 |
| Έλενα Ακύλα, Άλλοι τόποι, 2020, ελαιογραφία σε καμβά, 80 x 100 εκ. |
Της Μαρίας Μοίρα
ΆΡΗΣ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ, Ώ! Τι υπέροχη
εκδρομή! Εκδόσεις Τόπος, σελ. 463
Ο Άρης Μαραγκόπουλος στο παρόν βιβλίο δίνει μια νέα συναρπαστική ώθηση στην πλοκή του προηγούμενου μυθιστορήματος του με τον παράξενο τίτλο Φλλσστ, φλλσστ, φλλλσσστ, όπου είχε συστήσει για πρώτη φορά στο αναγνωστικό κοινό τους ήρωές του. Τέσσερις ηλικιωμένους χειμερινούς κολυμβητές (ή κολυμπητές κατά τον συγγραφέα) που απολάμβαναν μακάρια τις αναζωογονητικές βουτιές στα ήρεμα νερά του Σαρωνικού. Τους τρεις Θωμάδες και τον δάσκαλο Φώντα που εκπροσωπούσαν τις παραδοσιακές εμβληματικές πολιτικές ταξινομήσεις της ελληνικής μεταπολιτευτικής κοινωνικοπολιτικής συνθήκης. Τον Θωμά Μπαγασάκο, Μανιάτη μάγκα, φιλοβασιλικό και εθνικόφρονα, πλουτισμένο από καντίνες με βρώμικα και κατάλληλη υψηλή προστασία, τον Θωμά Πουλόπουλο, Πασόκο πολιτικό μηχανικό, που συνέβαλε με ζέση στην τσιμεντοποίηση της Αθήνας δια της αντιπαροχής, με τα ανάλογα παχυλά οικονομικά ανταλλάγματα, τον Θωμά Ακαμάτη ευσυνείδητο αριστερό, εκπρόσωπο της εργατικής τάξης και μέλος του ΚΚΕ με τις γνωστές ιδεολογικές αγκυλώσεις και ακαμψίες και τέλος τον δάσκαλο Φώντα, τον προοδευτικό διανοούμενο που αναλύοντας, σχολιάζοντας και επεξηγώντας, διερμήνευε όσα συνέβαιναν στον μικρόκοσμο της παρέας τους αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο καθοδηγώντας τις αντιδράσεις τους.
Όταν στο λιμανάκι της Βάρκιζας συναντούν τυχαία καραβοτσακισμένους τον Νώντα, τον πρώην λοστρόμο, από την Ζώνη του Περάματος και τη σύντροφό του την Μεξικάνα Ινέθ μαζί με την Λούπε το λυκόσκυλο τους, εγκαινιάζεται μια νέα γόνιμη και ενδιαφέρουσα περίοδος αναφορικά με τις σχέσεις, τις απόψεις και τις δράσεις τους. Αυτή η γνωριμία, με αφορμή τη συμμετοχή τους στη διάσωση των ναυαγών, θα γίνει η αιτία για να αναθεωρήσουν ριζικά όσα πίστευαν για τη ζωή, την πολιτική και τον έρωτα, καθώς το πάθος και η ενεργητικότητα της όμορφης ακτιβίστριας και οπαδού των Ζαπατίστας Μεξικάνας θα συνδαυλίσει ποικιλοτρόπως την στομωμένη τους ικμάδα, αίροντας την οικειοθελή απόσυρση τους από τις χαρές του βίου και τα κοινά. Ο βιασμός και η δολοφονία της Ινέθ από δυο Χρυσαυγίτες και η αυτοκτονία του περίλυπου και άρρωστου Νώντα, θα εγκαινιάσουν μια νέα εποχή εξελίξεων τόσο για τους ήρωες όσο και για τη χώρα.
Στο παρόν βιβλίο ο αναγνώστης θα συναντήσει ξανά, σαν παλιούς του γνώριμους που είχε να δει καιρό, τους ήρωες του προηγούμενου μυθιστορήματος. Μαζί όμως με τα ήδη γνωστά και οικεία ταυτοτικά χαρακτηριστικά τους, με αφορμή το μνημόσυνο για τον Νώντα και την Ινέθ, θα ανακαλύψει τις απρόσμενες αλλαγές και τις μεταστροφές τους, καθώς οι καταιγιστικές κοινωνικοπολιτικές ανακατατάξεις και οι ολέθριες επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχολογία όλων θα τους αλλάξουν οδηγώντας τους από την υποταγή, την αδιαφορία και την αδράνεια στην εξέγερση και την ανυπακοή. Ενώ παράλληλα ο συγγραφέας θα δώσει τη σκυτάλη των εξελίξεων και το προβάδισμα στους νεότερους απογόνους και επιγόνους, συγγενείς και φίλους των ηρώων, που έρχονται στο προσκήνιο με ορμή και τόλμη για να δρομολογήσουν νέες περιπέτειες και να δοκιμάσουν νέες ιδέες.
