Όλου του κόσμου οι πρόσφυγες

Αλέξης Ακριθάκης, Χωρίς τίτλο, 1971, μικτή τεχνική σε χαρτόνι, 33 Χ44 εκ.

ΛΟΥΚΙΑ ΔΕΡΒΗ, Αλλού, στο πουθενά, διηγήματα, εκδόσεις Μελάνι, σελ. 100

Με την κοινωνική ευαισθησία που την διακρίνει σε όλες τις μέχρι σήμερα πεζογραφικές της δουλειές, η Λουκία Δέρβη επανέρχεται με το τέταρτο βιβλίο της, το οποίο είναι μία συλλογή διηγημάτων με κοινό άξονα. Η συγγραφέας έχει ήδη εκδώσει άλλη μία συλλογή διηγημάτων, μια νουβέλα κι ένα μυθιστόρημα και πιστεύω ότι στο διήγημα βρίσκει τελικά τον βέλτιστο αφηγηματικό της άξονα, καθώς η οπτική του παντογνώστη αφηγητή που επιλέγει είναι όχι μόνο λειτουργική αλλά και απαραίτητη στην πολύ μικρή φόρμα, αφού πλήθος γεγονότων πρέπει να ιστορηθούν σε σύντομο χρόνο, αλλά μπορεί να γίνει δυσλειτουργική σε μυθιστορηματική φόρμα.

Ο κοινός άξονας των 12 σύντομων διηγημάτων, θα μπορούσε να εστιαστεί στο πολύ επίκαιρο θέμα του πρόσφυγα, αλλά σε ένα ευρύ πλαίσιο. Γιατί, όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο, κάθε ταξίδι είναι μια μετανάστευση και κάθε ξεριζωμός μια προσφυγιά. Οι ήρωες των διηγημάτων είναι οι άνθρωποι που ξεριζώθηκαν, που αναζήτησαν νέους προορισμούς, που ταξίδεψαν ή που δεν ταξίδεψαν, όπως σε ένα από τα καλύτερα διηγήματα της συλλογής, το «Ταξίδι στο Τζιμπουτί», όπου το ταξίδι δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Φυσικά οι μετανάστες όπως τους βλέπουμε εδώ και χρόνια στην πατρίδα μας δεν θα μπορούσαν να λείψουν, η Γεωργιανή που ήλθε να εργαστεί ως αποκλειστική νοσοκόμα τη στιγμή που οι δικοί της την έχουν ανάγκη, η Ιρανή που την παντρεύεται ένας Έλληνας 20 χρόνια μεγαλύτερός της, η Κύπρια που ξεσπιτώνεται από την εφηβεία της. Όμως η οπτική της Δέρβη είναι, όπως είπαμε, πολύ ευρύτερη και συμπεριλαμβάνει την μετανάστευση στην Αμερική, τους ανθρώπους που ονειρεύτηκαν ταξίδια αλλά δεν τα πραγματοποίησαν ή εκείνους που επιχείρησαν να λυτρωθούν από τη μοναξιά και την θλίψη της ηλικίας και της ζωής τους μέσα από το φρέσκο και το καινούργιο που κομίζει ο μετανάστης.

Η συγγραφέας κατορθώνει να διαχειριστεί ένα τόσο ευαίσθητο υλικό χωρίς να ηθικολογεί, χωρίς να υπερβάλλει και χωρίς να ποδηγετεί τον αναγνώστη. Υποδεικνύει αυτό που ίσως θέλει να πει με μια έκπληξη, με μια ανατροπή στο τέλος του μικρού της αφηγήματος, με μια δραματική εξέλιξη. Ο απλός, καθημερινός λόγος της βοηθάει τον αναγνώστη να ταυτιστεί με τους ανθρώπους που διατρέχουν τα διηγήματα και, πιστεύω, όποιος πλοηγηθεί στις λιγότερες από 100 σελίδες του βιβλίου, θα βγει από αυτό το ταξίδι σκεπτικός και πιο ευαισθητοποιημένος.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