Κύριε Μπαντιού, να τον αλλάξουμε μεν, αλλά να τον ερμηνεύουμε σωστά δε

Διάλογος

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ 

Πολύ καλό το άρθρο του Βαγγέλη Μπιτσώρη στις περασμένες «Αναγνώασεις», για το τελευταίο βιβλίο του Μπαντιού. Καλές και οι κριτικές του. Θα ήθελα να προσθέσω μερικές κριτικές από τη σκοπιά της μελέτης της συλλογικής δράσης.

-Δεν ισχύει ότι από την «Πολιτιστική Επανάσταση» στην Κίνα μέχρι σήμερα βρισκόμαστε σε μια αντιδραστική ενδιάμεση «μεσοδιαστηματική περίοδο», γιατί στο ενδιάμεσο έχουν γίνει οι επαναστάσεις που έριξαν τον (αν)υπαρκτό σοσιαλισμό το 1989. Τότε η μαζική λαϊκή κινητοποίηση επέφερε την αλλαγή του πολιτικού συστήματος. Γι αυτό ήταν επαναστάσεις και μάλιστα χωρίς εισαγωγικά. Τα εισαγωγικά τα χρησιμοποιούμε για την «Πολιτιστική Επανάσταση» (την αγαπημένη του Μπαντιού) που στόχευε απλώς σε μια αλλαγή συσχετισμών στο εσωτερικό του καθεστώτος.

-Η Αραβική Άνοιξη είναι μια σειρά επαναστάσεων, όχι «ταραχών», όπως λέει ο Μπαντιού. Εκεί όπου κατάφεραν οι μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις να επιφέρουν μια θεμελιώδη αλλαγή στο πολιτικό σύστημα, η οποία δεν προβλεπόταν από αυτό αν δεν παρεμβάλονταν οι μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις, εκεί έχουμε επαναστάσεις. Με άλλα λόγια, όπου πέφτουν οι δικτατορίες και ακολουθούν γνήσιες δημοκρατικές εκλογές, έχουμε επανάσταση.

-Στις αραβικές «ταραχές», όπως τις λέει ο Μπαντιού, δεν έλλειπε η Ιδέα. Εκείνο που έλλειπε ήταν η κομμουνιστική Ιδέα, γιατί απλούστατα ήταν παρούσα η δημοκρατική Ιδέα. Ο Μπαντιού ισχυρίζεται ότι στην πλατεία Ταχρίρ η λέξη «δημοκρατία» δεν εμφανίστηκε πρακτικά ποτέ, γιατί πιθανότατα δεν πάτησε το πόδι του ποτέ εκεί και μάλλον αγνοεί το πραγματολογικό υλικό για το οποίο εκφέρει άποψη. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων και ομάδων που πήραν μέρος στην αιγυπτιακή επανάσταση θέλουν δημοκρατία. «Δυτικού τύπου» δεν το λένε, γιατί επικρίνουν τη Δύση για τη συμμετοχή της στα δεινά τους τις τελευταίες πολλές δεκαετίες και γιατί δεν θέλουν να παρουσιάζουν την επανάσταση ως ξενοκίνητη. Εγώ, όμως, που βρέθηκα με τους συντρόφους μου στην Αίγυπτο στις πρόσφατες εκλογές, συμμετείχα και μίλησα με πολλούς και διάφορους, είδα όχι την απουσία, αλλά την πανταχού παρουσία του αιτήματος της αστικής δημοκρατίας.

-Οι επαναστάτες της Ταχρίρ δεν εκπροσωπούν όλη την Αίγυπτο, όπως θεωρεί ο Μπαντιού, γιατί τότε δεν θα έβγαζε η κάλπη 70% πολιτικό Ισλάμ. Η κινηματική ηγεσία της Ταχρίρ πρότεινε να μποϋκοταριστούν οι εκλογές. Ο κόσμος πήγε μαζικά στην κάλπη και η κινηματική ηγεσία, όταν δεν άλλαξε στάση τελευταία στιγμή, άρχισε να το ξανασκέφτεται κατόπιν εορτής.

-Όσον αφορά δε τη διάκριση μεταξύ «άμεσης», «λανθάνουσας» και «ιστορικής» ταραχής, στην οποία προβαίνει ο γάλλος φιλόσοφος, θέλω να παρατηρήσω ότι ο χαρακτήρας μιας ταραχής μπορεί να αλλάξει στην πορεία των πραγμάτων, όπως για παράδειγμα στην Τυνησία, όπου μία τοπική «άμεση» ταραχή εξελίχθηκε σε «ιστορική», σύμφωνα με την ορολογία του Μπαντιού. Πολλές επαναστάσεις επίσης έχουν ξεκινήσει με ταραχές, χωρίς την παραμικρή απόφαση για επανάσταση. Ιδέες για την αθλιότητα ενός καθεστώτος και την ανατροπή του σχεδόν πάντα υπάρχουν, οργανωτικοί δεσμοί σχεδόν πάντα υπάρχουν (πως νομίζετε ότι φτάνουν οι μάζες στους τόπους των ταραχών;), πολιτικά υποκείμενα-οιωνεί πρωτοπορίες σχεδόν πάντα υπάρχουν. Δεν είναι αυτά που λείπουν κ. Μπαντιού. Μια απότομη επιδείνωση της κατάστασης των πολλών, μια επίδειξη αδυναμίας από την πλευρά του καθεστώτος, ένα παράθυρο ευκαιρίας, η ενότητα ή η συσσώρευση των δυνάμεων των αντιφρονούντων, όλα μαζί…