Ο Άρης Μαραγκόπουλος δεν κρατάει μια απόσταση ασφαλείας από τα πρόσφατα δραματικά γεγονότα. Δεν υιοθετεί την στάση της λογοτεχνικής ουδετερότητας. Δεν μασάει τα λόγια του, δεν κωφεύει στις οιμωγές της κοινωνίας, ούτε τυρβάζει περί άλλων ομφαλοσκοπώντας. Παράλληλα με την εξέλιξη της ιστορίας του, χωρίς να πολιτικολογεί ανούσια ή να ρητορεύει με διδακτισμό, υπογράφει ένα βαθύτατα πολιτικό κείμενο, το οποίο ανατέμνει με παρρησία όλη την αβίωτη περίοδο εξαθλίωσης και συντριβής των Ελλήνων από την οικονομική-κοινωνική-ανθρωπιστική κρίση μέχρι την έλευση της πανδημίας. Η εμβόλιμη στη ροή της εξιστόρησης, αναδρομή σε ολέθρια συμβάντα και η καταιγιστική απαρίθμηση ειδεχθών καταστάσεων της ελληνικής και της διεθνούς πολιτικής σκηνής αφήνει τον αναγνώστη, παρόλο που τα έχει βιώσει, άναυδο και καταρρακωμένο.
Με καυστική ειρωνεία και χιούμορ, αλλά εμφανή ανησυχία, περιγράφει αυτήν την πνιγηρή πραγματικότητα, που αν δεν ήταν τόσο απύθμενα τραγική θα ήταν απίστευτα ιλαρή. Ερμητική και ασφυκτική σαν σάβανο, δύσοσμη και αηδιαστική σαν ξινισμένος τραχανάς, ένας αδιαπέραστος «σαβανοτραχανάς» που σκεπάζει τον ουρανό, όπως τον ονομάζει ο συγγραφέας, βυθίζει όλη την ελληνική κοινωνία αδιακρίτως ηλικιακού προσδόκιμου (δηλαδή νέους γέρους και παιδιά) σε μια νοσηρή κατάσταση ακραίου φόβου και αμοραλισμού, κυνισμού και μοιρολατρίας, προετοιμάζοντας το έδαφος για την ολική επέλαση ενός επιθετικού και αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού. Και ενώ η μεταπολιτευτική συνθήκη επαναστατικής εγρήγορσης υποχωρεί, καθώς αδιαμαρτύρητα καταλύονται ελευθερίες και δικαιώματα, και ενώ η προσδοκία του εύκολου πλουτισμού και της αδιατάρακτης ευζωίας ξεφουσκώνει και το διπολικό σχήμα δεξιά-αριστερά οπισθοδρομεί, αναδεικνύονται σημαντικά ιδεολογικά διλήμματα που συσσωματώνονται στην πλοκή πυροδοτώντας απροσδόκητες εξελίξεις. Ο θάνατος κάποιων ηρώων και η μεταστροφή κάποιων άλλων δημιουργεί νέες ανακατατάξεις και δυναμικές συγκλίσεις σε δυο μέτωπα. Από τη μια συσπειρώνονται όσοι εμπνέονται από μια πολιτική στάση φιλαλληλίας, αλληλεγγύης, συντροφικότητας, και σεβασμού στην κάθε μορφή ετερότητας με το να συμμετέχουν ενεργά σε μια ομάδα, σε μια παρέα, σε ένα μουσικό σχήμα, σε μια συνεργατική επιχείρηση και να μην υποτάσσονται στα κελεύσματα της εξουσίας.
Από την άλλη στοιχίζονται όσοι εμφορούνται από αντιδραστικά και ρατσιστικά πιστεύω ή καθοδηγούνται από την ανάγκη για προσωπική επιτυχία, χρήμα και δύναμη. Σαν μοναχικοί λύκοι αιμοδιψείς και δουλοπρεπείς, άβουλοι και φοβισμένοι, γεμάτοι απόγνωση και αγωνία για το μέλλον τους, είναι κάθε στιγμή έτοιμοι να υποταχθούν στις υποδείξεις και να συμμορφωθούν ευπειθώς έναντι ανταλλαγμάτων.
Μια στοχαστική και διεισδυτική αφήγηση για μια δεκαπενταετία που σμπαράλιασε όλες τις γνωστές στερεοτυπικές βεβαιότητες, στερημένες εν πολλοίς ταξικού προσανατολισμού και ηθικού αντικρίσματος, πολιτικού νοήματος και περιεχομένου. Η συμπεριληπτική αποτύπωση μιας εποχής εφησυχασμού και αμετροέπειας που κυοφόρησε ένα ιταμό στρεβλό σύστημα, βασισμένο σε παράλληλα αόρατα κέντρα εξουσίας: πουλημένους δημοσιογράφους, κυνικούς τραπεζίτες, υποτελείς δικαστικούς, αδίστακτους επιχειρηματίες, συμφεροντολόγους γιατρούς, φαύλους κληρικούς, άνομους σωματέμπορους, βίαιους παιδεραστές, ανάλγητους σεξιστές και βιαστές, οι οποίοι συνεργάζονται αγαστά με γνώμονα το κέρδος.
Μόνη παρηγοριά, η προσδοκία για τρυφερές απρόσμενες συναντήσεις και πρωτόγνωρες συμμαχίες και η εμψυχωτική λειτουργία της τέχνης. Η ελπίδα ότι ο χρωστήρας του Καμίλ Πισαρό ή οι νότες του Ζαν-Φιλίπ Ραμό θα στεριώσουν ξανά την πίστη στον άνθρωπο και στη δημιουργική ορμή του Δαβίδ, που με μια σπηλαιώδη κραυγή αγριμιού κατατροπώνει τον Γολιάθ, αλλάζοντας τους όρους του παιχνιδιού και το πεπρωμένο του. Με ποιον τρόπο; Άδηλη ακόμα και αβέβαιη η απάντηση, αλλά τόσο προκλητικό το ερώτημα!
Σαν μια υπέροχη εκδρομή φίλων και συντρόφων σε μια πλωτή σχεδία-νησί στα ανοιχτά του Σαρωνικού για τις χειμωνιάτικες αναζωογονητικές βουτιές των κολυμπητών ηρώων του συγγραφέα. Και ίσως και πολλών άλλων με τις ίδιες ανάγκες και τα ίδια ενδιαφέροντα!
Ο Άρης Μαραγκόπουλος στο παρόν βιβλίο δίνει μια νέα συναρπαστική ώθηση στην πλοκή του προηγούμενου μυθιστορήματος του με τον παράξενο τίτλο Φλλσστ, φλλσστ, φλλλσσστ, όπου είχε συστήσει για πρώτη φορά στο αναγνωστικό κοινό τους ήρωές του. Τέσσερις ηλικιωμένους χειμερινούς κολυμβητές (ή κολυμπητές κατά τον συγγραφέα) που απολάμβαναν μακάρια τις αναζωογονητικές βουτιές στα ήρεμα νερά του Σαρωνικού. Τους τρεις Θωμάδες και τον δάσκαλο Φώντα που εκπροσωπούσαν τις παραδοσιακές εμβληματικές πολιτικές ταξινομήσεις της ελληνικής μεταπολιτευτικής κοινωνικοπολιτικής συνθήκης. Τον Θωμά Μπαγασάκο, Μανιάτη μάγκα, φιλοβασιλικό και εθνικόφρονα, πλουτισμένο από καντίνες με βρώμικα και κατάλληλη υψηλή προστασία, τον Θωμά Πουλόπουλο, Πασόκο πολιτικό μηχανικό, που συνέβαλε με ζέση στην τσιμεντοποίηση της Αθήνας δια της αντιπαροχής, με τα ανάλογα παχυλά οικονομικά ανταλλάγματα, τον Θωμά Ακαμάτη ευσυνείδητο αριστερό, εκπρόσωπο της εργατικής τάξης και μέλος του ΚΚΕ με τις γνωστές ιδεολογικές αγκυλώσεις και ακαμψίες και τέλος τον δάσκαλο Φώντα, τον προοδευτικό διανοούμενο που αναλύοντας, σχολιάζοντας και επεξηγώντας, διερμήνευε όσα συνέβαιναν στον μικρόκοσμο της παρέας τους αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο καθοδηγώντας τις αντιδράσεις τους.
