Απ’ την Περσία στην ποίηση

ΤΗΣ ΠΡΟΝΟΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΔΟΥ

ΓΡΗΓΟΡΗ ΧΑΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Το ταξίδι του Φερεϋντούν, εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, σελ. 44

Ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος μας αφηγείται την ιστορία ενός αγοριού, πρόσφυγα από το Ιράν, που φτάνει στην Ελλάδα και την κάνει δεύτερη πατρίδα του. Ο μικρός Φερεϋντούν ζούσε ευτυχισμένος στο Χοραμσάρ της μακρινής Περσίας πετώντας το χαρταετό του παρέα με τους φίλους του. Όμως μια μέρα ένα τεράστιο μαύρο πουλί σκόρπισε βόμβες πάνω από την πόλη τους, γκρέμισε το σπίτι του και σκότωσε τους γονείς του. Ένας ακόμη πόλεμος ξεσπούσε. Γεμάτος θλίψη και τρόμο φεύγει μακριά από τη ρημαγμένη πόλη του. Ολομόναχος στην ερημιά, βλέπει απρόσμενα τον χαρταετό του «ψηλά στον ουρανό… πετούσε μόνος του… δίχως να τον κατευθύνει κάποιος» και τον ακολουθεί πιστά. «Αυτός διέσχιζε τα ουράνια κι εγώ τη γη». Σ’ αυτή τη μοναδική εμπειρία τον συντροφεύουν η προτροπή της μάνας του, «Ν’ αγαπάς το φως, την ομορφιά και τη γνώση», και «Το ταξίδι της ζωής», ένα μικρό βιβλίο με λευκές σελίδες που του είχε δωρίσει ο πατέρας του την προηγούμενη από το θάνατό του μέρα. Ο αόρατος για τους άλλους χαρταετός του θα γίνει ο οδηγός του, το αστέρι του, στη δύσκολη πορεία του, στη δική του Κάθοδο προς τη θάλασσα. Μ’ αυτόν οδηγό «πέρασα βουνά, πεδιάδες, οροπέδια, ποτάμια, λίμνες… πόλεις,  χωριά, καταυλισμούς, βοσκούς, νομάδες… γνώρισα ανθρώπους καλούς… υπήρξαν βέβαια και κάποιοι κακοί». Κουράζεται, δειλιάζει, φοβάται κι αναρωτιέται: «Γιατί να συμβαίνει σε μένα αυτό;» «Υπάρχουν εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο που τρέχουν ολομόναχα σαν και σένα»…

Ο Φερεϋντούν αποφασίζει να διασχίσει το Αιγαίο «με μια φουσκωτή βάρκα μαζί με κάποιους άλλους ανθρώπους που κι αυτοί δεν είχαν χαρτιά». Η τύχη θα τον φέρει στη Σάμο, όπου θα γνωρίσει «έναν άλλο σπουδαίο δάσκαλο, που τον έλεγαν Γιάννη Ρίτσο» και ο οποίος θα τον βοηθήσει να μάθει Αρχαία και Νέα Ελληνικά, κι έπειτα άλλους σπουδαίους ανθρώπους, που «με αγάπησαν και με βοήθησαν να ονομαστώ Έλληνας στα χαρτιά, γιατί στην καρδιά και στο πνεύμα ήμουν πάντα». Λοιδορούμενος και κυνηγημένος ακόμη από το επίσημο κράτος, χωρίς χαρτιά, ήταν όμως «ευτυχισμένος, γιατί ζούσε στη χώρα του γενάρχη των Περσών, του Πέρση», περήφανος «που είμαι Πέρσης. Όταν όμως έλεγα πως είμαι Έλληνας, αισθανόμουν καλύτερα». Γιατί, όπως του έμαθε ο Γιάννης Ρίτσος, « Έλληνας είναι ο άνθρωπος εκείνος που αγαπά την ειρήνη, τα γράμματα, τους ανθρώπους και, πάνω απ’ όλα σέβεται την ιστορία και τη θρησκεία του κάθε λαού».

