Κώστας Χατζηαντωνίου, Αγκριτζέντο, μυθιστόρημα, εκδόσεις Ιδεόγραμμα, σελ. 293
Στην παράδοση του ρεαλιστικού μυθιστορήματος, με εκείνη, όμως, την μαγική ατμόσφαιρα που ελκύει και, τελικά, αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη, ο γνωστός από παλαιότερα στον χώρο της αφήγησης αλλά, κυρίως, στον χώρο των ιστορικών βιογραφιών και μελετών Κώστας Χατζηαντωνίου μας παραδίδει εδώ ένα ιδιαίτερα αξιόλογο πεζογράφημα, φροντισμένο υφολογικά (κάποτε με σύνταξη ποιητική) και πυκνό νοηματικά, εμπνευσμένο, μάλιστα, (από) και σκηνοθετημένο σε έναν ξένο τόπο, την Σικελία, γεγονός που παρουσιάζει, ασφαλώς, τις δικές του δυσκολίες για τον συγγραφέα – για τον αναγνώστη, πάντως, είναι μια εμπειρία συναρπαστική, ειδικά εφόσον πρόκειται για την ποθητή Σικελία (υπέροχο, παρεμπιπτόντως, και το εξώφυλλο με τον πίνακα του Jacob Van Ruisdael).
Τα τέσσερα μυθοπλασμένα πρόσωπα στα οποία κατανέμονται, αρχικά “κατά αποκλειστικότητα”, τα κεφάλαια από τον τριτοπρόσωπο αφηγητή, ο Παυσανίας, η Ισαβέλλα, ο Γκαετάνο και ο Λίνος (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν εμπλέκονται και κάποιοι άλλοι χαρακτήρες με τις ενδιαφέρουσες δικές τους μικροϊστορίες), “μετοικούν”, με την πάροδο της αφήγησης, το ένα στον “χώρο” του άλλου, καθώς οι ιστορίες τους αρχίζουν να συγκλίνουν και η πλοκή να οδεύει προς την λύση της. Ώσπου να γίνει, ωστόσο, αυτό, ο αφηγητής γνωρίζει πώς να κρατά σε εκκρεμότητα την αγωνία του αναγνώστη, διακόπτοντας την ιστορία τού ενός προσώπου σε ένα κρίσιμο σημείο και μεταφέροντας την αφήγηση στην ιστορία του άλλου. Υπάρχει, βεβαίως, και το εξαιρετικά ενδιαφέρον εγκιβωτισμένο κείμενο που συγγράφει (με απώτερο σκοπό, όπως αυτοαναφορικά δηλώνεται, να ανακαλύψει τον εαυτό του) ο πατέρας τής Ισαβέλλας, ο Παυσανίας, για τον φιλόσοφο Εμπεδοκλή και την Ιστορία τού αρχαίου Ακράγαντα κατά την αντίστοιχη περίοδο – κείμενο το οποίο, μάλιστα, δίνει την αφορμή στον συγγραφέα (στην διάρκεια μιας συζήτησης μεταξύ του Παυσανία και του Λίνου, αγαπημένου της Ισαβέλλας αν και για πολλά χρόνια απομακρυσμένου από αυτήν) για μία ουσιαστική “αντιπαράθεση” μεταξύ Εμπεδοκλή και Σωκράτη –, ενώ μία άλλη μορφή, εκείνη του Λουΐτζι Πιραντέλλο, είναι πολύ συχνά παρούσα στην αφήγηση, διαθέσιμη, μεταξύ άλλων, και για μία «παράλληλη μελέτη» με τον μεγάλο πρόγονο. Ας μην θεωρηθεί, ωστόσο, ότι η φιλοσοφία ρίχνει σε οποιαδήποτε στιγμή την βαριά σκιά της στο μυθιστόρημα, καθώς αυτό το τελευταίο δείχνει να μπορεί να τα περιλάβει όλα: άρα, και τον μυστικισμό της φιλοσοφικής σκέψης και, ταυτόχρονα, την σύγχρονη λογοτεχνία και κινηματογραφία, την μουσική, την σύγχρονη πολιτική και κοινωνική κατάσταση στην Σικελία και, ευρύτερα, στην Ιταλία (θα έλεγα πως, από μία άποψη, εστιάζοντας στον συγκεκριμένο πολύ σημαντικό θεματικό άξονα, ο οποίος τοποθετείται στην πλευρά του Νείκους, όσον αφορά στο ανά χείρας μυθιστόρημα, αυτό το τελευταίο θα μπορούσε να έχει τον υπότιτλο «Τι απέγινε ο Αδριανός Πετρέας;», εννοώντας εδώ, αφ’ ενός, τον ήρωα από το μυθιστόρημα Οι Τελευταίοι Εγγονοί του Τάσου Αθανασιάδη, με τις πολύ συγκεκριμένες αντιλήψεις για μία «Ηθική της Τρομοκρατίας» και, αφ’ ετέρου, τον αντίστοιχο, έως έναν βαθμό, ήρωα του Αγκριτζέντο Γκαετάνο, μετατοπισμένον, όμως, χρονικά, και γι’ αυτό διαφοροποιημένον, μία ή δύο δεκαετίες αργότερα), αλλά και τις κορυφαίες – αυτονόητα λυρικές – στιγμές στην Κοιλάδα των Ναών· όποιος δεν την έχει επισκεφθεί είναι δύσκολο να αναπλάσει τα αντίστοιχα συναισθήματα.
Όλα τα παραπάνω, μαζί με την, με κάθε ευκαιρία, παθιασμένη καταβύθιση του συγγραφέα στο φαινόμενο της ζωής γενικά και στις ανθρώπινες σχέσεις ειδικότερα (με ψυχολογικές παρατηρήσεις, επιπλέον, οι οποίες είναι ιδιαίτερα εύστοχες) ολοκληρώνουν ένα λογοτεχνικό κείμενο στου οποίου την ανάγνωση συνδυάζεται η αληθινή απόλαυση με την πνευματική καλλιέργεια.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΤΣΟΥΠΡΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου