Γιατί γράφουμε;

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΗ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΛΟΚΥΡΗΣ, Η ανακάλυψη της ομηρικής, με ενσωματωμένο το Φωτορομάντσο, εκδόσεις Άγρα, σελ. 195

Πρόκειται για την ανακυκλωμένη, δεύτερη έκδοση δύο έργων του αφηγηματικά πολύπειρου, πολυσχιδούς Δημήτρη Καλοκύρη. Τα συνοδεύει, δίκην επιλόγου, ένα καλώς συγκερασμένο μνημόσυνο για τον επιστήθιο φίλο του Νάσο Θεοφίλου. Επιγράφεται – τι άλλο;– «Εραστής αθανασίας». Ιδού, για τις ανάγκες των εποπτικών στιγμών, ορισμένα ψήγματα περιληπτικής, άδολης προσέγγισης. Η έγκυρη γραφή αποδίδει καρπούς. Τα σημαίνοντα επιβραβεύουν την άλλη αλήθεια, ενώ οι αλλεπάλληλοι ορισμοί υπονομεύουν την κάθε ένταξη σε μια τυποποίηση δεικτών. Οι πλείστοι διχαλωτοί συνειρμοί διεγείρουν συνειδητά το αναγνωστικό φρόνημα. Οι αμφισημίες δεν παύουν να καραδοκούν από σελίδα σε σελίδα. Το μάθημα, σε διαδοχικές του παραλλαγές, αποβλέπει στην εμπέδωση μιας πρόσφορης κειμενικής πανδαισίας. Συγκρατώ αμέσως ότι ένας γόνιμος καθόλα υπερρεαλισμός σπεύδει να διατηρήσει, εξ ορισμού μάλιστα, αν όχι τον πρωτεύοντα, πάντως, έναν σαφώς κυρίαρχο ρόλο.

Οι ποικίλες ωσμώσεις του λεγομένου μετά ανενδοιάστου παρρησίας εξ αντικειμένου πραγματικού και του εξόφθαλμα έξω-αληθούς τελούνται με την μέθοδο, η οποία προνοεί, μεταξύ άλλων, τα εξής συγκεκριμένα, παραγωγικά τεχνάσματα: «πράξε όπως ο γλύπτης που επιθυμεί να δημιουργήσει ένα ωραίο άγαλμα: αφαιρεί, ξύνει, λειαίνει, καθαρίζει, μέχρι να φανεί πάνω στο άγαλμα ένα όμορφο πρόσωπο. Κι εσύ, λοιπόν, όπως αυτός, αφαίρεσε το περιττό, ίσιωσε το στρεβλό, φώτισε ό, τι σκοτεινό και μην παύεις να “λαξεύεις” το δικό σου “άγαλμα”, εωσότου αστράψει πάνω του η θεϊκή λάμψη της αρετής, εωσότου δεις τη “Σωφροσύνη” να έχει ανέβει στο ιερό της βάθρο”. Διαβάζω Πλωτίνο (Ι.6. 9). Βεβαίως, η ηδονή της ποθητής κυριολεξίας των άκρων αντικατοπτρίζει στην Ανακάλυψη της ομηρικής το γενικότερο έλλειμμά μας.

Γράφουμε για να πληρώσουμε κενά ύπαρξης, για να αποπληρώσουμε όσα μας παραχώρησαν οι αισθήσεις, επισημαίνεται εμμέσως πλην σαφώς. Λαμβάνοντας υπόψη, ότι η προαναφερομένη πραγματικότητα τεκμαίρεται ως δραστηριότητα της πλέον μεγαλοπρεπούς φαντασίας, όπως αποφαίνεται ο μείζων αμερικανός ποιητής Ουάλας Στήβενς, τότε το συγγραφικό διάβημα υποστηρίζει και στην προκειμένη περίπτωση τη φύση μιας ασίγαστης, δημιουργικής επινόησης. Μάλιστα διαθέτει το κύρος της θετικής έκπληξης. Ήτοι, το προνόμιο της αφύπνισης. Γράφουμε, αντιστρατευόμενοι τον αυτισμό της αδολεσχίας. Αν και καταδικασμένοι παιδιόθεν σε θάνατο, γράφουμε. Ο πλέον έντιμος, ο πλέον ευφυής στρατηγικός ελιγμός διαφυγής. Ίσως, θα πρόσθετε ο υιοθετημένος δάσκαλος του σήμερα κρινόμενου συγγραφέα, ο επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κρήτης, Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

Εν ολίγοις, κι εδώ, όπως και σε έτερα γνωστά, συγγενή βιβλία του Δημήτρη Καλοκύρη, η γραφή δρα κυρίως ως μηχανή ηθικής. Γράφεται δηλαδή ο εαυτός, επιλέγοντας τις κατάλληλες συσχετίσεις. Εντοπίζεται και ταξινομείται, αντιστοίχως, ό, τι το χάος επιτρέπει να ταξινομηθεί. Από τη χαραμάδα της φθοράς αποσπώνται οι παράγραφοι των πλέον καίριων ανατροπών. Το τελικό μόρφωμα είναι το νόμιμο τέκνο ενός ένυλου ρυθμού. Η δε οπτική γραφή στο Φωτορομάντσο παρίσταται ως ολική προσοικείωση της ζωής. Γι' αυτό και οι αλυσιδωτές φράσεις του δεν θέλουν ν’ αφήσουν τίποτα, ως εκ των πραγμάτων, να πέσει στο χώμα της λήθης. Η αγωνία είναι σαφώς καλυμμένη. Ο συγγραφέας υποδύεται τεχνηέντως τον ήρεμο στοχαστή της ιλαροτραγωδίας του βίου όχι μόνο στην εθνική σκηνή, αλλά και στη διεθνή. Πίσω από τη μάσκα του αναπνέει ένας μελαγχολικός επαΐων της διαχρονικής μας ματαιότητας. Η έκδηλη ειρωνεία συνιστά προφανώς το ποθητό ελιξίριο αντοχής.

Ο Γιώργος Βέης είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής

Thu Van Tran, Instant Happiness (λεπτομέρεια), 2009/2018, εγκατάσταση, μεικτή τεχνική, διάφορες διαστάσεις