Στην Ελλάδα, την πατρίδα της καρδιάς του, συντροφιά με τους καινούριους φίλους του, θα ζήσει την υπόλοιπη ζωή του. Άρρωστος βαριά πια από τις κακουχίες που πέρασε, χωρίς τον χαρταετό του, βλέποντας πως ήρθε η ώρα να φύγει, μας αφήνει φυλαχτό το βιβλιαράκι που έγραψε στη μεγάλη διαδρομή του, ολομόναχος στην ερημιά, με το αίμα από τις πληγές του, «βουτώντας στο μελανοδοχείο του κορμιού του», κληροδοτώντας μας όχι «ένα απλό ημερολόγιο», αλλά την «ποίησή μου… γιατί το ταξίδι της ζωής είναι η πιο σπουδαία ποίηση».

Η πίστη στον άνθρωπο και στην αξία της ζωής, ο σεβασμός του άλλου και η δύναμη της γνώσης, η σημασία της τέχνης και η ομορφιά της ποίησης αποτελούν βασικούς άξονες της πρωτοπρόσωπης αφήγησης σ’ αυτό το «Ταξίδι», που μας προσφέρεται σε γλώσσα απλή και απέριττη, σε τόνο ζεστό και οικείο, με ευγένεια φυσική, προκαλώντας συγκίνηση βαθειά και ειλικρινή, πειστικά, διακριτικά, χωρίς μελοδραματισμούς. Την προσοχή του βιβλιόφιλου κερδίζει το σώμα του βιβλίου σε μέγεθος μεγάλου τετραδίου. Το σκληρό εξώφυλλό του στο χρώμα του ουρανού, με τις απαραίτητες πληροφορίες σε διαφορετικές γραμματοσειρές και χρώματα, κοσμεί ένας χαρταετός ψηλά κι ένα ζευγάρι φθαρμένα μποτάκια κάτω, χαρακτηριστικά στοιχεία της ωραίας εικονογράφησης από τη Φιρουζέ Αχλαγί. Οι εξαιρετικά καλαίσθητες «φόδρες» του προεκτείνουν την ιστορία πέρα από την κύρια αφήγηση.

Ο Γρ. Χαλιακόπουλος στη σελίδα του τίτλου μάς πληροφορεί ότι αφορμή γι’ αυτό  το έργο του στάθηκε η γνωριμία του με τον πέρση ποιητή, μεταφραστή και συγγραφέα παιδικών βιβλίων Φερεϋντούν Φαριάντ (Χοραμσάρ, 1949 – Αθήνα, 2012). Ο Φ. Φαριάντ έχοντας κάνει πανεπιστημιακές σπουδές στην Τεχεράνη ήλθε στην Ελλάδα για πρώτη φορά το 1980. Αποφασιστικής σημασίας για τη ζωή του στάθηκε η γνωριμία του με τον Γιάννη Ρίτσο. Από το 1985 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, όπου σπούδασε Νεοελληνική Φιλολογία και Αρχαία Ελληνικά. Μετέφρασε στα Περσικά πολλούς έλληνες ποιητές (Ρίτσο, Ελύτη, Σαμαράκη, Πατρίκιο, Λειβαδίτη, Βρεττάκο, Σινόπουλο, Δημουλά κ.ά.) και τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις στην Ελλάδα και στην Περσία. Στο επίμετρο του βιβλίου παρατίθεται ένα ενδιαφέρον βιογραφικό σημείωμα με χαρακτηριστικές φωτογραφίες από τη ζωή του πέρση ποιητή, που στην Ελλάδα τον «αγάπησαν και τον υπερασπίστηκαν οι ποιητές. Γιατί γνώριζαν και κείνοι πως η ζωή είναι το πιο όμορφο ποίημα, το πιο όμορφο ταξίδι».

«Το Ταξίδι» είναι μια αληθινή «ιστορία που μοιάζει λίγο με παραμύθι» και απευθύνεται σε παιδιά δέκα και πλέον χρόνων. Είναι μια βαθιά ανθρώπινη «ιστορία για τον κάθε Φερεϊντούν που αναζητεί έναν καλύτερο κόσμο» με διαχρονικά μηνύματα και θυμόσοφη διάθεση για αισιόδοξη αντιμετώπιση της ζωής, μια ιστορία φωτεινή στις γκρίζες μέρες της μισαλλοδοξίας και της απόγνωσης που βιώνουμε μικροί και μεγάλοι, που μπορεί να στηρίξει την ελπίδα μας στην αλληλεγγύη και τον αλληλοσεβασμό, να θωρακίσει τις δυνάμεις μας απέναντι σε αυτούς που ασκούνται για να μακελέψουν ανθρώπους καπηλευόμενοι θρησκείες και σημαίες.

Η Προνόη Θεολογίδου είναι φιλόλογος