Του Θεόδωρου Βάσση*
1. Σύντομο βιογραφικό του Γιώργου Βελουδή
Ο Γιώργος Βελουδής σπουδάζει (ελληνική) Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1953-1957). Η φιλομάθεια, η απαράμιλλη εργατικότητα και η λατρεία του για τα Γράμματα τον χαρακτηρίζουν από τα εφηβικά του χρόνια. Ως φοιτητής επιδίδεται με ζήλο στην εκμάθηση ξένων γλωσσών, πλάι στον Γεώργιο Ζώρα (1908-1982). Ο Γιώργος Βελουδής ξέρει γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά, αγγλικά και «λίγα ρωσικούλια». Μετά τη θητεία του στον στρατό, διορίζεται φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση, όπου υπηρετεί για πολύ λίγο. Στα 1961-1962 εργάζεται στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του (τότε) Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών, δίπλα στον Κ. Θ. Δημαρά (1904-1992), κατόπιν συστάσεως του Γεωργίου Ζώρα. Μελετά το Νεοελληνικό Διαφωτισμό.
Με υποτροφία βρίσκεται, το 1962, στη Γερμανία (Μόναχο, Λουδοβίκειο Μαξιμιλιάνειο Πανεπιστήμιο), σ’ ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα μελέτης Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών, μεταπτυχιακός φοιτητής και υποψήφιος διδάκτορας του κορυφαίου Γερμανού Βυζαντινολόγου Hans-Georg Beck (1910-1999). Στο Μόναχο είναι ενταγμένος πολιτικά στα (σοσιαλιστικά) SDS. Ύστερα, βρίσκεται στο Παρίσι (1965-1967), όπου σπουδάζει Φιλοσοφία, Ιστορία, Κοινωνιολογία και Θεωρία της Λογοτεχνίας. Παρακολουθεί με ζήλο τα μαθήματα του μαρξιστή Φιλοσόφου, Θεωρητικού της Λογοτεχνίας (εισηγητή του Γενετικού Δομισμού) Lucien Goldmann (1913-1970). Έπειτα, συνεργάζεται (μαζί με άλλους) με τον Κ.Θ. Δημαρά στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης.
2. Η σπάνια (επιστημονική) αξία του έργου του
Το συγγραφικό (επιστημονικό) έργο του είναι αξιοζήλευτο, ποιοτικά και ποσοτικά. Και αυτό ακριβώς το υψηλού διανοητικού/επιστημονικού επιπέδου έργο του (παρ’ όλους τους δογματισμούς του σε επί μέρους σημεία) είναι που τον καθιστά, δικαίως, έναν από τους κορυφαίους (σε εθνικό και διεθνές επίπεδο). Μελετάει λεπτομερώς, με επιτόπια έρευνα (αρχειακή), στις σημαντικότερες ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Αγγλία, Ολλανδία) το αντικείμενο της μελέτης του. Εφαρμόζει υποδειγματικά τις κατάλληλες μεθόδους στη μελέτη και την ερμηνεία του γραμματειακού/ λογοτεχνικού αντικειμένου του, σε συνδυασμό με τις πιο προωθημένες −και αποτελεσματικές− θεωρίες, αντλημένες από το (επιστημονικό) πεδίο της Κοινωνιολογίας του Βιβλίου/ της Λογοτεχνίας, της Ιστορίας των Ιδεών/ της Κουλτούρας. Αξιοποιεί τα πιο κριτικά, ανοιχτόμυαλα θεωρητικά (και μεθοδολογικά) εργαλεία, διηθημένα, προφανώς, υπό το πρίσμα της κοσμοθεωρίας/ ιδεολογίας του (=Ιστορικοδιαλεκτικός Υλισμός). Συνδυάζει, μέσα από έναν αριστοκρατικό εκλεκτικισμό, εξωκαλλιτεχνικά/ εξωλογοτεχνικά και ενδοκαλλιτεχνικά/ ενδολογοτεχνικά κριτήρια, ως προς τη μελέτη του (γνωστικού) αντικειμένου του.
Με αφετηρία το μαρξικό (και το μπρεχτικό) έργο, συνθέτει επιλεκτικά (με εμφατική εκτίμηση στους στοχαστές εκείνους που συναιρούν τη −μαρξιστική− κοινωνιολογική θεώρηση με τη βαθιά κατανόηση της ιδιοτυπίας του Αισθητικού/ Λογοτεχνικού Φαινομένου) επιμέρους ψηφίδες εξωκειμενικής κι εσωκειμενικής ανάλυσης, προκειμένου να δημιουργήσει το δικό του (επιστημονικό) συγγραφικό ψηφιδωτό.
