Αενάως ανόητοι

Ένα φίδι δεν μπορεί ποτέ να μείνει κουτσό, γιατί δεν έχει πόδια. Αντίθετα, αυτό θα μπορεί να συμβεί αρκετά εύκολα σ' έναν άνθρωπο και σε μια κότα, που έχουν δύο και πολύ πιο εύκολα σ' ένα άλογο, που έχει τέσσερα.

Για να χρησιμοποιήσεις -έστω και άσχημα- τα πόδια σου, πρέπει πρώτ' απ' όλα να τα έχεις. Το ίδιο ισχύει και για το κεφάλι. Δίχως μυαλό, δεν κάνεις ανοησίες.

Η απουσία διορατικότητας, από την άλλη, είναι τελείως διαφορετικό πράγμα από την ανοησία, γιατί η πρώτη δεν είναι δραστήρια, δεν είναι, όπως η δεύτερη, μια διαστροφή της εξυπνάδας. Δεν προσβάλλει.

Η ανοησία είναι η σκιά της εξυπνάδας, την ακολουθεί παντού κι είναι σπάνιο να βρεις κάποιον που να καταφέρνει ν' απελευθερωθεί από τη σκιά της.

Όλοι ή σχεδόν όλοι, έχουμε το μυαλό μας. Άρα όλοι ή σχεδόν όλοι, έχουμε ένα φωτοστέφανο ανοησίας γύρω από το κεφάλι μας.

Ο Φλωμπέρ χλεύαζε τους ideologues, δηλαδή τους συλλέκτες ιδεών. Οι ιδέες, ως γνωστόν, υπόκεινται στους νόμους του πληθωρισμού, συσσωρεύονται στις τσέπες, μερικοί τις πετάνε κι άλλοι τις μαζεύουν απ' το δρόμο.

Δημιούργημα της «Προόδου» και των «Φώτων», ο ιδεολόγος είναι, μ' άλλα λόγια, ένας clochard, που ψάχνει στους σκουπιδοτενεκέδες των εφημερίδων και των βιβλίων για να εξασφαλίσει τον άρτο τον επιούσιο και βρίσκει καταφύγιο κάτω από τα γεφύρια των κομμάτων και των οργανισμών, για να περάσει τη νύχτα του.

Είναι όμως σίγουρο πως αρκεί να μην μιλάς για πολιτική, για επιστήμη, για πολιτισμό και για το μέλλον της ανθρωπότητας για να μην πεις ανοησίες; Ο Καντ, που προέβλεψε μια παγκόσμια κυβέρνηση, υπήρξε σίγουρα ένας μεγάλος ανόητος.

Το μυαλό είναι πάντα έτοιμο να παράγει ανοησίες, σε τέτοιο βαθμό που για να το κάνεις να σταματήσει, θα έπρεπε να το εκμηδενίσεις. Φτάνει να σώσεις ακόμη κι ένα μικρό κομμάτι εξυπνάδας, για να δεις να μεγαλώνει η ανοησία. Όπως τα νύχια, που όσο τα κόβεις, τόσο αυτά μεγαλώνουν.

Μια στιγμή απροσεξίας κι αμέσως μια ασθενής σκέψη, ασθενέστατη, όπως η παρατήρηση «κανείς δεν έχει την αλήθεια στην τσέπη του», γίνεται μια αλήθεια που την έχουν όλοι στην τσέπη τους.

Η ανοησία μπορεί ν' αποδειχτεί τόσο πιο έντονη όσο λιγότερο διαδεδομένη είναι. Αν αληθεύει ότι την παράγουν οι προκαταλήψεις, γιατί να μην αρκεί μία, για να παράγει βασίλεια και αυτοκρατορίες ανοησίας;

Δεν έχουμε κάνει αποδεκτές όλοι μας τουλάχιστον μία ή δύο ιδέες; Δεν μιλάμε όλοι για «αγάπη», για «ελευθερία», για «γούστο», για «ανθρωπιά» και, ακριβώς, για «ανοησία»;

Οι ιδέες πολλαπλασιάζονται όπως και τα ποντίκια.

ΦΟΙΒΟΣ ΓΚΙΚΟΠΟΥΛΟΣ