Το αλλόκοτο δίδυμο

Takis, Μουσικά (λεπτομέρεια), 1979, ηλεκτρομαγνήτες και χορδές σε ξύλο, 251,5 × 125,5 × 25 εκ. (έκαστο). Συλλογή Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή.

Της Μαρίας Μοίρα

 

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ, Αθωότητα, εκδόσεις Κέδρος, σελ. 194

 
Ένα παράξενο ντουέτο, δύο νεαρά δεκαεπτάχρονα αγόρια από το Περιστέρι, μαθητές σχολείου, αποτελούν τους ήρωες στο παρόν μυθιστόρημα του Βαγγέλη Ραπτόπουλου, που αντλεί την έμπνευσή του από την εμβληματική νουβέλα του Τζων Στάινμπεκ «Άνθρωποι και ποντίκια» (1937), όπως ο ίδιος δηλώνει ρητά στο καταληκτικό του σημείωμα. Μια διασκευή που εκκινεί από τη δομή, το ύφος, τους χαρακτήρες του Αμερικανού δημιουργού επιχειρώντας μια διαφορετική μετεγγραφή στην ελληνική πραγματικότητα. Αποδίδοντας με την αμεσότητα και την τόλμη της γλώσσας, τις εύστοχες επιλογές χώρων και προσώπων, το ρευστό, αμήχανο και διαλυτικό κλίμα της εποχής.
Ο Τζώρτζης και ο Λένος είναι ένα αλλόκοτο δίδυμο, δύο αταίριαστοι αυτοκόλλητοι φίλοι, δύο παιδιά τραυματισμένα από την απώλεια των μανάδων και την ουσιαστική εγκατάλειψη των πατεράδων τους. Δύο έρημα και αβοήθητα πλάσματα που συντονίζονται και αλληλοϋποστηρίζονται για να αντέξουν την μοναξιά και την έλλειψη της γονικής μέριμνας, της αγάπης, της προστασίας και της καθοδήγησης που λαχταρά η πληγωμένη εφηβική ψυχή τους. Αν και παντελώς αντίθετοι, συμπορεύονται εξαρτώμενοι ο ένας από τον άλλο σε ομόκεντρους κύκλους, χωρίς ελπίδες σωτηρίας και διαφυγής. Έγκλειστοι σε έναν ασφυκτικό, απομονωμένο και αδιέξοδο μικρόκοσμο, με μόνη τους χαρά να βρεθούν στη θάλασσα, παρόλο που ο Λένος δεν ξέρει να κολυμπά. Να αράξουν κάτω από ένα αλμυρίκι στην ακρογιαλιά μακριά από όλους και να ονειρευτούν.
Ο έξυπνος μικρόσωμος υποστηρικτικός Τζώρτζης και ο γιγαντόσωμος, αργόστροφος, σχεδόν αμνήμων Λένος, με την ασταθή προσωπικότητα, την μειωμένη αντίληψη, την αγχώδη διαταραχή της συναισθηματικής νοημοσύνης, που βασίζεται ολοκληρωτικά πάνω του για να επιβιώσει σ’ αυτόν τον σκληρό και ακατανόητο κόσμο, θέλουν να δουλέψουν για να βγάλουν λεφτά. Για να πιάσουν ένα σπιτάκι μπροστά στη θάλασσα και να εκτρέφουν κουνέλια. Γιατί ο Λένος, που έχει πρόσωπο και κυρίως καρδιά μικρού παιδιού, γαληνεύει όταν χαϊδεύει ρυθμικά, επίμονα, επαναλαμβανόμενα τα μαλακά πράγματα, όπως η γούνα ενός ζώου, το πτέρωμα ενός πουλιού, τα μαλλιά ενός κοριτσιού. Και εκεί ακριβώς ελλοχεύει η απειλή να κλειδώσουν τα χέρια του και να παγώσει το μυαλό του. Γιατί ο θηριώδης Λένος με την ανεξέλεγκτη δύναμη μπορεί να λιώσει ή να στραγγαλίσει χωρίς επίγνωση το αντικείμενο της επιθυμίας και της τρυφερότητάς του. Τα σπουργιτάκια που θα ψοφήσουν ανάμεσα στα δάκτυλά του, το κοριτσάκι που θα πλαντάξει στο κλάμα γιατί δεν αφήνει τα μαλλιά του, μαρτυρούν το πρόβλημα που καλείται να διαχειριστεί κάθε φορά ο Τζώρτζης, επαναφέροντας τον «αγαθιάρη γίγαντα» στην κανονικότητα.
