ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΤΡΙΓΑΖΗ
ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΟΥΜΠΑΝΗΣ, Δημοτικές Εκλογές. Η άγνωστη ιστορία, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, σελ. 182
Ο θεσμός της Αυτοδιοίκησης στη χώρα μας έχει ακολουθήσει την ίδια βασανιστική διαδρομή που έχει διανύσει ο ελληνικός λαός, από την ανεξαρτησία του ως τις μέρες μας. Αυτό προκύπτει και από το βιβλίο του Θοδωρή Ρουμπάνη, το οποίο ξαναδιαβάσαμε με την ευκαιρία των σημερινών εκλογών. Ένα βιβλίο καλογραμμένο, από έναν έμπειρο και ικανό δημοσιογράφο, που μπόρεσε να χωρέσει μέσα σε λίγες σχετικά σελίδες μια ιστορία 170 χρόνων, από την Ελλάδα του Όθωνα ως την Ελλάδα του 2000.
Ρίχνει γέφυρα σε τρεις αιώνες, με το βιβλίο του, ο Θοδωρής Ρουμπάνης. «Η ιστορία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των δημοτικών εκλογών στην Ελλάδα –αναφέρει στον πρόλογό του ο συγγραφέας- είναι μια συναρπαστική περιπέτεια. Η πολιτική αντιπαράθεσης και οι κοινωνικές συγκρούσεις τη συνοδεύουν σ' ολόκληρη την πολυτάραχη πορεία της». Πολύπαθος ο τόπος μας, πολύπαθη και η Αυτοδιοίκηση.
Μέσα στο βιβλίο του Θ. Ρουμπάνη συναντούμε μεγάλες μορφές που θήτευσαν στην αυτοδιοίκηση: από τον στρατηγό Μακρυγιάννη ως τον Δημήτρη Παρτσαλίδη, τον πρώτο «κόκκινο» Δήμαρχο που εκλέχτηκε στην Καβάλα το 1934, σε ηλικία 29 ετών. Από την Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου (την Ελληνίδα «μαντάμ Ρολάν»), εκ των ηγετών της Ναυπλιακής Επανάστασης του 1862 κατά της Βαυαροκρατίας, ως τον καθηγητή και στέλεχος της ΕΔΑ Νίκο Κιτσίκη, που ήρθε πρώτος (με 30%) στις εκλογές για το Δήμο Αθηναίων το 1964. Και από τον βενιζελικό Εμμανουήλ Μπενάκη, που συνελήφθη και φυλακίστηκε το 1916, ως τον Αντώνη Τρίτση, που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τη θητεία του, χάνοντας τη ζωή του από εγκεφαλικό το 1993.
Με έμμεσο τρόπο, στο βιβλίο καταγράφονται και οι θεσμικές εξελίξεις της αυτοδιοίκησης: από τους διοριζόμενους δημάρχους στα χρόνια του Όθωνα ως την έμμεση εκλογή από τα δημοτικά συμβούλια κατά την μεταπολεμική περίοδο ως το 1964. Και από την απόκτηση του δικαιώματος ψήφου από τις γυναίκες το 1934 (ενώ για τις βουλευτικές το 1952) ως την άμεση εκλογή, με το σύστημα των δύο γύρων, μετά την μεταπολίτευση του 1974.
Αξιοσημείωτη είναι και η αναφορά του βιβλίου ότι, για να εξουδετερωθεί η επιρροή των προσφύγων της Μ. Ασίας στην Αθήνα, αποσπάστηκαν το 1934 και έγιναν χωριστοί δήμοι οι περιοχές: Βύρωνας, Καισαριανή, Ν. Ιωνία, και Περιστέρι, ενώ κοινότητες αναγορεύτηκαν τότε η Ν. Φιλαδέλφεια, η Ν. Χαλκηδόνα, η Ν. Σμύρνη, το Αιγάλεω, τα Νέα Σφαγεία, οι Κουκουβάουνες, η Καλογρέζα και ο Υμηττός.
Πολλές αλήθειες αναδύονται μέσα από το βιβλίο. Η πρώτη είναι ότι κατά κανόνα η Αυτοδιοίκηση δεν τα πήγαινε καλά με την κεντρική εξουσία. «Ο πρώτος δήμαρχος της Αθήνας, ο Ανάργυρος Πετράκης απολύθηκε από τους Βαυαρούς. Ο δεύτερος δήμαρχος, ο Δημήτρης Καλλιφρονάς, φυλακίστηκε. Ο εικοστός πρώτος, ο Αμβρόσιος Πλυτάς, πάλι καλά που δεν εκτελέστηκε από τις γερμανικές αρχές κατοχής». Αυτή η σχέση αντίθεσης συνεχίστηκε και μεταπολεμικά, πολύ περισσότερο που στο χώρο της Αυτοδιοίκησης είχε πάντοτε σημαντικό ρόλο και ισχυρές δυνάμεις η αριστερά, της οποίας τα στελέχη υπερέβαιναν και το εκάστοτε θεσμικό πλαίσιο, προκειμένου να υπηρετήσουν τους δημότες τους, καθώς και ευρύτερες υποθέσεις, όπως το κίνημα για την ειρήνη.
Η δεύτερη αλήθεια είναι είναι ότι ο χώρος της Αυτοδιοίκησης ήταν πάντοτε χώρος ευρύτερων συνεργασιών για την αριστερά. Ιδιαίτερα στα δύσκολα μετεμφυλιοπολεμικά χρόνια, της αμερικανοκρατίας και του αστυνομικού κράτους, η ανάδειξη σε ευρεία κλίμακα αγωνιστών Δημάρχων και δημοτικών συμβούλων αποτέλεσε στήριγμα και έδωσε πνοή στους δημοκρατικούς, κοινωνικούς και φιλειρηνικούς αγώνες του ελληνικού λαού, με πρώτο σταθμό τις δημοτικές εκλογές του 1954.
Η τρίτη αλήθεια είναι ότι στο επίπεδο της Αυτοδιοίκησης, παρά τους ασφυκτικούς ελέγχους των εκάστοτε κυβερνήσεων, υπάρχει χώρος για μαζικούς αγώνες και πνεύμα διεκδικητικό από τις δημοτικές αρχές, για διαφορετικές πολιτικές και κατακτήσεις προς όφελος των εργαζομένων και των πολιτών. Όσο λάθος είναι η αντίληψη ότι φορείς της Αυτοδιοίκησης μπορεί να λειτουργήσουν ως «σοσιαλιστικές νησίδες» μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα, άλλο τόσο είναι ότι έχει γίνει ένας «αντιδραστικός θεσμός».
Σήμερα, η Αυτοδιοίκηση καλείται να παίξει ένα πολύ δύσκολο και σύνθετο ρόλο. Σε σύγκριση με το παρελθόν, έχει περισσότερες αρμοδιότητες αλλά στερείται πόρων και είναι αντιμέτωπη με μεγάλα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών, που πολλαπλασιάζονται από την πρωτόγνωρη κρίση. Δυστυχώς, ο «Καλλικράτης» είναι παρακολούθημα του αντιλαϊκού Μνημονίου της κυβέρνησης του μεταλλαγμένου ΠΑΣΟΚ με την τρόικα. Συνεπώς, ο αντιμνημονιακός αγώνας όχι μόνο δεν είναι άσχετος με τις αυτοδιοικητικές εκλογές, αλλά αποτελεί κύριο συστατικό τους στη σημερινή κρίσιμη συγκυρία.
O Πάνος Τριγάζης είναι υπεύθυνος του τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΝ και υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών με το συνδυασμό «Αττική Συνεργασία – Όχι στο μνημόνιο»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου