Η Αθήνα στις μικρές κλίμακες

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Αν η ζωή μας, στο σήμερα, ήταν λογοτεχνικό είδος, θα ήταν μικροδιήγημα. Σύντομο, ελλειπτικό, εν τούτοις αφηγηματικό. Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά ενός μικρού διηγήματος ή “microrrelato” από την εποχή του Αισώπου ή των μύθων της Ανατολής. Σε αυτά αναφέρθηκε, στο Ινστιτούτο Cervantes, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, επιμελητής της μετάφρασης Στην αγένεια του αυτόχειρα (Descortesía del Suicida), του Κάρλος Βιτάλε-Carlos Vitale, μια δίγλωσση έκδοση του Instituto Cervantes Αθηνών, σε μετάφραση της Αλεξάνδρας Γκολφινοπούλου.

Ενδεχομένως, όλα συμβαίνουν για να γράφουμε ή όλα έχουν γραπτή υπόσταση. Συμβαίνει. Στην Αθήνα, με τις μικρές κλίμακες, έχεις την ευκαιρία. Γίνεσαι πολίτης, που σημαίνει ότι συνομιλείς με τον άλλο, ενώ δεν τον ξέρεις. Και όμως, αυτή η συνθήκη της ανωνυμίας κρύβει ένα μυστήριο γοητείας και γνώσης. Όσο ειρωνικό μπορεί να είναι αυτό, εφόσον σύντομα το πέπλο του νέφους θα καλύψει τις χαμένες ζωές, για να γίνουμε πάλι ξένοι, στην ίδια πόλη, λίγο πιο μακριά ή λίγο πιο κοντά∙ αυτό είναι η Αθήνα: μια πόλη με πρόσωπα που έχουν τη δυνατότητα να μιλήσουν, να γίνουν οι συνομιλητές της πόλης στο χρόνο.

Μια τέτοια μέρα στην Αθήνα, περιμένοντας για κάποιες φωτοτυπίες, ξεφυλλίζω τον τόμο της Μαγεμένης Ψυχής του Romain Rolland, σε μετάφραση Νικηφόρου Βρεττάκου, και αντιγράφω τη φράση: «Η γυναίκα είναι πλούσια σε γήινες δυνάμεις». Δεν περίμενα να βρω αυτό το βιβλίο σε ένα μικρό φωτοτυπείο. Ούτε, βέβαια, περίμενα ότι και οι δύο τόμοι θα ξεπουλιούνταν στα πέντε ευρώ. Κρίμα. Τους αφήνω εκεί, καθώς το σπίτι είναι ήδη η κρυψώνα των βιβλίων κι εγώ μονίμως κάποιον κρύβω στην τσάντα: έναν καταραμένο ποιητή, ένα φιλόσοφο ή κάποιον που θα ήξερε τους αναγνώστες του με τα μικρά τους ονόματα...

Και εκεί που σημειώνω φράσεις της Μαγεμένης Ψυχής, η πόρτα ανοίγει. Μπαίνει πελάτης. Θέλει πολλές φωτοτυπίες, διότι έχει παρουσίαση στο πανεπιστήμιο. Θέλεις η περιέργεια, το ανεξήγητο, αμέσως μου ξυπνά η επιθυμία, να ρωτήσω για αυτό το συρφετό σελίδων που βλέπω να κρατά στα χέρια του. Αν και ο άνθρωπος -ψυχολόγος και εκπαιδευτικός- έκανε έρευνα για τους νηπιαγωγούς και το στρες που βιώνουν στην Ελλάδα, χρησιμοποιώντας ποσοτικές μεθόδους ερωτηματολογίου, ώστε τα αποτελέσματα να είναι πολλά, εγώ επιμένω: Τι σας έκανε εντύπωση; Ποιοι νηπιαγωγοί βιώνουν μεγαλύτερο στρες; Είναι μικρόβιο αυτό, να ζητάς νερό από παντού. Τέλος πάντων, ένα βασικό πόρισμα της έρευνας είναι ότι οι πιο νέοι νηπιαγωγοί έχουν στρες για την απαξίωση του επαγγέλματος, ενώ αντίθετα όσοι έχουν περισσότερα χρόνια στη δουλειά αισθάνονται στρες από άλλα ζητήματα, όπως είναι ο εξοπλισμός του νηπιαγωγείου. Συμπεραίνω, ότι οι μεν νέοι ταυτίζουν ίσως το στρες με την προσδοκία και το σκοπό, διότι θέλουν να προσφέρουν, ενώ οι μεγαλύτεροι έχουν στρες από τις συνέπειες της παραμονής τους στο επάγγελμα, άρα βιώνουν το στρες στερητικά και ρεαλιστικά, αντί να το αντιμετωπίζουν αφαιρετικά και συμβολικά. Βέβαια, δεν πιστεύω πολύ στις έρευνες. Μου θυμίζουν τη φράση του Βιτάλε: «το μυστήριο λύθηκε με τον πιο τετριμμένο και ανώφελο τρόπο».

Επιστρέφω στο βιβλίο του.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ

Βασίλης Γεροδήμος