ΤΗΣ ΡΟΥΛΑΣ ΑΛΑΒΕΡΑ
Η Ρούλα Αλαβέρα είναι συγγραφέας
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΚΟΡΗΣ, Λόγος γυμνός, Εισαγωγή στο έργο του Ντίνου Χριστιανόπουλου, εκδόσεις Νησίδες
Ο τίτλος του βιβλίου Λόγος Γυμνός του Δημήτρη Κόκορη, εκλεγμένου επίκουρου καθηγητή του Τμήματος Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ. στο γνωστικό αντικείμενο «Νεοελληνική σκέψη: φιλολογικές και φιλοσοφικές διαστάσεις», δικαιολογεί και στηρίζει για μια ακόμη φορά την ενασχόλησή του με τον ποιητικό ρεαλισμό. Κρατώντας πάντως το βιβλίο αυτό στα χέρια μου, κι ενώ ο τίτλος στοχεύει εμφανώς στον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο (από τους πρωτεργάτες του ποιητικού ρεαλισμού, όπως σωστά αναφέρει ο Κόκορης στον πρόλογο), επιπρόσθετα και στη Διαγώνιο, «το περιοδικό που εξέδιδε και διηύθυνε από το 1958 έως το 1983», προσπαθούσα να εντοπίσω σε ποια σημεία συμπίπτουν ο γυμνός λόγος του ποιητή με του μελετητή και φιλολόγου.
Μου δίδονται όλα τα στοιχεία και καταλαβαίνω τη θέλξη του μελετητή προς τη λιτή και αυστηρή ποιητική με την αισώπεια χροιά των εξωφιλολογικών περιοχών της ζωής και των κοινωνικών της αντιφάσεων, του κ. Χριστιανόπουλου. Άλλωστε, οι παλιοί ρωτούσαν εύστοχα: «ποιός υποκαθιστά τη φιλολογία όταν είναι μια παράδοση υπερπροσωπική;»
Αν επιχειρήσω λοιπόν με τη σημερινή μόδα να ενώσω ή να διαχωρίσω την ποιητική θεωρία της λογοτεχνίας από την κριτική, την αξιολόγηση από την έρευνα, και την ιστορία της λογοτεχνίας με τους επιμέρους ορισμούς όπου ο τόπος και η δυναμική της λογοτεχνίας ενεργεί με σταθερές κατευθύνσεις, θα ήταν σα να προσέγγιζα τα πράγματα κάτω από ένα πιθανό πρίσμα γενεσιουργών αιτίων ή κάτω από το ενδεχόμενο νόημά τους. Και προκειμένου για την ποίηση του κ. Χριστιανόπουλου αυτό θα μου φαινόταν ανόητο - το λιγότερο. Σωστός λοιπόν ο δομικός χωρισμός των τεσσάρων κεφαλαίων του βιβλίου, απόλυτα ξεκάθαρα πράγματα. Στο πρώτο «αναδιφώνται» (μου αρέσει η παραπομπή στη λέξη «αναδίφηση») η λογοτεχνική πορεία του κ. Χριστιανόπουλου και οι εκφάνσεις της (ποίηση, αφηγηματική πεζογραφία, λογοτεχνική μετάφραση∙ το κεφάλαιο εμπλουτίζεται με οκτώ μελετήματα τα οποία φωτίζουν αυτή τη λογοτεχνική πορεία). Στο δεύτερο διερευνάται ο ρόλος της μουσικής στο έργο του κ. Χριστιανόπουλου, στο τρίτο η φιλολογική και κριτική παρουσία του (συγκεκριμενοποιείται με τη μελέτη για την ποίηση της Θεσσαλονίκης κατά την περίοδο 1860-1912), και στο τέταρτο κεφάλαιο βιβλιογραφούνται τα βιβλία και τα ανάτυπά του που εκδόθηκαν από το 1947 έως το 2010.
Ο φαινομενικά γυμνός λόγος του Δημήτρη Κόκορη, ως προς τον γυμνό λόγο του κ. Χριστιανόπουλου, είναι εξελισσόμενος λόγος στο όλο έργο του ποιητή. Είναι προς τιμήν του ότι δε χειρίζεται την παρουσία του ποιητή, τη δουλειά του, το ιδιόμορφο και άκρως καλλιτεχνικό τεατράλ του που είναι η «εκδίωξη κάθε λογοτεχνικής πόζας», την τολμηρότητά του, την τραχύτητά του μερικές φορές. Αναδεικνύει όμως την κατάφαση του «εγώ» του μέσω της άρνησής του. Αυτού του είδους ο μη χειρισμός και η μη εκμετάλλευση από τον φιλόλογο υποδεικνύει μία λογοτεχνική διαδικασία και αισθητική οπτική μιας στεγνής αλήθειας, μη αποκλείοντας όμως τις περιπέτειες που μπορεί να ευνοούν τη γραμματεία του ποιητικού ρεαλισμού. Άλλωστε, η ποιητική γλώσσα του κ. Χριστιανόπουλου συσφίγγει τα αποθέματα της καθημερινής γλώσσας, λειτουργεί αφαιρετικά και ταυτόχρονα εντοπίζει την έννοια της πύκνωσης. Αυτό κάνει το έργο του μοναδικό κι οπωσδήποτε δύσκολο όσο κι αν μοιάζει εύκολο. Αφαίρεση και πύκνωση.
Παρακολουθώντας βήμα το βήμα το βιβλίο του Δ. Κόκορη για το γυμνό λόγο του κ. Χριστιανόπουλου, πέρασα βήμα το βήμα στην αναγνώριση του εμπειρικού κόσμου, στη σχέση του με το εσωτερικό συνεπές κατανοητό που περιέχει η οδύνη της εμπειρίας. Ο ποιητικός ρεαλισμός έτσι κι αλλιώς είναι στην πραγματικότητα ένα καλλιτεχνικό επινόημα. Ο Δ. Κόκορης μπήκε στο σύνολο των θεμάτων του κ. Χριστιανόπουλου, ακολουθώντας διατεταγμένη παρουσίαση και αφηγηματική δομή αυτών των θεμάτων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου