Οι νεκροί του Πολυτεχνείου

Οι νεκροί του Πολυτεχνείου

ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΧΑΤΖΗΜΩΥΣΙΑΔΗ

Έλενα Χασαλεύρη- Obligees and refugees III

Αρκεί να βάλει κανείς στη μηχανή αναζήτησης τη φράση «νεκροί του Πολυτεχνείου», για να βρει τίτλους όμοιους με αυτούς εδώ: «Το παραμύθι των νεκρών του Πολυτεχνείου», «Οι νεκροί του Πολυτεχνείου - Ένας πολύτιμος μύθος», «Πόσες χιλιάδες ήταν οι νεκροί του Πολυτεχνείου??????» «Οι “νεκροί του Πολυτεχνείου”, «Η λίστα των τάχα θυμάτων», «Ο μύθος του Πολυτεχνείου», «Οι ανύπαρκτοι νεκροί του Πολυτεχνείου».

Δεν εκπλήσσομαι από την προσπάθεια αποκαθήλωσης, που ως γνωστόν ξεκίνησε από την επομένη της εξέγερσης με χαλκευμένες πληροφορίες περί πρακτόρων των ΗΠΑ ή του Ισραήλ, που υπέθαλψαν τη φοιτητική εξέγερση, ή με φαιδρές δημοσιογραφικές εκπομπές της τότε ελεγχόμενης τηλεόρασης όπως του Μαστοράκη, αλλά η αυξανόμενη ηλεκτρονική διάχυση και η συνεχής αναπαραγωγή της, που οργανώνει τις γραφικές συνομωσιολογικές θεωρίες σε ενιαία ακροδεξιά αφήγηση για ό,τι συνέβη τη 17^η Νοέμβρη του 1973, και ούτε λίγο ούτε πολύ χρεώνει στους φοιτητές σημαντικό μερίδιο ευθύνης για την εγκαθίδρυση του Ιωαννίδη, την παρεμπόδιση των εκλογών του Οκτωβρίου του ’74 και ακόμη ακόμη την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Ως προς τα ίδια τα περιστατικά του αιματηρού τριημέρου οι αναλύσεις που επιχειρούνται κυμαίνονται –με κριτήριο τη διαβάθμιση του φαιού στην ιδεολογική θέση του γράφοντος– ανάμεσα στο «δεν έγινε τίποτα» ή «δεν έγινε σχεδόν τίποτα» ή «αν έγινε, δεν ήταν τόσο σημαντικό όσο παρουσιάζεται», αλλά βασίζονται σε κοινά κατά κανόνα πειστήρια, που αφορούν το δημοσιογραφικό πυροτέχνημα με τη φωτογραφία της Ηλένιας, τη δήλωση του Μπέη για τον ομαδικό τάφο, τις υπερβολές κάποιων εφημερίδων για τις εκατόμβες των νεκρών, τη θέση του Τσεβά για τους θανάτους έξω από το χώρο του Πολυτεχνείου, την ασυμφωνία των πορισμάτων για τον αριθμό των νεκρών, την απουσία ονομάτων από την τιμητική πλάκα του μνημείου και, ασφαλώς, την πολιτική εκμετάλλευση της κληρονομιάς του Νοέμβρη από πρόσωπα που μετείχαν στην εξέγερση και γενικότερα από την αριστερά.

Αποκαλυπτική της συστηματικής διαστρέβλωσης είναι και η συνεχής επίκληση στη δυσκολία ακριβούς προσδιορισμού των νεκρών, σαν αποδεικτικό της απουσίας νεκρών, και η συχνότατη μετάθεση της συζήτησης απ’ όσους αναγκάζονται να παραδεχτούν την ύπαρξη αυτών των νεκρών, στο ερώτημα αν σκοτώθηκαν μέσα ή έξω από το Πολυτεχνείο, πράγμα που στην περίπτωση που σκοτώθηκαν έξω αφήνει κατά την αντίληψή τους να υπονοηθεί ότι ο θάνατός τους οφείλεται σε υπερβάλλοντα ζήλο ή αδέσποτες σφαίρες μεμονωμένων αστυνομικών και στρατιωτών, ή σε στοχευμένες δολοφονίες από την πλευρά ξένων πρακτόρων, αλλά όχι σε ανθρωποκτόνο πρόθεση του χουντικού καθεστώτος.

Ο προπαγανδιστικός χαρακτήρας όλων αυτών, που ντύνει την ιδεολογική πολεμική με τη νομιμοφάνεια της ιστορικής τεκμηρίωσης και χαρακτηρίζεται από την επιλεκτική αξιοποίηση των πηγών, την ανύψωση της εικασίας σε αποδεικτικό στοιχείο και την προβολή του αποτελέσματος ως αιτίας, έχει ως προφανή σκοπό, διασπείροντας την αμφιβολία για ό,τι συνέβη, να θολώσει τα νερά και να προκαλέσει σύγχυση, ώστε να αμαυρώσει την εικόνα της φοιτητικής εξέγερσης, να απενοχοποιήσει το χουντικό έγκλημα και, τελικά, να αποκαταστήσει στην κοινωνική συνείδηση το δικτατορικό καθεστώς.

Εδώ ακριβώς πιστεύω ότι βρίσκεται το ενδιαφέρον της σχετικής συζήτησης. Τώρα που στη σωρό της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας παρασιτεί τρεφόμενο ένα αυξανόμενο πλήθος από υμνητές του Μεταξά, νοσταλγούς της επταετίας και δεδηλωμένους νεοναζιστές, η άρνηση των νεκρών του Πολυτεχνείου, που τηρουμένων των αναλογιών έχει κάποια κοινά στοιχεία με την άρνηση του Ολοκαυτώματος, αποτελεί το ιδεολογικό καθαρτήριο της χούντας και την ιστορική ρεβάνς της έναντι της μεταπολίτευσης.

Ως τέτοιο θεωρώ πως το θέμα πρέπει να μας απασχολήσει και ως προς την επιστημονική και ως προς την ιδεολογική του διάσταση. Το οφείλουμε στη μνήμη των νεκρών, στην ιστορική αλήθεια, στην υπεράσπιση του ορθολογισμού και κυρίως σε ό,τι έχει απομείνει από το διακύβευμα της δημοκρατίας.