le parole maladette… (*)

(Συμβουλές σ’ έναν νεαρό φίλο)

Μάρθα Δημητροπούλου, Κορώνα, 2013, πευκοβελόνες

Του Φοιβου Γκικόπουλου

Αν πιστεύεις ότι πρέπει να αφοσιωθείς στη γραφή, κράτα ζωντανό αυτό που είναι μέσα σου αντισυμβατικό και ανατρεπτικό. Όπως η εξέγερση, έτσι και η γραφή γεννιέται από το συναίσθημα του παράλογου που περιβάλλει την ανθρώπινη συνθήκη και από μια επιθυμία διαμαρτυρίας ή αποκαθήλωσης∙ αλλά και για να καταλάβεις, να επικοινωνήσεις, να ανακρίνεις, να αναζητήσεις, να βρεις και να δώσεις απαντήσεις.

Ο Λεοπάρντι, ενώ καταφέρεται ενάντια στη φύση που καταδικάζει στο θάνατο όλες τις υπάρξεις, λέει ναι στη ζωή και, με το έργο του, ζητά από τα άτομα να συνεχίσουν: ν’ αφήσουν ένα ανθρώπινο ίχνος. Μια απέλπιδα πίστη στη δυνατότητα να νικήσεις το πεπρωμένο προϋπάρχει της γέννησης της γραφής, αυτός ο τρόπος να προσθέσεις ζωή στη ζωή… Για να γράψεις, δεν χρειάζεται να πιστεύεις σε μια μυθική «έμπνευση». Επειδή η γραφή δεν γεννιέται από την έμπνευση αλλά, ίσως, την γεννά∙ δεν εμπνέεται, αλλά εμπνέει. Το πραγματικό όνομα της έμπνευσης; Η ζωτική «επιθυμία» να γράφεις.

Θέλεις να γράψεις ένα βιβλίο; Βάλε μέσα κάτι όχι λιγότερο ενδιαφέρον από τα πράγματα του κόσμου∙ και χωρίς υποχωρήσεις προς τις επιθυμίες της αγοράς. Γνωρίζοντας επίσης ότι για να γράψεις είναι απαραίτητο να ξεκινήσεις από το δικό σου γνωστικό πεδίο, να ανανεώσεις και να ενδυναμώσεις παραπέρα ζώντας και γράφοντας: «γράφοντας»…

Άρχισε να γράφεις, πρώτα απ’ όλα, για το θαύμα της ζωής. Για να αισθανθείς ζωντανός και για να είσαι πραγματικά και ακόμη πιο πολύ ζωντανός. Έπειτα επειδή σου αρέσει να φαντάζεσαι. Γιατί η πραγματικότητα δεν σου αρκεί. Για τη συντήρηση των ονείρων. Για περιέργεια. Για να γνωρίσεις, ονοματίσεις, εισακούσεις τις επιθυμίες. Για ν’ αγκαλιάσεις και χαστουκίσεις τις λέξεις. Για να παίξεις. Για να μπεις στο παιχνίδι. Για να τζογάρεις. Για ν’ αγαπηθείς και ν’ αγαπήσεις. Για να μεταμφιέσεις την ύπαρξη με τις λέξεις. Για να είσαι ελεύθερος.

Αργότερα, γράψε επειδή μπορείς. Επειδή έχεις κάτι να πεις. Για ν’ αναζητήσεις μια προσωπική τάξη στο χάος του κόσμου. Για να καταλάβεις τι συμβαίνει. Γιατί σου λείπει κάτι και θέλεις να μάθεις τι είναι αυτό. Επειδή γράφοντας δεν σου λείπει τίποτε. Για να θέσεις ερωτήσεις. Για να δώσεις απαντήσεις. Για να αποκαλυφθείς και να κρυφτείς. Για να μην αισθανθείς το κρύο. Για να ζεσταθείς. Για να επικαλεστείς τα φαντάσματα κι αυτούς που ποτέ δεν υπήρξαν. Για να μοιραστείς τη μοναξιά. Για να βρεις συντροφιά. Για να κοροϊδέψεις το θάνατο. Γιατί μόνο ο θάνατος δεν έχει λέξεις. Για να ταξιδέψεις. Για δουλειά. Επειδή το γράψιμο είναι μια δουλειά. Για να σε διαβάσουν. Για να μην αναρωτηθείς γιατί γράφεις. Επειδή το γράψιμο δεν επεξηγείται. Επειδή γράφεις ακόμη κι όταν δεν γράφεις. Ή επειδή έρχεται ο καιρός που δεν θα υπάρχει πια το γράψιμο…

Γράφοντας, απελευθερώνεσαι από άμεσες εξαρτήσεις, απευθυνόμενος πρώτα απ’ όλα στον εαυτό σου. Μετά απ’ αυτό, βάλε λίγη μεγαλοψυχία και αναρωτήσου για «ποιον» γράφεις και φαντάσου τους πιθανούς αναγνώστες σου.

Σκέψου τις λέξεις που αραδιάζεις, κάνε την επιλογή τους, την αξιολόγησή τους, τη διαφοροποίησή τους, ενσωμάτωσέ τες, διάγραψέ τες ή διόρθωσέ τες ξαναγράφοντάς τες σε διαφορετικές γραφές.

Κινήσου πάντα μέσα σε δυναμικές εμπνεύσεις. Με ένα στυλ που είναι εσωτερική φωνή, λεπτή και όσο το δυνατόν πιο ακριβής ενός «γραφιά» που στο τέλος δεν είναι ποτέ πεπεισμένος ότι είναι ολοκληρωμένος συγγραφέας. Γράφοντας, «άκουσε» τον εαυτό σου.

(*) Pensa, lettor, se io mi sconfortai / nel suon de le parole maladette… (Δάντη Αλιγκιέρι, Θεία Κωμωδία, Κόλαση, VIII, 94) (Σκέψου, αναγνώστη, αν κόπηκε η χολή μου / τα λόγια τα κατάρατα γρικώντας… στη μετάφραση του Νίκου Καζαντζάκη).