Ο Ιβάν

ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΡΟΥΣΣΟΥ

Δημήτρης Πετσετίδης- Φίλαθλοι βιβλιόφιλοι 

Μου τον χάρισαν πριν από δέκα χρόνια και αμέσως -δεν ξέρω πώς και γιατί- τον είπα Ιβάν. Ήταν μικρούλης, χαριτωμένος κι αστείος. Με την εκ γενετής κομμένη ουρά του, το μαύρο μουσούδι του που του έδινε κάτι το μυστηριώδες κι απροσδιόριστο, έγινε γρήγορα το αγαπημένο ξωτικό του σπιτιού. Ο Ιβάν, ο αυτοκρατορικός, όπως λένε, γάτος Σιάμ.

Από τις πρώτες μέρες κυριάρχησε η ανεξάντλητη παιχνιδιάρικη διάθεσή του και στο μικρό σχετικά διαμέρισμά μου βασίλευε μια ευφρόσυνη ατμόσφαιρα. Είχε βρει τις πιο απίθανες κρυψώνες κι από 'κεί επιχειρούσε αιφνίδιες εμφανίσεις ή πιο συχνά χιμούσε από το πουθενά και μου δάγκωνε απαλά τον αστράγαλο ή έπαιζε με το παντελόνι μου. Με τον καιρό άρχισαν να φαίνονται κάποιες πτυχές της αινιγματικής και δυσεξήγητης φύσης του. Καθόταν ακίνητος ώρα πολλή στη συνηθισμένη στάση του γάτου, κοιτάζοντας με τα παράξενα γαλαζωπά μάτια του κάπου.
Σαν ν' αναπολούσε προαιώνιες μνήμες της αλλόκοτης ράτσας του. Αυτές οι ακινησίες και το ανεξιχνίαστο ύφος του μού δημιούργησαν την αίσθηση -μερικές φορές γινόταν βεβαιότητα- ότι ζούσε παράλληλα και μιαν άλλη ζωή, εντελώς κρυφή και ασύλληπτη για μένα. Μέσα στο ευκίνητο ζώο πίστεψα ότι κρυβόταν κάτι άλλο, μια σύνθετη οντότης μ' ευφυΐα και διάθεση παιγνιώδη, που συχνά με δοκίμαζε και σαν να χλεύαζε τις νευρικές μου αντιδράσεις, όταν αδικαιολόγητα μ' ενοχλούσε νιαουρίζοντας δυνατά και αδιάλειπτα. Μου είπαν ότι ήθελε γάτα να ζευγαρώσει. Τον πήγα, αλλά τα νιαουρίσματά του δεν έπαψαν. Ακούγονταν βουερά και επίμονα σε ανύποπτο χρόνο και μάλιστα στις ώρες του ύπνου. Το απέδωσα σε σύμπτωση, αλλά γρήγορα το απέκλεισα. Ο γάτος το έκανε επίτηδες, με μια, θα έλεγα, σαδιστική επιμονή. Σαν να ήθελε κάτι. Τον ξαναπήγα σε γάτα, χωρίς αποτέλεσμα. Η στάση του παρέμεινε ίδια με μια μικρή διαφοροποίηση. Καθόταν απέναντί μου στον μικρό διάδρομο και με κοίταζε σιωπηλός. Δεν με πλησίαζε εύκολα, γιατί τον είχα φοβερίσει κι όποτε τον στρίμωχνα έπεφτε ανάσκελα, γουργούριζε και μου έδειχνε ανυπεράσπιστο το πιο ευάλωτο σημείο του, την κοιλιά του. Κατά τους ειδικούς αυτό είναι συνηθισμένη κίνηση στους σκύλους και πολύ σπάνια στις γάτες κι έχει περίπου το νόημα: "είσαι το αφεντικό, υπακούω". Η σχέση μας είχε εξελιχθεί σε μια περίεργη εκ μέρους μου συναισθηματική αδυναμία, που συχνά έβρισκε ανταπόκριση ή τουλάχιστον έτσι πίστευα χωρίς όμως να είμαι βέβαιος. Οι απορίες μου πλήθαιναν. Σκέφτηκα να μελετήσω σχετικά βιβλία, μήπως και βρω κάποιαν άκρη, κάποιαν εξήγηση. Εγκατέλειψα την ιδέα και προσπαθώ μόνος μου να λύσω το πρόβλημα, που τώρα τελευταία το αντιμετωπίζω πλέον ως μυστήριο κι ο νους μου περιπλανιέται στη μεταφυσική. Τι μπορεί να είναι ο Ιβάν εκτός από γάτα Σιάμ; Τι κρύβει; Τι επιδιώκει να μου μεταδώσει; Ποιο μυστικό; Τον κοιτάζω. Είναι ξαπλωμένος πάνω στο γραφείο δίπλα στον υπολογιστή μου και με παρακολουθεί με μισόκλειστα μάτια. Ξέρει τάχα ότι αυτή τη στιγμή γράφω γι' αυτόν; Μάλλον ναι, γιατί δείχνει ήρεμος και βέβαιος. Κρατάει ωστόσο το μυστικό του κρυφό. Ίσως επειδή δεν έχει φτάσει ακόμη ο κατάλληλος καιρός. Ίσως επειδή εγώ ακόμη δεν είμαι ώριμος γι' αυτό. Όμως περιμένω. Έχω μεγάλη υπομονή. Περιμένω.

