ΤΗΣ ΒΙΒΗΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
«Ένα ανόθευτο κομμάτι πραγματικής αθηναϊκής ζωής», υποστηρίζει ότι προσφέρει με το πρώτο της μυθιστόρημα η μυθιστορηματική ηρωίδα του Εθισμού, η ηθοποιός Ιφιγένεια, η οποία το καταθέτει προς δημοσίευση στον εκδοτικό οίκο της επίσης μυθιστορηματικής Έλσας. Δίπλα στις δύο γυναίκες και ο Πέτρος, μεταφραστής-διορθωτής που συνεργάζεται με τον ίδιο εκδοτικό οίκο.
Η Βιβή Ζωγράφου είναι δημοσιογράφος
EΥΑ ΣΤΑΜΟΥ, Εθισμός, εκδόσεις Μελάνι, σελ. 324
«Ένα ανόθευτο κομμάτι πραγματικής αθηναϊκής ζωής», υποστηρίζει ότι προσφέρει με το πρώτο της μυθιστόρημα η μυθιστορηματική ηρωίδα του Εθισμού, η ηθοποιός Ιφιγένεια, η οποία το καταθέτει προς δημοσίευση στον εκδοτικό οίκο της επίσης μυθιστορηματικής Έλσας. Δίπλα στις δύο γυναίκες και ο Πέτρος, μεταφραστής-διορθωτής που συνεργάζεται με τον ίδιο εκδοτικό οίκο.Από την μεριά της, η συγγραφέας Εύα Στάμου, ψυχοθεραπεύτρια, συνδέει αυτούς τους τρεις χαρακτήρες της σε μια σχέση αλληλεξάρτησης, στα όρια της παθολογίας, και ξεσκεπάζει τα πάθη τους, «κλείνοντας το μάτι» στους αναγνώστες της, αναφορικά με την ψυχική ποιότητα που διαθέτει η κάστα των φιλότεχνων, που κινείται στους χώρους των εκδόσεων και του θεάματος στην Αθήνα.
Οι τρεις πρωταγωνιστές είναι ταυτοχρόνως και φορείς της αφήγησης, η οποία εκφέρεται σε πρώτο πρόσωπο και δομείται σε σύντομα κεφάλαια που έχουν για τίτλους τα ονόματα των πρωταγωνιστών. Σε αυτά τα κεφάλαια μιλάει ο κάθε πρωταγωνιστής ξεχωριστά και μαθαίνουμε τις σκέψεις, τα συναισθήματα, το παρελθόν του καθενός, αλλά και τα γεγονότα της πλοκής.
Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται να αποδοθεί αυτό που οι ψυχοθεραπευτές υποστηρίζουν, ότι δηλαδή οι ανθρώπινες σχέσεις βασίζονται κυρίως πάνω στην πλάνη: φυλακισμένος ο καθένας μας στον μονόλογό του αντιλαμβάνεται τη ζωή ερμητικά κλειστά γύρω από το εγώ του.
Έτσι, η Έλσα αντανακλά τον εαυτό της πάνω στην νάρκισσο Ιφιγένεια και ο Πέτρος, χωρίς φυσικά προσόντα, φαντασιώνεται ότι μπορεί να κερδίσει την καρδιά της όμορφης πρωταγωνίστριας. Παράλληλα, ο καθένας τους κουβαλάει τα προσωπικά του ψυχικά βάρη: Τον Πέτρο τον έχει «καταπιεί» η μάνα του, κάνοντάς τον παχύσαρκο και ακοινώνητο, η Ιφιγένεια, ακολουθώντας τη συμβουλή της αγαπημένης γιαγιάς της, δεν συνδέεται ποτέ ουσιαστικά με τους άντρες, προκειμένου να διαφυλάξει την ελευθερία της, και η Έλσα, έχοντας ζήσει μια ελευθέρια ζωή ήδη από την εφηβεία της, προσπαθεί να τα βρει με τη ζωή της, ανάμεσα σε μια σχέση που δεν την εκφράζει και σε έναν εκδοτικό οίκο με πολλές ευθύνες.