Όταν θα πιάσουν δουλειά σε μια αποθήκη στον Κολωνό σαν φορτοεκφορτωτές διευρύνοντας τον κύκλο των γνωριμιών και των επαφών τους, θα αρχίσουν τα δύσκολα για τους δύο φίλους, καθώς θα έρθουν αντιμέτωποι με την καχυποψία και την ειρωνεία για την ιδιότυπη, ακατανόητη σχέση τους. Εκεί θα συναναστραφούν αναγκαστικά διάφορους τύπους, εχθρικούς, φιλικούς και αδιάφορους: τον μεσήλικα επιστάτη, τον γέρο νυχτοφύλακα, τον καχεκτικό μαχαιροβγάλτη που παίζει με το στιλέτο του ή τον ψύχραιμο και ορθολογιστή εργάτη. Θα ανεχθούν τον κοντό κομπλεξικό γιο του αφεντικού με την εριστική συμπεριφορά και την προκλητική γυναίκα του να προσπαθεί να διασκεδάσει την πλήξη και την ανία της δημιουργώντας ζητήματα στους απογοητευμένους, παραιτημένους άντρες. Στους χωρίς ταξική συνείδηση και διεκδικήσεις υποτακτικούς εργαζόμενους, καταβεβλημένους από τα ακυρωμένα όνειρα, τα αδιέξοδα, την έλλειψη οποιασδήποτε προοπτικής και την μιζέρια.
Όταν κάποια στιγμή ο Λένος θα βρεθεί αντιμέτωπος με τον κομπλεξικό αφεντικό να του επιτίθεται και να τον απειλεί θα του λιώσει το χέρι για να τον αφοπλίσει και όταν η γυναίκα του θα απομονωθεί μαζί του παίζοντας με τα όρια της επιθυμίας και των αντοχών του, προκαλώντας τη μοίρα της από απόγνωση, θα γίνει το ανεπανόρθωτο. Και τότε, ενώ όλοι θα κυνηγούν να σκοτώσουν το τέρας, τον αποδιοργανωμένο, πανικόβλητο θύτη, ο Τζώρτζης εκεί στη θάλασσα, στην αγαπημένη τους παραλία θα δώσει τη λύση στο δράμα. Προφυλάσσοντας τον φίλο του από τα χειρότερα, γλιτώνοντάς τον από την αυτοδικία, τη φυλακή, το ψυχιατρείο. Οδηγώντας ο ίδιος τον Λένο, με κάθε κόστος, στη λύτρωση.
Ένα τρυφερό και ταυτόχρονα σκληρό μυθιστόρημα συντροφικότητας και αλληλεγγύης για μια δυστοπική αδιέξοδη κοινωνικοπολιτική συνθήκη, για έναν βίαιο κόσμο, χωρίς οράματα, ηθικές αξίες και χωρίς περιθώρια ανατροπής. Μια αφήγηση στην οποία η ενοχή και η βαρβαρότητα συμπλέκονται αξεδιάλυτα με την αθωότητα και την εμπιστοσύνη. Η αγάπη, η φροντίδα και η προσφορά συμπορεύονται με την εξάρτηση, την δυσφορία και την απόγνωση και κάπου εκεί παρεισδύει και η βούληση του συγγραφέα να αναμετρηθεί με το παρελθόν του και μέσα από την εξομολόγηση να λυτρωθεί από το άγος της λήθης, από τα φαντάσματα της μνήμης.