Φαίνεται πως η αναμονή μου δεν θα είναι μεγάλη. Ο Ιβάν ήδη παρουσιάζει σημάδια σημαντικής αλλαγής στη συμπεριφορά του. Από την ημέρα που έγινε το κεντρικό πλάσμα στο ομώνυμο διήγημα, μόνος κυρίαρχος της κρυφής τρυφερότητάς μου στο χαρτί, άρχισε ν' αλλάζει ραγδαία. Πρώτα κλείστηκε σε μια περίεργη σιωπή. Έπειτα άρχισε να μου εκδηλώνει ξεχωριστή προτίμηση και αγάπη. Έγινε στοργικός, με υποδέχεται με κοφτά σιγανά νιαουρίσματα όταν μπαίνω στο σπίτι και γουργουρίζει συνέχεια καθισμένος πλάι μου στον καναπέ όταν βλέπω τηλεόραση. Με ακολουθεί παντού και πηγαίνει πρώτος στο κρεβάτι όταν σκοπεύω να ξαπλώσω. Ή συμπεριφορά του αυτή μου προκάλεσε κάτι περισσότερο από έκπληξη. Μπα; σκέφτηκα. Γιατί αυτά τα φερσίματα και οι παραξενιές. Όμως, επειδή είμαι άνθρωπος που αναλύει τα πράγματα, προσπάθησα να εξηγήσω την αλλαγή της στάσης του. Σε τι οφειλόταν; Μήπως επειδή του έδωσα μια άλλη διάσταση ζωής και τον έκανα διήγημα; Ανοησίες, είπα στον εαυτό μου. Συνδυάζεις γεγονότα που έτυχε να συμβούν διαδοχικά από απλή σύμπτωση και προσπαθείς ν' ανακαλύψεις σ' αυτά κρυφές σκοπιμότητες. Σύμπτωση; Είναι μια λέξη ύποπτη που δεν συμπαθώ ιδιαίτερα. Ίσως γιατί μου έχει καταστρέψει ανεπανόρθωτα στο παρελθόν γοητευτικούς συλλογισμούς κι ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Έτσι την αποφεύγω με φανερή περιφρόνηση. Δεν την υιοθετώ ποτέ, ούτε ως εκδοχή ούτε καν ως πιθανότητα ερμηνείας των φαινομένων. Ο Ιβάν λοιπόν έγινε τρυφερός απέναντί μου από τη στιγμή που έγραψα γι' αυτόν. Εξάλλου δεν μπορώ να δεχθώ ως σύμπτωση το γεγονός ότι από τότε, κάθε φορά που κάθομαι μπρος στον υπολογιστή για να γράψω, έρχεται και ξαπλώνει δίπλα μου πάνω στο γραφείο. Το πράγμα καταντά ανεξήγητο. Ή μήπως όχι; Σκέφτομαι διάφορα, αλλά δεν καταλήγω πουθενά. Μόνο μια λύση υπάρχει, κάπως επώδυνη βέβαια. Θα καταστρέψω το διήγημα και θα δω. Θα συνεχίσει να έχει την ίδια στάση απέναντί μου ο Ιβάν; Με τη σκέψη αυτή στρέφω προς το μέρος του. Με κοιτάζει με μισόκλειστα μάτια κι έχει ένα ύφος περίεργο, δυσανάγνωστο. Τι να σημαίνει τάχα; Με ειρωνεύεται; Ναι, με ειρωνεύεται. Μα για ποιο λόγο;

Με αυτήν την αναπάντητη απορία πήγα και ξάπλωσα. Έως τα μεσάνυχτα βασάνιζα το μυαλό μου να βρω μια ικανοποιητική απάντηση. Σιγά-σιγά μου δημιουργήθηκε η παράλογη ιδέα, που όμως εξηγούσε την ειρωνεία του. Ο Ιβάν γνώριζε -δεν ξέρω πώς- ότι το διήγημα που τον περιείχε ήταν αδύνατον να καταστραφεί. Ακόμη και στην περίπτωση που εγώ θα το διέγραφα από το αρχείο του υπολογιστή και θα έσκιζα το αντίγραφό του που εκτύπωσα. Αυτός όμως θα υπήρχε. Πού; Η απόκριση που επιμένει στον νου μου δεν είναι καθόλου ρεαλιστική. Ο Ιβάν ζει ήδη στον άυλο και αθάνατο κόσμο της δημιουργίας.

Ο Τάσος Ρούσσος είναι ποιητής, πεζογράφος και μεταφραστής. Το τελευταίο του βιβλίο, «Επιστολές προς Λεύκιον: Βιβλίον δεύτερον», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη