O επισκέπτης των συνόρων

ΤΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗ ΣΑΚΕΛΛΙΩΝΑ

Δεν έχω να σου δώσω τίποτε άλλο πάρεξ ένα κόκκινο

μήλο, την καρδιά μου

Ναζίμ Χικμέτ, Τα ποιήματα των 9-10 π.μ.

Δέσποινα Θαοχαράκη- Χωρίς τίτλο

Λίγο μετά το μεγάλο ποτάμι, εκεί που αρχίζει η μεγάλη γέφυρα, στο βάθος το άγαλμα του μεγάλου αρχιτέκτονα του Σινάν. Η παλιά πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Ανδριανούπολη... Το μπλοκ των Ελλήνων αριστερών επιτέλους φτάνει. Βλέπω το πανό. "Ένας είναι ο εχθρός, ο ιμπεριαλισμός"... Είμαι στο μπλοκ των Τούρκων συντρόφων που περιμένουν τους Έλληνες. Τους γείτονες. Το χειροκρότημα, το ζεστό χειροκρότημα, μα πάνω απ' όλα το δάκρυ, το δάκρυ της προσμονής, της προσδοκίας... Τα σκαμμένα πρόσωπα τα βλέπεις, σου μιλούν, για τα χρόνια της φυλακής, της εξουθένωσης. "Γιασασίν αρκαντάς"... Το σφίξιμο των χεριών, δυνατό όπως πρέπει, λιτό, δωρικό όπως αρμόζει. Το δικό τους σύνθημα, "σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα"... Και να σαν να ακούς την βραχνή φωνή του Χικμέτ, αντάμα με τον Ρίτσο. Οι επισκέπτες της μνήμης είναι εδώ.

Θυμάσαι την ματωμένη ιστορία από την πλατεία Ταξίμ εκείνη την πρωτομαγιά του 1977. "Είμαι ένας από τους επιζήσαντες". Η φωνή γνώριμη, ενός παλιού συντρόφου από την μειονότητα. Σας περιμέναμε. Είμαστε εδώ πια, μαζί. Τα πανό στα ελληνικά και τα τούρκικα δίπλα-δίπλα. Και μετά τραγούδια. Οι παλιές εικόνες είναι έτοιμες. Όχι εν αποδρομή. Αλλά αεί παρούσες. Τα βήματα πηγαίνουν από μπλοκ σε μπλοκ. Σαν να είσαι όμως στο ίδιο, σαν να μην αλλάζεις. Η αριστερά που αγαπήσαμε και αγαπάμε είναι εδώ, χωρίς φιοριτούρες κουραστικές, χωρίς δήθεν. Η παλιά πρωτεύουσα γνέφει πάνω στα αισιόδοξα πρόσωπα. Μπορούμε, το νοιώθουμε. Μαζί μπορούμε.

Ο επισκέπτης των συνόρων κρατά το κομπολόι του και γνέφει κατά την ανατολή. Μαζεύει εντός του εικόνες, σπασμένα ιδανικά, γιατροσόφια ελπίδας και ποιήματα. Κάθεται στο ποτάμι και μετρά τα χρόνια της ερήμωσης. Τρώει τσορμπά και ακούει ιστορίες. Δεν καταλαβαίνει την γλώσσα, αλλά καταλαβαίνει την κίνηση του σώματος, καταλαβαίνει το βλέμμα και χαίρεται. Βλέπει τον σύντροφο με τον πλούτο των ξεφτισμένων ρούχων και των πολλών σελίδων. Στρίβει τσιγάρο, φτύνει καπνό και μασά τσάι μαύρο. Ακούει τα νέα παιδιά να τραγουδούν Ναζίμ Χικμέτ και να χαίρονται. Αφήνει ένα δάκρυ, να κυλήσει, να γίνει φωτιά, να βγει η φωτιά που καίει μέσα του, να γιατρέψει την πληγή. Ο Τούρκος σύντροφος καταλαβαίνει και κερνά ρακί, δυνατό ρακί. Στιγμές ευφρόσυνες. Βλέπει κάπου ασφαλίτες και γελά. Έλα μου, του λέει η νεαρή συντρόφισσα, έλα μου να σου δείξω τι κάνουμε εμείς εδώ.

Το σύνθημα δονεί την ατμόσφαιρα. Εξέγερση στην Αθήνα εξέγερση παντού. Αυτό φωνάζουν οι Τούρκοι σύντροφοι. Ο επισκέπτης παρακαλά να το ακούσουν στην Αθήνα. Το μεγάλο ποτάμι γελά και ο επισκέπτης θυμάται τους νεκρούς μετανάστες που κοιμήθηκαν για πάντα στα νερά του...

Είμαι χωρίς πατρίδα σκέφτηκε ο επισκέπτης, πατρίδα μου είναι εδώ, αυτός ο τόπος, σήμερα με τους συντρόφους της άλλης μεριάς. Θυμάται και τον καπετάν Κεμάλ που πέθανε πριν από λίγους μήνες. Τον αξιωματικό του Δημοκρατικού Στρατού που πολέμησε στα βουνά της Ροδόπης. Όλα αυτά είναι πατρίδα μου εκλεκτή. Η συγκέντρωση νοηματοδοτεί πράγματα και έννοιες. Μα πάνω απ' όλα νοηματοδοτεί υπάρξεις. Καμιά αμηχανία, κανένα κόμπιασμα, μόνο εκείνο της συγκίνησης. Η νέα συντρόφισσα παντρεύει τον Χικμέτ με το rock. Όλα είναι εδώ παρόντα. Στο London bar ο επισκέπτης πίνει ρώσικη βότκα και κρατά σημειώσεις. Γιατί ξέρει τι μπορεί να γεννήσει ο χρόνος.

Τους περιμένουμε εμείς τώρα. Εμείς στην άλλη μεριά του ποταμού, του κοινού μας ποταμού. Χαιρετάς τον φρουρό στα σύνορα, μα το μυαλό και η καρδιά έχουν μείνει στο Edirne. "Yasasin arkantas". Ο επισκέπτης πήρε τις αποσκευές του. Έβαλε μέσα όλα τα πρεπούμενα, μαζί και την Διεθνή.