 |
| Άννα Παπαθανασίου, “Sea of plastic”, 2018, βιντεο-περφόρμανς |
ΣΥΝΑΨΙΣ, Όψεις
της ψυχαναλυτικής εργασίας με εφήβους, τεύχος 56, Γενάρης-Μάρτης 2020
Μετά την
καραντίνα, εκδόθηκε η επιθεώρηση Σύναψις, με κείμενα των μελών της Εταιρείας
Ψυχαναλυτικής Μελέτης της Εφηβείας Ένηβος.
Το σώμα ως χώρος έκβασης των κυρίαρχων συγκρούσεων της «ενήβωσης», ψυχοσωματική
διεργασία, «δημιουργία και δη αυτοδημιουργία του έφηβου που ερείδεται στην
ενορμητικότητα του σώματος της ήβης» κατά τον Γεράσιμο Στεφανάτο.
Η Τέσσα
Χατζηγιάννη-Στεφανάτου φέρει στην επιφάνεια βασικές συγκλίσεις και διαφορές των
θεωρητικών αναφορών. Εκκινώντας από την λατινική ρίζα της λέξης «adolescere», αναπτύσσομαι,
μεγαλώνω, ανθίζω. Ο έφηβος μεταξύ παιδικής και ενήλικης ζωής βρίσκεται
τοπολογικά σε ένα no man’s land. Κινούμενη άμμος ο
ψυχισμός επί ενός μεταλλασσόμενου με ραγδαίους ρυθμούς σώματος που εισάγεται με
βροντερό τρόπο στην σεξουαλικότητα χάνοντας τις σταθερές. Απώλεια εαυτού και
πένθος στα οποία επανέρχονται αρχαϊκά στοιχεία του ψυχισμού. Η αντιπαράθεση με
τα γονεϊκά πρότυπα απαραίτητη. Φαντασιώσεις «πατροκτονίας και αιμομιξίας»
κεντρικές.
Ο ενήλικος έρχεται
αντιμέτωπος με τα δικά του κινούμενα εδάφη, με το ανοίκειο της δικής του
εφηβείας. Μάχη σώμα με σώμα για τον ψυχαναλυτή, συνοδοιπόρο του έφηβου, ως
τρίτου όρου, με ανοιχτό άκουσμα κόντρα σε κάθε «παιδαγωγική συμβουλευτική» που μπορεί
να εμπεριέξει τα θανατηφόρα άγχη των εφήβων και των γονιών τους. Ωστε κι
εκείνοι να αντέξουν τον «αναπότρεπτο φόνο» του γονέα που δίνει αυτονομία.
Η θεωρία του
M. Laufer για το breakdown, την «ρήξη της
εφηβείας», βασίζεται στην έννοια της ασυνείδητης απόρριψης του έμφυλου σώματος
και της παραμονής σε παιδικά αμφίφυλα εδάφη. Ο R. Cahn αναφέρεται στην δεύτερη τοπική του
Φρόυντ, την πρωτογενή απώθηση, το ναρκισσισμό, την αποσύνδεση των ενορμήσεων
ζωής και θανάτου, το ανοίκειο που φτάνει σε άγνωρα συμβάντα της ιστορίας.
Βασίζεται στο κείμενο για το Ανοίκειο[i].
Φέρει κοντά την εφηβεία με την ψύχωση καθώς αναφέρονται σε πρώιμα βιώματα και
μας παρέχει ένα εργαλείο για την ανάγνωση της ψυχωτικής δυνητικότητας της
εφηβείας. Τρίτη αναφορά η P.
Aulagnier και το Εγώ του Λόγου. Συνδέει τις αναταράξεις της εφηβείας με
τα σημαίνοντα της φέρουσας τον Λόγο μητέρας που αποτυπώνονται στον ψυχισμό του
παιδιού, πιο λακανική προσέγγιση. Η υποκειμενοποίηση είναι η προσπάθεια του Εγώ
να αποκτήσει τον δικό του Λόγο, την δική του ιστορία.
Οι δυο τελευταίες
αναφορές είναι πιο κοντά στο τραυματικό μεθύστερο, στην διαγενεαλογία. Ο έφηβος
φέρει εν «αγνοία» την ιστορία και τη βία του Άλλου στο αναδυόμενο σώμα του και
προσπαθεί να την αποφύγει κινούμενος σαν θηρίο σε κλουβί.
Τα κλινικά
κείμενα των Α. Ατσαλάκη, Π. Κεφάλα με σημαντική εμπειρία στην κλινική της
τοξικομανίας , φέρουν στην επιφάνεια την σωματικότητα της εξάρτησης ως
προσπάθεια αναίρεσης του πένθους αποχωρισμού. Η Ν. Ταλούμη αναφέρεται σχέση-μητέρας,
ο Α. Βουτσάς στην κλινική της ανορεξίας, ο Γ. Γκιάστας στην ονειροπόληση και ο
Μ. Κωνσταντόπουλος στον τραυματικό στην εφηβεία.
Το σημαίνον Breakdown αρθρώνεται
με το σημαίνον Lockdown της πανδημίας. Ρήξη. Ρήγμα. Α/συνέχεια. Σημαίνοντα που
συντονίζονται δίνοντας αυτό που στη Φυσική ονομάζουμε Διακρότημα. Σύνθεση δύο
ταλαντώσεων που φτάνουν από το ύψιστο πλάτος του παραγόμενου κύματος στο μηδενικό.
Σαν την ταλάντωση των κυματισμών στην εφηβεία με μέγιστο ύψος εντάσεων,
καταστροφικότητας και μηδενικό της απόσυρσης του εφήβου στο χώρο του. Φαινόμενα
που εντάθηκαν με τον εγκλεισμό εφήβων γονέων στο σπίτι
στην πανδημία. Σε πολλές περιπτώσεις τις οποίες αναγιγνώσκουμε με τα «εκ των
υστέρων» κλινικά αιτήματα, μεγιστοποιήθηκαν στον κλειστό χώρο οι φαντασιώσεις. «Μάχη»
διαμείφθηκε στις οικίες πίσω από τα «πασιφιστικά» συνθήματα του «Μένουμε Σπίτι».
Τα απόνερα του τσουναμιού υποδεχόμαστε σθεναρά σε μία κίνηση αναδημιουργίας με
βουτιά στο ρήγμα προς ανάδυση σε νέες ακτές…
ΒΕΡΑ ΠΑΥΛΟΥ
[i] Sigmund Freud, Το ανοίκειο, μτφρ. Έμη Βαϊκούση, εκδ. Πλέθρον
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου