Ο αφορισμός του Κολοκοτρώνη

Του Τάκη Κόκορη

Νίκος Εγγονόπουλος, “Λεπτομέρειες του μηχανισμού
μιας εθνεγερσίας”, 1939

Όπως είναι γνωστό από πλείστες όσες ιστορικές πηγές (αν και «εθνικά» αποσιωπούμενο), εν έτει 1804 ο Κολοκοτρώνης και τα παλικάρια του, ειδοποιημένοι από έναν μεσσήνιο φίλο τους, έστησαν ενέδρα στον πρωτοσύγκελο Άνθιμο Ανδριανόπουλο, που μετέφερε τις εισφορές της νότιας Πελοποννήσου στον πασά της Τριπολιτσάς και το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Ο πρωτοσύγκελος αντέδρασε έντονα, όπως και η συνοδεία του, αποτελούμενη από τους συνήθεις μισθοφόρους ρουμελιώτες, οι οποίοι άρχισαν να πυροβολούν, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν ελαφρά τρεις κλέφτες. Οι σύντροφοί τους τελικά υπερίσχυσαν, εξεδίωξαν κακήν κακώς τους ρουμελιώτες, πήραν τα χρήματα από τον πρωτοσύγκελο, που όλη αυτή την ώρα τσίριζε και τους καταριόταν εν ονόματι του θεού, αλλά δεν σταμάτησαν εκεί: «απανθρώπως τον εξεγύμνωσαν και ...». Αδιάψευστη μαρτυρία το δημοτικό τραγούδι:

Υγειές και χαιρετίσματα σε σένα Θοδωράκη!

Όντα θα ιδής το γράμμα μου και την υπογραφή μου,

έβγα στο Σαπιολίβαδο, στης Μαρμαριάς τον κάμπο,

πώ ’ρχεται ο Πρωτοσύγκελος από του Γαργαλιάνου,

πάει το χαράτσι στον πασά, στην Πόλη τα πεσκέσια,

κι έχει τα γρόσια στο ντορβά, φλουριά μες το δισάκι.

Σαν βλέπουν που ξαγνάντησε, με δέκα Ρουμελιώτες,

μια μπαταριά του δίνουνε, η μια μεριά κι η άλλη,

ο Γιώργης απ’ τον Αητό κι οι Κολοκοτρωναίοι,

βγαίνουν μπροστά, τον πιάνουνε, πιστάγκωνα τον δένουν,

του παίρνουν γρόσια και φλουριά και τονε τσιβλικώνουν

Ακολούθησε φιρμάνι του Σουλτάνου για την εξόντωση των κλεφτών –μάλλον γιατί νόμισε πως είχαν συνεννοηθεί μυστικά με εκείνους τους αθεόφοβους Γάλλους, ώστε να γίνει Επανάσταση και στην Πελοπόννησο– αλλά και ο αφορισμός τους, με πρώτο τον Κολοκοτρώνη, από τον πατριάρχη Καλλίνικο Ε΄.

Η τοποθεσία όπου έγινε το συμβάν βρίσκεται όντως στον δρόμο από τους Γαργαλιάνους προς την Τριπολιτσά, και συγκεκριμένα στο πέρασμα από την Μεγαλόπολη προς το οροπέδιο της Ασέας, γενέτειρας του Νίκου Γκάτσου, ο οποίος στην Αμοργό κάνει μια σαφή νύξη για το συμβάν ετούτο, που κατέχει επίζηλη θέση στο φαντασιακό των κατοίκων της Αρκαδίας: «κόβουν τα γένια ενός παπά με του Κολοκοτρώνη το γιαταγάνι».

Ο «Γιώργης απ’ τον Αετό» ονομαζόταν Μπέλκος, ήταν απόγονος της οικογένειας Μπούα και οπλαρχηγός, διάδοχός τους στην περιοχή του κάστρου του Αετού∙ έναν βλαστό της οικογένειας, τον Μερκούριο, έχει υμνήσει αλλά και εικονογραφήσει ο Νίκος Εγγονόπουλος, όπως και τον συναγωνιστή τους, Κροκόδειλο Κλαδά.

[Από το ανέκδοτο πεζογραφικό βιβλίο, Στην αγκαλιά της Μπετίνας]