Γύρω τους, δορυφορικά πρόσωπα, ένας σκηνοθέτης-παραγωγός με σεξουαλικά βίτσια που ερωτοτροπεί, ένας ομοφυλόφιλος ψυχοθεραπευτής, ο ζωγράφος σύντροφος της Έλσας, διαμορφώνουν ένα πλέγμα ανθρώπων γεμάτων από πάθη και την επιθυμία να επιβληθούν.
Το μυθιστόρημα τιτλοφορείται Εθισμός, έχω την αίσθηση όμως ότι οι εθισμοί των πρωταγωνιστών του αντιμετωπίζονται περισσότερο ως διακοσμητικά στοιχεία των προσωπικοτήτων τους και δεν είναι αυτοί οι κινητήριες δυνάμεις της ιστορίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το θέμα του μυθιστορήματος να διαχέεται: Παρακολουθούμε απλά μια αθηναϊκή ιστορία κάποιων μπερδεμένων ανθρώπων που διασταυρώνονται, επιδιώκοντας ο καθένας τους στόχους του.
Οι χαρακτήρες έχουν πάθη, αλλά δεν είναι ιδιαίτεροι, δεν είναι διαφορετικοί, δεν είναι μυθιστορηματικοί, και οι καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται είναι συνηθισμένες. Για χάρη της αληθοφάνειας, δυστυχώς, θυσιάστηκε η ανοίκεια ατμόσφαιρα της λογοτεχνίας και η συγγραφέας παγιδεύτηκε, όπως η ηρωΐδα της, «στο ανόθευτο κομμάτι της πραγματικής αθηναϊκής ζωής».
Ο Εθισμός είναι ένα μυθιστόρημα για την ανθρώπινη ματαιοδοξία, αλλά η άνοδος και η πτώση των χαρακτήρων της δεν είναι θεαματική. Η συγγραφέας, που διαθέτει στα προσόντα της μια διδακτορική διατριβή για την συγκρότηση της προσωπικότητας, έχει ήδη με αυτήν την διατριβή μια σημαντική παρακαταθήκη για να παρουσιάσει ένα ενδιαφέρον συγγραφικό έργο. Πιθανώς το συγκεκριμένο μυθιστόρημα να μην υπήρξε και το πιο επιτυχημένο της.
3 σχόλια:
Παρουσίαση πριν λίγο καιρό το βιβλίο της Εύας Στάμου, το οποίο διάβασα με αρκετά διαφορετικό τρόπο από εσάς. Είμαι διδάκτωρ συγκριτικής φιλολογίας και λυπάμαι που δεν σχολιάζω επωνύμως, αλλά όταν δημιούργησα το ιστολόγιο ‘Βιβλιοκριτικά’ αποφάσισα να διατηρήσω την ανωνυμία μου ώστε να αποφύγω διάφορες οχλήσεις από εκδοτικούς οίκους. Θα εστιάσω σε τρία σημεία: δεν θεωρώ ότι κάποια γυναίκα μέλος ένοπλης αντιεξουσιαστικής ομάδας, που παίρνει ναρκωτικά, συζεί με με έναν επικίνδυνο άντρα που γυρίζει ταινίες πορνό, έχει ομοφυλόφιλες σχέσεις κι ερωτεύεται έναν Υπερορθόδοξο Εβραίο και μένει μαζί του στο Μάντσεστερ, αποτελεί ένα συνηθισμένο άτομο που βιώνει, όπως λέτε “συνηθισμένες καταστάσεις”. Πιστεύω επίσης ότι μία γυναίκα που δεν αισθάνεται καμία σεξουαλική ηδονή δεν είναι τόσο συνηθισμένη, αλλά ίσως εσείς ως γυναίκα αυτό να το γνωρίζετε καλύτερα. Δεύτερον, πραγματικά με εντυπωσίασε το γεγονός ότι δεν κάνετε καμία αναφορά στις ιδιαίτερες αφηγηματικές