστος της εφαρμογής της. Ότι είναι δυνατή στην πράξη η δημιουργία ιστορίας από τα ίδια τα υποκείμενα που την ζουν!

Ακριβώς την επικαιροποίηση αυτού του μηνύματος μέσα στον υπαρκτό κοινωνικό βρασμό και την μεταφορά του σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής σκηνής από το λειτουργικό του δέσιμο με την διευρυνόμενη Aνανεωτική Pιζοσπαστική Αριστερά, είναι που τρέμουν, οι τρομοκρατημένοι τρομοκράτες –σύμφωνα με την επιτυχημένη έκφραση του Κ. Τσουκαλά– της τρικοματικής κυβερνητικής. Έχουν πλήρη επίγνωση ότι τα ωραία κούφια λόγια δεν μπορούν πια ιδεολογικά να πείσουν τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Οπότε, το μόνο που απομένει είναι ο εκφοβισμός, με την ένταση των κατασταλτικών μηχανισμών, την αναβίωση της παρωχημένης θεωρίας των δύο άκρων και τη νεοναζιστική δράση της Χρυσής Αυγής, για να χτυπήσει και διαβάλει κάθε αυθόρμητη ή συλλογική κοινωνική αντίδραση. Η ενστάλαξη, στον καθένα και την κάθε μία μας, της παθητικότητας και άρα το μάταιο κάθε Αγώνα Αντίστασης και Πολιτικής Ανυπακοής! Τη μετάλλαξη του ενεργού πολίτη σε παθητικό καταναλωτή ιδιώτη!

Προαπαιτούμενο προς αυτή την κατεύθυνση, η μετατροπή της Παιδείας από Δημόσιο Αγαθό που σκοπεύει στην καλλιέργεια της ολόπλευρης ανάπτυξης κριτικά σκεπτομένων ενεργών δημοκρατικών πολιτών, ικανών για αισθητική απόλαυση, συνεργασία και κοινωνική αλληλεγγύη, σε μια ακόμη ιδιωτική εμπορική υπηρεσία, που αντί της διά βίου εξασφάλισης εργασίας και σύνταξης, προβάλει την «διά-βίου κατάρτιση» «απασχολήσιμων», και ξεκομμένων από κάθε έννοια συλλογικού, ατομικοτήτων.

Όσο όμως τα αδιέξοδα της πολύπλευρης κρίσης εντείνονται, η διαχρονικότητα του μηνύματος του Πολυτεχνείου - που δεν μπόρεσε να βρει την πλήρη δυναμική έκφρασή του μέσα στα αστικά όρια της μεταπολίτευσης, όσο και αν επηρέασε θετικά την πορεία της- επικαιροποιεί και πάλι την ελπίδα των εγρήγορων συνειδήσεων, για μια άλλη στρατηγική υπέρβασης της κρίσης, μέσα από την διεύρυνση και ουσιαστικοποίηση της έμμεσης δημοκρατικής διαχείρισης, με παράλληλη δημιουργία θεσμών άμεσης δημοκρατίας -όπως υποστήριζε και ο Ν. Πουλαντζάς–, σεβασμού όλων των δικαιωμάτων χωρίς ιεραρχήσεις, και δημιουργίας αυτοδιαχειριστικών εστιών στην παραγωγική βάση.

Και είναι γι’ αυτό που το μήνυμα του Πολυτεχνείου ’73 σηματοδοτεί την ουσιαστικά δημοκρατική εξέγερση του μέλλοντος μας.