ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΙΓΓΑΣ, Πλωτά νησιά, εκδόσεις
Μεταίχμιο, σελ. 248
Η
αντιστροφή της συνήθους συγγραφικής πρακτικής – που αναφέρεται στην εκ των
υστέρων αναφορά σε πραγματικά ή επινοημένα από τον δημιουργό περιστατικά-
αποτελεί κεντρικό εύρημα της αφήγησης στο τελευταίο μυθιστόρημα του γεννημένου
το 1961 Δημήτρη Μίγγα. Ο συγγραφέας Τάσος, ένας εκ των τεσσάρων ηρώων του
βιβλίου, οργανώνει ένα νυχτερινό ταξίδι, με αφετηρία το Ναυαρίνο και προορισμό
το νησιωτικό σύμπλεγμα των Στροφάδων, κοντά στη Ζάκυνθο, στο οποίο επίσης
συμμετέχουν δύο ακόμη στενοί φίλοι του, ο Θεμιστοκλής και ο Νικόλας, γεννημένοι,
όπως και ο ίδιος, στην Πύλο, όπου και πέρασαν τα περισσότερα χρόνια τους.
Ωστόσο,
πριν από τη δρομολόγηση της πραγματικής αυτής κρουαζιέρας, ο πεζογράφος έχει
ήδη εκδώσει ένα βιβλίο που «την περιγράφει». Κατά τη διάρκειά της λοιπόν, επιδίδεται
σε μια προσπάθεια προσαρμογής των δεδομένων τού πραγματικού ταξιδιού σε εκείνα
του έργου του. Κινείται, ως προς αυτή του την επιδίωξη από ποικίλα συνειδητά
και -κυρίως- ασυνείδητα κίνητρα, που ανοίγουν διαδοχικά ένα μεγάλο πλήθος
παλαιών πληγών, με σημαντικότερη των οποίων τον πανταχού παρόντα στις
συζητήσεις τέταρτο φίλο της παρέας, τον Στρατή, ο οποίος χάθηκε στα δεκαεφτά
του στο πέλαγο, χωρίς κανείς να γνωρίζει τις πραγματικές συνθήκες του θανάτου
του.
Μεσόκοποι πλέον οι τρεις πρώην συμμαθητές, ανακαλούν στη μνήμη τους
περιστατικά της ζωής των ιδίων και του χαμένου συντρόφου τους, εκπλήσσονται,
διαπληκτίζονται και ενίοτε χάνονται μέσα στο πάζλ των ποικίλων πληροφοριών που
αναδύονται μέσα από τη συζήτηση, συνειδητοποιώντας, με το δικό του τρόπο ο
καθένας, ότι ο πρώιμος χαμός του αδελφικού τους φίλου ήταν μια οιονεί αυτοθυσιαστική
πράξη, εστιασμένη συμβολικά στην με κάθε θυσία διατήρηση των αρμών, που κράτησαν
ανθεκτική τη φιλία τους μέχρι την περίοδο της εφηβείας. Στην ατέρμονη συζήτηση των
τριών επιζώντων παρελαύνουν οι παλιές παρέες και οι συνήθειές τους, οι έρωτες,
οι πολιτικές στρατεύσεις -και μετέπειτα απογοητεύσεις-, οι ξεχασμένες αλλά όχι
σβησμένες από τη μνήμη αντιδικίες, οι διαφορετικές ερμηνείες σχετικά με όλα όσα
συνέβησαν στο παρελθόν αλλά και αυτά που συμβαίνουν σε ζωντανό χρόνο κατά τη
διάρκεια της τρέχουσας ζωής του, όπως εκδιπλώνονται στο πλαίσιο των
ακατάπαυστων εν πλω εξομολογήσεων. Η ενοχή των συνεπιβατών του πλοιαρίου για το
θάνατο του φίλου τους, συμβολίζει ρητά την αντίστοιχη –και εφ’ όρου ζωής πλέον-
απογοήτευσή τους για την οικειοθελή παραίτηση από τις ασυμβίβαστες νεανικές τους
προσδοκίες, αυτές που με το θάνατό του υπηρέτησε μέχρι τέλους ο Στρατής. Η
διαρκής ενόχληση των συνεπιβατών του Τάσου για το βιβλίο του, που κατά κάποιο
τρόπο εκβιάζει εκ των προτέρων ερμηνείες και εκδοχές, εντείνει τις
αντιπαραθέσεις και τις πικρίες. Εν
τέλει, οι τρεις φίλοι καταλήγουν σε ένα νησί που «πλέει» ανάμεσα στην
πραγματικότητα και τη λογοτεχνική επινόηση και αντιλαμβάνονται ότι αυτή ήταν
τελικά η τελική επιδίωξη του Τάσου: η οιονεί απόδραση των τριών τους από τον
πραγματικό κόσμο.
Τα
«Πλωτά νησιά» είναι ένα σκοτεινό ενδοσκοπικό και ετεροσκοπικό μυθιστόρημα του
Δημήτρη Μίγγα, αρκετά διαφορετικό από το –κατά το μάλλον ή ήττον παιγνιώδες-
«Τηλέμαχου Οδύσσεια», που εκδόθηκε πριν από πέντε χρόνια. Με μια εξαιρετικά
οικονομημένη και εμπλουτισμένη με πλήθος ενδιαφερόντων αφηγηματικών τεχνικών
αφήγηση, ο Μίγγας αποδεικνύει σε ένα ακόμη βιβλίο του την ικανότητά του να
μετεωρίζεται δημιουργικά ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, το
παρελθόν και το παρόν, την ενδοσκόπηση και την «υλική» εξωστρέφεια, διατηρώντας
από την αρχή μέχρι και την τελευταία σελίδα του μυθιστορήματός του τον ζωντανό
διάλογο ανάμεσα στη μυθοπλαστική φαντασία και την αληθινή ζωή, ανοίγοντας
διαρκώς νέα ερωτήματα και «απαντώντας» τα με ένθετα υποερωτήματα, που
επιτρέπουν στον αναγνώστη να οργανώσει τις δικές του ερμηνευτικές εκδοχές,
απότοκες των γνώσεων, των εμπειριών και της εν γένει στάσης του απέναντι στη
ζωή.
Ο Νίκος Κουνενής είναι
πεζογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου