Σε ρυθμούς μπλουζ και τζαζ

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Καζιμίρ Μαλέβιτς, Χωρίς τίτλο, 1927, κάρβουνο σε χαρτί, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη

ΚΑΛΛΙΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ, Δενδρίτες, μυθιστόρημα, εκδόσεις Πόλις, σελ. 240

Τόπος: Κάμντεν, Νιου Τζέρσεϋ, απέναντι από τη Φιλαδέλφεια, με ανάμεσά τους το ποτάμι  Ντέλαγουερ.  Χρόνος-αφηγηματικό παρόν: 1980· κάπως έτσι οριοθετείται και ταυτόχρονα ορίζεται το έναυσμα μιας, με διακριτικό ιστορικό υπόβαθρο, χαρτογράφησης και καταγραφής της μοίρας τριών γενεών μεταναστών από διάφορα μέρη της βυθισμένης στην απόγνωση της Μικρασιατικής Εκστρατείας και Καταστροφής Ελλάδας. Το Κάμντεν υπήρξε χωνευτήρι μεταναστών οι οποίοι, παρασυρμένοι από το πλήθος των φουγάρων που τη δεκαετία του ’20 κοσμούσαν καπνίζοντας τον ορίζοντα, εγκαταστάθηκαν σ’ αυτό αναζητώντας μια καλύτερη τύχη· το 1980 είναι η χρονική έκταση όπου συσσωρεύονται μνήμες, ματαιωμένα οράματα, μικρά και μεγάλα εγκλήματα μιας καθημερινότητας -αυτής των μεταναστών- με ελάχιστες και μικρές εκλάμψεις ελπίδας, στην πραγματικότητα  βυθισμένης στο έλος της ανυπαρξίας.

Φτωχικές γειτονιές, κακόφημες συνοικίες και στέκια, ρημαγμένα σπίτια, ξεχαρβαλωμένα από τον χρόνο που κυλάει μονότονα και αδιάφορα, συντηρώντας στην ατμόσφαιρα μιαν απροσδιόριστη αίσθηση φθοράς ή αιφνίδια σταματώντας, προκειμένου να εκτεθούν και να καταδειχθούν καλύτερα, στο φως της νύχτας ή στα σκοτάδια της μέρας, πτυχές της ζωής μιας δράκας ανθρώπων που αποτελούν τα έμψυχα σημεία αναφοράς της κρυμμένης πίσω από τα δρώμενα της ιστορίας της αφηγήτριας. Χρόνος αδιάφορος, όπως και το ποτάμι εξάλλου, που χωρίζει στα δυο το σκηνικό στις διαστάσεις του οποίου εκτυλίσσεται η ιστορία· κι αυτό κυλάει αδιάφορα, τυφλά υπακούοντας στον όγκο των νερών του και στης κοίτης του τα εναλλασσόμενα βάθη και πλάτη, ερήμην του παρασύροντας, χωρίς διάκριση, κατάλοιπα ζωής περασμένης ή και τρέχουσας, με αφετηρία τη δεκαετία του 1920 και κατάληξη την ψευδεπίγραφα ευοίωνη για την Ελλάδα δεκαετία του 1980.

Συνεπής με το αργό πέρασμα του χρόνου και το μονότονο κύλισμα του ποταμού είναι και η συχνά σαγηνευτική αφήγηση της Κάλλιας Παπαδάκη· η οποία, σαν διδαγμένη από τους αυτοσχέδιους ρυθμούς του μπλουζ και της τζαζ αλλά και ελέγχοντας την αυτοσχεδιαστική της ευχέρεια, δημιουργώντας με αξιοζήλευτη ικανότητα μουσικούς αφηγηματικούς κυματισμούς και με τις απροσδόκητα παρεμβαλλόμενες υφέσεις, διατηρεί και κατά διαστήματα ανανεώνει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, μιλώντας του για τις σκληρές συνθήκες της ζωής, για τις καθημερινές προδοσίες, περιπέτειες και απογοητεύσεις των μεταναστών-αφανών ηρώων της ιστορίας της, κάποτε εμπλέκοντάς τον με διακριτικότητα και συναισθηματικά.  

Ο Κώστας Γ. Παπαγεωργίου είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας