Η «Αμοργός» της διπλανής πόρτας

Πέννυ Μονογιού- Viewmasters

Κι αν θα διψάσεις για νερό θα στύψουμε ένα σύννεφο

Κι αν θα πεινάσεις για ψωμί θα σφάξουμε ένα αηδόνι 

Νίκος Γκάτσος, Αμοργός, εκδόσεις Πατάκη

Στο «Τριανόν» της Κοδριγκτώνος έπεσε η αυλαία για την παράσταση Ο γνωστός μας άγνωστος κύριος Γκάτσος της Μάνιας Παπαδημητρίου. Πράγματι, η συνθετική δημιουργία μιας θεατρικής και σκηνοθετικής οικονομίας συνεπάγεται την επέμβαση στα κοινά. Διότι το διακύβευμα, σε άμεση σχέση με τη γνώση, είναι η μνήμη· η μνήμη από θραύσματα - και θραυστήρας μαζί.   

Δεν μπορώ να πω ότι είναι εξυπνάδα να κόβεις δημοσιεύματα από εφημερίδες, ενώ υπάρχουν και στο διαδίκτυο. Είναι πολύ πιο εύκολο, εξάλλου, να γράψεις ένα όνομα στο διαδίκτυο και να αφήσεις τη μηχανή αναζήτησης να σου φέρει τα αποτελέσματα. Αρκεί να θυμάσαι. Θυμάσαι πάντα, όμως; Και αν ναι, όσα επιθυμείς; Ιδού το ερώτημα, σε σχέση με το ιστορικό διακύβευμα, που αφορά στη μνήμη.

Μέσα σε όλη αυτή τη δίνη, χωρίς τις δικές σου ειδήσεις, και να νομίζεις ότι θυμάσαι, δεν θα είσαι σε θέση να ερμηνεύσεις τα πράγματα. Την ερμηνεία θα στη σερβίρουν, προτού το καταλάβεις, για δική σου. Καθώς δεν υπάρχει χρόνος για λύπες ούτε για αποσιώπηση. Ξέρουμε ότι η γνώση εξαρτάται από τις (οικονομικές-κοινωνικές-πολιτικές) συνθήκες, μέσα στις οποίες παράγεται. Ωστόσο, η πρόσληψη της γνώσης έχει να κάνει με τον άνθρωπο και την ψυχοσύνθεσή του. Στο πλαίσιο της πρόσληψης της συλλογικής γνώσης, δεν έχουμε παρά να δούμε τι αναγνωρίζουμε στη ζωή μας για δικά μας. Εμπρός, ας μιλήσει η μνήμη. Ποια πράγματα μας προσφέρουν αυτάρκεια; Οι σχέσεις μας με τους άλλους, οι καθρέφτες μας, οι ζυμώσεις, δίνουν και μεταδίδουν ενέργεια. Έχουμε ανάγκη από μια φωνή της διπλανής πόρτας μεν, με ιστορικό και πολιτικό λόγο δε.

Καλά θυμόμουν ότι την είχα φυλάξει. Χαίρομαι. Στην ψάθινη αρχειοθήκη δημοσιευμάτων κάθε λογής, βρίσκω από τη Σαββατιάτικη Ελευθεροτυπία, με ημερομηνία 12 Δεκεμβρίου 2009, την επιστολή της Αγαθής Δημητρούκα, συντρόφου του Νίκου Γκάτσου:  «Μια προσαγωγή της διπλανής πόρτας», προς τον τότε υπουργό, κ. Χρυσοχοΐδη. Εξέφραζε, με δημόσιο τρόπο, την προσωπική εμπειρία της.

Η μνήμη είναι συνειρμική. Συν-εργάζονται τα γεγονότα, συν-εργαζόμαστε κι εμείς με την πραγματικότητα, για να κάνουμε δυνατή την επιβίωση. Τώρα που οι οικονομικοί προϋπολογισμοί δεν βγαίνουν, τώρα που το ψωμί, και αύριο το νερό, δεν είναι δεδομένα, συνεργασία επί της ουσίας σημαίνει συμμετοχή στο πρόβλημα. Να θυμάσαι τις καταβολές του. Μπορεί ξανά οι διμοιρίες να αποσκοπούν στην εικόνα ενός καλά ευνομούμενου κράτους, ωστόσο η εικόνα της ευνομίας απέχει από την ουσία της. Μόνος, αληθινά ουσιαστικός, προβάλλει, μέσα από τις πορείες, ο λόγος των πολιτών που συνεργάζονται. Ακόμη κι αν οι διμοιρίες κλείνουν δρόμους, η σκέψη και η μνήμη παραμένουν πεδία ανοιχτά.

Κι αν θα διψάσεις για νερό...

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