Ο Γιώργος Βελουδής καταδεικνύει (κι αποδεικνύει) ότι η πιο βαθιά, πλήρης κι αποτελεσματική ερμηνεία του (πολυπλόκαμου) Αισθητικού/ Λογοτεχνικού Φαινομένου προκύπτει μόνον από τον κατάλληλο συνδυασμό εξωκαλλιτεχνικών/ εξωλογοτεχνικών (ιστορικοκοινωνικών: οικονομικών, πολιτικών, πολιτισμικών) κι ενδοκαλλιτεχνικών/ ενδολογοτεχνικών δεδομένων. Εξ ου και η σφοδρή στηλίτευση της (κοσμο)θεωρίας εκείνης που προτάσσει ως (ενδεδειγμένη) μέθοδο μελέτης της λογοτεχνίας την (αποκλειστικώς) εσωλογοτεχνική-εσωκειμενική (π.χ. αγγλοσαξονική Νέα Κριτική, γαλλικός Δομισμός και Σημειωτική). Θεωρεί ότι αυτή (συνειδητώς ή ασυνειδήτως) συσκοτίζει (αν δεν αποκρύπτει) τις πολύπλοκες σχέσεις Πομπού - Μηνύματος - Δέκτη (=Λογοτέχνη - Κειμένου - Αναγνώστη) ως, πρωτίστως, ιστορικοκοινωνικώς καθορισμένων παραγόντων εν τόπω και χρόνω και, ως εκ τούτου, υπηρετεί συντηρητικές (κοσμοθεωρητικές/ ιδεολογικές) σκοπιμότητες.
Για τον ίδιο λόγο, άλλωστε, επικρίνει δριμύτατα −τεκμηριωμένα, φυσικά− και τον νεοσυντηρητικό προσανατολισμό (σχολή του Γέιλ) του Μεταδομισμού/ της Αποδόμησης (στο πλαίσιο −της κυρίαρχης εκδοχής− του Μεταμοντερνισμού): σχετικοποίηση των πάντων, στο όνομα μιας ψευδεπίγραφης ελευθερίας (=δεσποτικής ελευθεριότητας), μίσος προς τα (αυτονόητα) αξιολογικά κριτήρια, συνειδητή (κατά κανόνα) υπονόμευση της αισθητικής (και όχι μόνον) αξίας με την (κουτοπόνηρη) παρείσφρηση, εντός της, της αισθητικής απαξίας, με αρνητικότατη συνέπεια την καλλιτεχνική (και ιδεολογική) σύγχυση, υπό τον (ανιστόρητο) μανδύα, προκλητικώς σοφισματικό, του «anything goes» και του ιστορικού αναθεωρητισμού.
Last but not least, που θα ’γραφε κι ο ίδιος:
*Ο Θεόδωρος Βάσσης είναι νεοελληνιστής φιλόλογος (μ.δ.), συγγραφέας
**Ευχαριστούμε την Καίτη Σοφού για την ευγενική παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού
1. Σύντομο βιογραφικό του Γιώργου Βελουδή
Ο Γιώργος Βελουδής σπουδάζει (ελληνική) Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1953-1957). Η φιλομάθεια, η απαράμιλλη εργατικότητα και η λατρεία του για τα Γράμματα τον χαρακτηρίζουν από τα εφηβικά του χρόνια. Ως φοιτητής επιδίδεται με ζήλο στην εκμάθηση ξένων γλωσσών, πλάι στον Γεώργιο Ζώρα (1908-1982). Ο Γιώργος Βελουδής ξέρει γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά, αγγλικά και «λίγα ρωσικούλια». Μετά τη θητεία του στον στρατό, διορίζεται φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση, όπου υπηρετεί για πολύ λίγο. Στα 1961-1962 εργάζεται στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του (τότε) Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών, δίπλα στον Κ. Θ. Δημαρά (1904-1992), κατόπιν συστάσεως του Γεωργίου Ζώρα. Μελετά το Νεοελληνικό Διαφωτισμό.
Με υποτροφία βρίσκεται, το 1962, στη Γερμανία (Μόναχο, Λουδοβίκειο Μαξιμιλιάνειο Πανεπιστήμιο), σ’ ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα μελέτης Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών, μεταπτυχιακός φοιτητής και υποψήφιος διδάκτορας του κορυφαίου Γερμανού Βυζαντινολόγου Hans-Georg Beck (1910-1999). Στο Μόναχο είναι ενταγμένος πολιτικά στα (σοσιαλιστικά) SDS. Ύστερα, βρίσκεται στο Παρίσι (1965-1967), όπου σπουδάζει Φιλοσοφία, Ιστορία, Κοινωνιολογία και Θεωρία της Λογοτεχνίας. Παρακολουθεί με ζήλο τα μαθήματα του μαρξιστή Φιλοσόφου, Θεωρητικού της Λογοτεχνίας (εισηγητή του Γενετικού Δομισμού) Lucien Goldmann (1913-1970). Έπειτα, συνεργάζεται (μαζί με άλλους) με τον Κ.Θ. Δημαρά στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης.
2. Η σπάνια (επιστημονική) αξία του έργου του
Το συγγραφικό (επιστημονικό) έργο του είναι αξιοζήλευτο, ποιοτικά και ποσοτικά. Και αυτό ακριβώς το υψηλού διανοητικού/επιστημονικού επιπέδου έργο του (παρ’ όλους τους δογματισμούς του σε επί μέρους σημεία) είναι που τον καθιστά, δικαίως, έναν από τους κορυφαίους (σε εθνικό και διεθνές επίπεδο). Μελετάει λεπτομερώς, με επιτόπια έρευνα (αρχειακή), στις σημαντικότερες ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Αγγλία, Ολλανδία) το αντικείμενο της μελέτης του. Εφαρμόζει υποδειγματικά τις κατάλληλες μεθόδους στη μελέτη και την ερμηνεία του γραμματειακού/ λογοτεχνικού αντικειμένου του, σε συνδυασμό με τις πιο προωθημένες −και αποτελεσματικές− θεωρίες, αντλημένες από το (επιστημονικό) πεδίο της Κοινωνιολογίας του Βιβλίου/ της Λογοτεχνίας, της Ιστορίας των Ιδεών/ της Κουλτούρας. Αξιοποιεί τα πιο κριτικά, ανοιχτόμυαλα θεωρητικά (και μεθοδολογικά) εργαλεία, διηθημένα, προφανώς, υπό το πρίσμα της κοσμοθεωρίας/ ιδεολογίας του (=Ιστορικοδιαλεκτικός Υλισμός). Συνδυάζει, μέσα από έναν αριστοκρατικό εκλεκτικισμό, εξωκαλλιτεχνικά/ εξωλογοτεχνικά και ενδοκαλλιτεχνικά/ ενδολογοτεχνικά κριτήρια, ως προς τη μελέτη του (γνωστικού) αντικειμένου του.
Με αφετηρία το μαρξικό (και το μπρεχτικό) έργο, συνθέτει επιλεκτικά (με εμφατική εκτίμηση στους στοχαστές εκείνους που συναιρούν τη −μαρξιστική− κοινωνιολογική θεώρηση με τη βαθιά κατανόηση της ιδιοτυπίας του Αισθητικού/ Λογοτεχνικού Φαινομένου) επιμέρους ψηφίδες εξωκειμενικής κι εσωκειμενικής ανάλυσης, προκειμένου να δημιουργήσει το δικό του (επιστημονικό) συγγραφικό ψηφιδωτό.
Ο Γιώργος Βελουδής καταδεικνύει (κι αποδεικνύει) ότι η πιο βαθιά, πλήρης κι αποτελεσματική ερμηνεία του (πολυπλόκαμου) Αισθητικού/ Λογοτεχνικού Φαινομένου προκύπτει μόνον από τον κατάλληλο συνδυασμό εξωκαλλιτεχνικών/ εξωλογοτεχνικών (ιστορικοκοινωνικών: οικονομικών, πολιτικών, πολιτισμικών) κι ενδοκαλλιτεχνικών/ ενδολογοτεχνικών δεδομένων. Εξ ου και η σφοδρή στηλίτευση της (κοσμο)θεωρίας εκείνης που προτάσσει ως (ενδεδειγμένη) μέθοδο μελέτης της λογοτεχνίας την (αποκλειστικώς) εσωλογοτεχνική-εσωκειμενική (π.χ. αγγλοσαξονική Νέα Κριτική, γαλλικός Δομισμός και Σημειωτική). Θεωρεί ότι αυτή (συνειδητώς ή ασυνειδήτως) συσκοτίζει (αν δεν αποκρύπτει) τις πολύπλοκες σχέσεις Πομπού - Μηνύματος - Δέκτη (=Λογοτέχνη - Κειμένου - Αναγνώστη) ως, πρωτίστως, ιστορικοκοινωνικώς καθορισμένων παραγόντων εν τόπω και χρόνω και, ως εκ τούτου, υπηρετεί συντηρητικές (κοσμοθεωρητικές/ ιδεολογικές) σκοπιμότητες.
Για τον ίδιο λόγο, άλλωστε, επικρίνει δριμύτατα −τεκμηριωμένα, φυσικά− και τον νεοσυντηρητικό προσανατολισμό (σχολή του Γέιλ) του Μεταδομισμού/ της Αποδόμησης (στο πλαίσιο −της κυρίαρχης εκδοχής− του Μεταμοντερνισμού): σχετικοποίηση των πάντων, στο όνομα μιας ψευδεπίγραφης ελευθερίας (=δεσποτικής ελευθεριότητας), μίσος προς τα (αυτονόητα) αξιολογικά κριτήρια, συνειδητή (κατά κανόνα) υπονόμευση της αισθητικής (και όχι μόνον) αξίας με την (κουτοπόνηρη) παρείσφρηση, εντός της, της αισθητικής απαξίας, με αρνητικότατη συνέπεια την καλλιτεχνική (και ιδεολογική) σύγχυση, υπό τον (ανιστόρητο) μανδύα, προκλητικώς σοφισματικό, του «anything goes» και του ιστορικού αναθεωρητισμού.
Last but not least, που θα ’γραφε κι ο ίδιος:
*Ο Θεόδωρος Βάσσης είναι νεοελληνιστής φιλόλογος (μ.δ.), συγγραφέας
**Ευχαριστούμε την Καίτη Σοφού για την ευγενική παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού
 |
| 1956: Ο Γ. Βελουδής με φίλους του σε εκδρομή στα Μετέωρα. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου