Από τον Καραμανλή μέχρι τον Βούγια...

ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΥΚΕΣΑ

ΚΡΙΤΩΝ ΣΑΛΠΙΓΚΤΗΣ, Τελευταίο Δρομολόγιο. Μια ιστορία του αστυνόμου Μπέκα, Εκδόσεις Αιγαίον, Λευκωσία, σελ. 155

Τι καλύτερο μπορεί να φανταστεί κανείς σε μια αστυνομική ιστορία, από το να πραγματοποιήσει κάποιος ένα έγκλημα ενώπιον εκατοντάδων ανθρώπων και να μην το καταλάβει κανείς; Και πόσο ακόμη καλύτερο θα ήταν αν θα το καταλάβουν όλοι, όμως πολλά χρόνια αργότερα; Ρωτήστε τους ταχυδακτυλουργούς. Ρωτήστε τους καλύτερους γραφιάδες αστυνομικών μυθιστορημάτων.

Ένα τέτοιο «έγκλημα» περιγράφει ο Κρίτων Σαλπιγκτής στην πολιτική νουβέλα του, η οποία μάλιστα εγκαινιάζει και προαναγγέλλει μια σειρά αστυνομικών ιστοριών από τον εκδοτικό οίκο της Κύπρου.

Ο Σαλπιγκτής συνθέτει την αφήγησή του αναπαριστώντας με ακρίβεια εικόνες της Θεσσαλονίκης του 1954, πολιτικά πρόσωπα εκείνης της εποχής και πρόσωπα που έμελλε να εξελιχθούν σε πολιτικούς, δημοσιογράφους και λογοτέχνες, και φυσικά τον αστυνόμο Μπέκα του Γιάννη Μαρή, στον οποίο αφιερώνεται το βιβλίο. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο συνεργάτης του Τάκος Μακρής, ένας δεύτερος Μακρής, αυτός δημοσιογράφος (ο δεύτερος γνωστότερος ήρωας του Μαρή), ο Σπύρος Βούγιας (τον «περιποιείται» δεόντως σε αρκετά θέματα), ο Νίκος Καχτίτσης με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο στο βάθος, η υπόθεση «Καρφίτσα», ξενοδοχεία που δεν υπάρχουν, ένας απόγονος του... τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου κατά την δήλωσή του, ταβερνιάρηδες και τραμβαγέρηδες, τοπικά εδέσματα, και βεβαίως αγωνία για το επικείμενο έγκλημα. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει άλλωστε, αφού όπου εμφανίζεται ο Μπέκας υπάρχει ή θα υπάρξει κάποιο πτώμα;

Ο Σαλπιγκτής είχε να εμφανιστεί στα γράμματα από το 1994, τουλάχιστον με το όνομά του. Τότε είχε δημοσιεύσει τον δεύτερο τόμο της πολιτικής παρωδίας του «Ο Πουρός Ήρως» (ο πρώτος είχε βγει το 1989), γεγονός που τον οδήγησε σε δημόσια αντιπαράθεση με τον συγγραφέα του Μικρού Ήρωα, Στέλιο Ανεμοδουρά, ο οποίος αντέδρασε όταν αναγγέλθηκε η κυκλοφορία, χωρίς προηγουμένως να έχει αντιδράσει με τον πρώτο τόμο. Η σειρά αυτή, με τον Γιώργο Θαλάσση γερασμένο να μπλέκει με τους σύγχρονους Έλληνες πολιτικούς και για πρώτη φορά στην ζωή του να τα βρίσκει μπαστούνια, θα συνεχιζόταν και θα τελείωνε με έναν τρίτο τόμο, αλλά διεκόπη τότε, γεγονός που φαίνεται να στοίχισε στον συγγραφέα την μακρόχρονη σιωπή. Σε βαθμό ώστε, ο Σαλπιγκτής να επιλέξει τελικά να ξαναεμφανιστεί δέκα ολόκληρα χρόνια αργότερα, το 2004, χρησιμοποιώντας μάλιστα ένα alter ego του, τον Τάσο Κοντέλη, με το αστυνομικό μυθιστόρημα Σφαίρες Σωκράτη, όχι κώνειο (εκδ. Κέδρος). Ο “Κοντέλης” μάλιστα επανεμφανίζεται και στην ανά χείρας νουβέλα τού Κρίτωνα Σαλπιγκτή, ως στενός φίλος του, υπογράφοντας την εισαγωγή, όπου γίνεται και η δέουσα απόδοση τιμών στον Γιάννη Μαρή.

Ο Σαλπιγκτής πάντως είναι συνεπής με την πορεία που έχει διαγράψει μέχρι τώρα. Η παρώδηση γνωστών ιστοριών και αληθινών προσώπων είναι ο τρόπος του. Ένα χαμόγελο δηλαδή πάνω σε ό,τι μας πλήγωσε ή μας πληγώνει, ένας τρόπος να επισημανθεί και να κατακεραυνωθεί διά του καγχασμού η ματαιοδοξία των πρωταγωνιστών, ο ανθρώπινος βίος εν τέλει. Και όλα αυτά αποφεύγοντας τα κάθε είδους σχόλια, με ευθύγραμμη αφήγηση και με στέρεα γραφή. Η ιστορία φτάνει. Αν ανοίξεις μία παραπάνω ή παρακάτω γρίλια στα παντζούρια, η ματιά αλλάζει το περιεχόμενο, το σοβαρό εγκυμονεί πάντα το αστείο, το πείραγμα είναι μια επιβεβαιωμένη προφητεία, που την είπαν τρέλα στον καιρό της.

Φυσικά από το πείραγμα δεν γλυτώνει ούτε αυτή καθαυτή η μυθιστορηματική αστυνομική ιστορία, η οποία διαστρέφεται μέχρι σημείου να υπαινιχθεί ο συγγραφέας ότι υπάρχει ποικιλία... εγκλημάτων, τα οποία οι συνήθεις ερευνητές συχνά ούτε καν αντιλαμβάνονται, ενώ οι συγγραφείς τα αποφεύγουν, για να μην τα «λερώσουν» με την πολιτική.

Η επιλογή του συγγραφέα να χρησιμοποιηθεί η ορθογραφία του 1954 ενδέχεται να ξενίσει μερικούς από τους νεώτερους αναγνώστες, θα ανακαλέσει μνήμες όμως σε όσους έχουν μεγαλώσει με αυτήν.

Το βιβλίο συμπληρώνεται από ένα επίμετρο για τα αληθινά πρόσωπα της ιστορίας και για τα πραγματικά περιστατικά, από μια εργογραφία του Γιάννη Μαρή, που υπογράφεται από τον Φίλιππο Φιλίππου, ενώ ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει στα σκίτσα του Γιώργου Ακοκαλίδη, μεταξύ των οποίων και δύο πρωτοδημοσιευόμενα του Γιάννη Μαρή, τα οποία αναδεικνύουν το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα της έκδοσης, που επιμελήθηκε ο Δημήτρης Λουζικιώτης.

Ο Απόστολος Λυκεσάς είναι συγγραφέας