Όταν στο λιμανάκι της Βάρκιζας συναντούν τυχαία καραβοτσακισμένους τον Νώντα, τον πρώην λοστρόμο, από την Ζώνη του Περάματος και τη σύντροφό του την Μεξικάνα Ινέθ μαζί με την Λούπε το λυκόσκυλο τους, εγκαινιάζεται μια νέα γόνιμη και ενδιαφέρουσα περίοδος αναφορικά με τις σχέσεις, τις απόψεις και τις δράσεις τους. Αυτή η γνωριμία, με αφορμή τη συμμετοχή τους στη διάσωση των ναυαγών, θα γίνει η αιτία για να αναθεωρήσουν ριζικά όσα πίστευαν για τη ζωή, την πολιτική και τον έρωτα, καθώς το πάθος και η ενεργητικότητα της όμορφης ακτιβίστριας και οπαδού των Ζαπατίστας Μεξικάνας θα συνδαυλίσει ποικιλοτρόπως την στομωμένη τους ικμάδα, αίροντας την οικειοθελή απόσυρση τους από τις χαρές του βίου και τα κοινά. Ο βιασμός και η δολοφονία της Ινέθ από δυο Χρυσαυγίτες και η αυτοκτονία του περίλυπου και άρρωστου Νώντα, θα εγκαινιάσουν μια νέα εποχή εξελίξεων τόσο για τους ήρωες όσο και για τη χώρα.
Στο παρόν βιβλίο ο αναγνώστης θα συναντήσει ξανά, σαν παλιούς του γνώριμους που είχε να δει καιρό, τους ήρωες του προηγούμενου μυθιστορήματος. Μαζί όμως με τα ήδη γνωστά και οικεία ταυτοτικά χαρακτηριστικά τους, με αφορμή το μνημόσυνο για τον Νώντα και την Ινέθ, θα ανακαλύψει τις απρόσμενες αλλαγές και τις μεταστροφές τους, καθώς οι καταιγιστικές κοινωνικοπολιτικές ανακατατάξεις και οι ολέθριες επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχολογία όλων θα τους αλλάξουν οδηγώντας τους από την υποταγή, την αδιαφορία και την αδράνεια στην εξέγερση και την ανυπακοή. Ενώ παράλληλα ο συγγραφέας θα δώσει τη σκυτάλη των εξελίξεων και το προβάδισμα στους νεότερους απογόνους και επιγόνους, συγγενείς και φίλους των ηρώων, που έρχονται στο προσκήνιο με ορμή και τόλμη για να δρομολογήσουν νέες περιπέτειες και να δοκιμάσουν νέες ιδέες.
Ο Άρης Μαραγκόπουλος δεν κρατάει μια απόσταση ασφαλείας από τα πρόσφατα δραματικά γεγονότα. Δεν υιοθετεί την στάση της λογοτεχνικής ουδετερότητας. Δεν μασάει τα λόγια του, δεν κωφεύει στις οιμωγές της κοινωνίας, ούτε τυρβάζει περί άλλων ομφαλοσκοπώντας. Παράλληλα με την εξέλιξη της ιστορίας του, χωρίς να πολιτικολογεί ανούσια ή να ρητορεύει με διδακτισμό, υπογράφει ένα βαθύτατα πολιτικό κείμενο, το οποίο ανατέμνει με παρρησία όλη την αβίωτη περίοδο εξαθλίωσης και συντριβής των Ελλήνων από την οικονομική-κοινωνική-ανθρωπιστική κρίση μέχρι την έλευση της πανδημίας. Η εμβόλιμη στη ροή της εξιστόρησης, αναδρομή σε ολέθρια συμβάντα και η καταιγιστική απαρίθμηση ειδεχθών καταστάσεων της ελληνικής και της διεθνούς πολιτικής σκηνής αφήνει τον αναγνώστη, παρόλο που τα έχει βιώσει, άναυδο και καταρρακωμένο.