τεχνικές του βιβλίου, αλλά περιοριστήκατε στη μνεία της πρωτοπρόσωπης αφήγησης - η εναλλαγή προοπτικής και των ένθετων διαλόγων κατατάσσουν την αφηγηματική λειτουργία του κειμένου σε άλλη κατηγορία από αυτή που σημειώνετε στο κείμενό σας. Το τρίτο που μου φάνηκε μάλλον άστοχο είναι το σχόλιό σας για τις (πολύ διαφορετικές μεταξύ του) λειτουργίες της επιστημονικής έρευνας και της λογοτεχνικής γραφής. Φαντάζομαι ότι αυτό εξηγείτε από το γεγονός ότι όπως οι περισσότεροι άνθρωποι που δεν έχουν σχέση με την επιστήμη της ψυχολογίας δεν γνωρίζετε το ακριβές νόημα των όρων ‘συγκρότηση προσωπικότητας’. Καλό είναι όμως ο καθένας να γράφει για αυτά που πραγματικά κατέχει και το κείμενό σας για τον Εθισμό δεν πείθει σε καμιά περίπτωση ότι είστε επαρκώς καταρτισμένη ώστε να προσφέρετε εμπεριστατωμένες απόψεις στο αναγνωστικό κοινό της Αυγής.
ΥΓ. Θα ήθελα να σημειώσω ότι το συγκεκριμμένο βιβλιο δεν μου το είχε στείλει ο οίκος προς παρουσίαση, αλλά το αγόρασα μόνος μου έχοντας διαβάσει τις εξαιρετικές ‘Μεσημβρινες συνευρέσεις’ της συγγραφέως.
http://bibliokritika.blogspot.com
Θα ήθελα επίσης να προσθέσω το εξής ερώτημα: πιστεύετε ότι κάποιος που παρενοχλεί γυναίκες και μπαινοβγαίνει στα ψυχιατρεία είναι ένας μη-ιδιαίτερος συνηθισμένος χαρακτήρας που ζει συνηθισμένες καταστάσεις; Είναι πράγματι ο μέσος όρος, ο άνθρωπος που συναντάμε το πρωί στο μετρό πηγαίνοντας στη δουλειά μας, ή μήπως η μαεστρία της συγγραφέως και η ανάλυση των κινήτρων των ηρώων σε συνδυασμό με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση επιτυγχάνει να κάνει όλες αυτές τις προσωπικότητες να μοιάζουν οικείες και ελάχιστα επινοημένες;
Ευχαριστώ για την φιλοξενία - και λυπάμαι για τα ορθογραφικά λάθη κατά την δακτυλογράφηση!
Μήπως εγώ και η δημοσιογράφος δεν διαβάσαμε το ίδιο βιβλίο; Στο μυθιστόρημα που διάβασα εγώ (δηλ. στον Εθισμό, Εκδόσεις Μελάνι, 2011) σχεδόν όλοι η ήρωες έχουν φτάσει ή περάσει τα 40 κι έχουν καταστραφεί συναισθηματικά ή και σωματικά από τις εξαρτήσεις τους. Απ' ό,τι κατάλαβα και οι τρεις κεντρικοί ήρωες -περισσότερο ο άντρας- υποκινούνται από συγκεκριμένη ψυχολοπαθολογία που τους ωθεί σε ακραίες, επικίνδυνες, ή αυτοκαταστροφικές ενέργειες. Η Έλσα κι ο Πέτρος είναι από τους πιο «μυθιστορηματικούς» ήρωες που έχω συναντήσει τα τελευταία χρόνια - εκτός αν κριτήριο μυθιστορηματικότητας για την δημοσιογράφο παραμένει η πρώιμη αστική νουβέλα, όπου οι άντρες ξιφομαχούν για την τιμή τους και οι γυναίκες αυτοκτονούν από έρωτα.
Δημοσίευση σχολίου