Λουλούδια και αγκάθια της αριστεράς

(Μια εντυπωσιακή εργασία)

 

Του Άλκη Ρήγου

 

ΤΑΚΗΣ ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Η άνοδος και η πτώση των Εργατικών Διεθνών . Γ ΄ Κύκλος: Η 3^η Κομμουνιστική Διεθνής, Β΄ Τόμος, εκδόσεις Τόπος, σελ. 670

Με τον τόμο αυτό ολοκληρώνεται η πολύχρονη και κυρίως πολύμοχθη κατάθεση, του φίλου και συντρόφου χρόνων Τάκη Μαστρογιαννόπουλου, ενός μοναδικού στην ελληνική βιβλιογραφία έργου, για τις Εργατικές Διεθνείς. Από τους προδρόμους της πρώτης, μέχρι τη διάλυση της 3^ης από την ΕΣΣΔ, που είχε την απόλυτη κυριαρχία της, στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1943, τη δημιουργία της Διεθνούς Κομμουνιστικής Αντιπολίτευσης στα 1930 καθώς και την ίδρυση της 4^ης Διεθνούς το 1938 στο Παρίσι, με πρωτοβουλία του αυτοεξόριστου στο Μεξικό Λέοντα Τρότσκι και γραμματέα τον δικό μας Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο). Για την οποία θα άξιζε κάτι περισσότερο από έξη σελίδες και κυρίως για την επίδραση της, στο κατά τόπους αριστερό κίνημα.
 Ο τόμος, παρά το εύρος του, είναι ευκολοδιάβαστος, από κάθε αναγνώστη, με απλή γραφή, χωρίς επιμέρους μεγάλες σημειώσεις, και προφανώς το εύρος της βιβλιογραφίας που χρησιμοποιήθηκε για την γραφή του, και κυρίως χωρίς τις συνήθεις υποκειμενικές σε αριστερούς συγγραφείς απόψεις, ενώ δεν λείπουν σε κάθε θέμα οι μειοψηφούσες θέσεις.
Αυτό το τελευταίο αποτελεί ένα ακόμη βασικό προτέρημα της γραφής του Μαστρογιαννόπουλου. Και μάλιστα όταν στον τόμο περιλαμβάνονται τα πολυδιάστατα ταραγμένα μεσοπολεμικά χρόνια . Δεν πρόκειται για υποκειμενική κρίση αλλά αντικειμενική διαπίστωση από την ευρύτερη γνώση της βιβλιογραφίας του εργατικού κινήματος και της μεσοπολεμικής περιόδου, γεγονός το οποίο διαπιστώνεται πιο καθαρά στις σελίδες που αφορούν την ελληνική περίπτωση (σελ. 141-179 και κυρίως 449-469) .
Είναι προφανές, ότι δεν είναι δυνατόν να αναφερθούμε αναλυτικά στα επιμέρους κεφάλαια του τόμου, απλά τα αναφέρουμε για να έχει ο αναγνώστης εικόνα του εύρους των περιπτώσεων που περιλαμβάνει:
Στο πρώτο μέρος συνεχίζεται από τον προηγούμενο τόμο η παρουσίαση συγκρότησης των Κομμουνιστικών Κομμάτων σε Πολωνία, Φινλανδία, Βρετανία, Ισπανία, Ελλάδα, Βουλγαρία, ΗΠΑ, Κίνα.
Στο δεύτερο μέρος αναλύεται η πορεία της 3^ης Κομμουνιστικής Διεθνούς στα χρόνια του μεσοπολέμου: τα πρώτα γραφειοκρατικά φαινόμενα στη Σοβιετική Ρωσία, το 5^ο Συνέδριο «μπολσεβικοποίσης (1924), η θεωρία του σοσιαλισμού σε μία χώρα, η ήττα της γενικής απεργίας στη Βρετανία (1926), η ήττα της κινέζικης επανάστασης (1925-1927), οι εσωτερικές αντιθέσεις-συγκρούσεις στο εσωτερικό της ΕΣΣΔ, που οδήγησαν στην επικράτηση του σταλινικού φαινομένου, όπως και στο εσωτερικό όλων των κομμουνιστικών κομμάτων, η βίαιη κολεκτιβοποίηση, οι διεργασίες από τη μεταρρύθμιση της Κομιντέρν στην ανεξάρτητη πορεία της άκρας αριστεράς σε Ιταλία, Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία, η συγκρότηση της Διεθνούς Αντιπολίτευσης, το γραφείο του Λονδίνου, το ’17, το Συνέδριο των «νικητών» στο Ρωσικό Κόμμα, η ήττα της επανάστασης στην Αυστρία, ο Ισπανικός Εμφύλιος και το άδοξο τέλος του στα 1939, η ίδρυση της 4^ης Διεθνούς όπως ήδη είπαμε, οι εμπειρίες των Λαϊκών Μετώπων σε Ισπανία και Γαλλία, οι «Δίκες της Μόσχας», καθώς και τα γεγονότα που οδήγησαν στην επικράτηση του Ναζισμού στην Γερμανία και αυταρχικών καθεστώτων σε πολλές χώρες της Ευρώπης.
Σε μια εποχή κρίσης του γραπτού λόγου, ο τόμος αυτός –όπως και οι προηγούμενοι– θαρρώ ότι αποτελεί αναγκαίο αντίβαρο, καθώς και συμπλήρωμα της βιβλιοθήκης κάθε κριτικά σκεπτόμενου ενεργού πολίτη και όχι μόνο αριστερού, που αναζητά την ιστορικό-πολιτική πορεία η οποία οδηγεί στα αδιέξοδα οραματικού λόγου και στην πολύπλευρη αντιφατικότητα του πολιτικού λόγου της Αριστεράς σήμερα.

Νικομάχη Καρακωστάνογλου, Soul refractions, 2018, μικτή τεχνική σε χαρτί, 150 x 178 εκ. Φωτ.: Οδυσσέας Βαχαρίδης