Με καυστική ειρωνεία και χιούμορ, αλλά εμφανή ανησυχία, περιγράφει αυτήν την πνιγηρή πραγματικότητα, που αν δεν ήταν τόσο απύθμενα τραγική θα ήταν απίστευτα ιλαρή. Ερμητική και ασφυκτική σαν σάβανο, δύσοσμη και αηδιαστική σαν ξινισμένος τραχανάς, ένας αδιαπέραστος «σαβανοτραχανάς» που σκεπάζει τον ουρανό, όπως τον ονομάζει ο συγγραφέας, βυθίζει όλη την ελληνική κοινωνία αδιακρίτως ηλικιακού προσδόκιμου (δηλαδή νέους γέρους και παιδιά) σε μια νοσηρή κατάσταση ακραίου φόβου και αμοραλισμού, κυνισμού και μοιρολατρίας, προετοιμάζοντας το έδαφος για την ολική επέλαση ενός επιθετικού και αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού. Και ενώ η μεταπολιτευτική συνθήκη επαναστατικής εγρήγορσης υποχωρεί, καθώς αδιαμαρτύρητα καταλύονται ελευθερίες και δικαιώματα, και ενώ η προσδοκία του εύκολου πλουτισμού και της αδιατάρακτης ευζωίας ξεφουσκώνει και το διπολικό σχήμα δεξιά-αριστερά οπισθοδρομεί, αναδεικνύονται σημαντικά ιδεολογικά διλήμματα που συσσωματώνονται στην πλοκή πυροδοτώντας απροσδόκητες εξελίξεις. Ο θάνατος κάποιων ηρώων και η μεταστροφή κάποιων άλλων δημιουργεί νέες ανακατατάξεις και δυναμικές συγκλίσεις σε δυο μέτωπα. Από τη μια συσπειρώνονται όσοι εμπνέονται από μια πολιτική στάση φιλαλληλίας, αλληλεγγύης, συντροφικότητας, και σεβασμού στην κάθε μορφή ετερότητας με το να συμμετέχουν ενεργά σε μια ομάδα, σε μια παρέα, σε ένα μουσικό σχήμα, σε μια συνεργατική επιχείρηση και να μην υποτάσσονται στα κελεύσματα της εξουσίας.
Από την άλλη στοιχίζονται όσοι εμφορούνται από αντιδραστικά και ρατσιστικά πιστεύω ή καθοδηγούνται από την ανάγκη για προσωπική επιτυχία, χρήμα και δύναμη. Σαν μοναχικοί λύκοι αιμοδιψείς και δουλοπρεπείς, άβουλοι και φοβισμένοι, γεμάτοι απόγνωση και αγωνία για το μέλλον τους, είναι κάθε στιγμή έτοιμοι να υποταχθούν στις υποδείξεις και να συμμορφωθούν ευπειθώς έναντι ανταλλαγμάτων.
Μια στοχαστική και διεισδυτική αφήγηση για μια δεκαπενταετία που σμπαράλιασε όλες τις γνωστές στερεοτυπικές βεβαιότητες, στερημένες εν πολλοίς ταξικού προσανατολισμού και ηθικού αντικρίσματος, πολιτικού νοήματος και περιεχομένου. Η συμπεριληπτική αποτύπωση μιας εποχής εφησυχασμού και αμετροέπειας που κυοφόρησε ένα ιταμό στρεβλό σύστημα, βασισμένο σε παράλληλα αόρατα κέντρα εξουσίας: πουλημένους δημοσιογράφους, κυνικούς τραπεζίτες, υποτελείς δικαστικούς, αδίστακτους επιχειρηματίες, συμφεροντολόγους γιατρούς, φαύλους κληρικούς, άνομους σωματέμπορους, βίαιους παιδεραστές, ανάλγητους σεξιστές και βιαστές, οι οποίοι συνεργάζονται αγαστά με γνώμονα το κέρδος.
Μόνη παρηγοριά, η προσδοκία για τρυφερές απρόσμενες συναντήσεις και πρωτόγνωρες συμμαχίες και η εμψυχωτική λειτουργία της τέχνης. Η ελπίδα ότι ο χρωστήρας του Καμίλ Πισαρό ή οι νότες του Ζαν-Φιλίπ Ραμό θα στεριώσουν ξανά την πίστη στον άνθρωπο και στη δημιουργική ορμή του Δαβίδ, που με μια σπηλαιώδη κραυγή αγριμιού κατατροπώνει τον Γολιάθ, αλλάζοντας τους όρους του παιχνιδιού και το πεπρωμένο του. Με ποιον τρόπο; Άδηλη ακόμα και αβέβαιη η απάντηση, αλλά τόσο προκλητικό το ερώτημα!
Σαν μια υπέροχη εκδρομή φίλων και συντρόφων σε μια πλωτή σχεδία-νησί στα ανοιχτά του Σαρωνικού για τις χειμωνιάτικες αναζωογονητικές βουτιές των κολυμπητών ηρώων του συγγραφέα. Και ίσως και πολλών άλλων με τις ίδιες ανάγκες και τα ίδια ενδιαφέροντα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου