Ένας διεθνής συγγραφέας

Έργο των Rick Lowe και Ντόρας Παπαδημητρίου, φωτ. Studio Vaharidis

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΠΟΥΡΑ

ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΡΝΗΣ, Ο ρυθμός του κόσμου, μυθιστόρημα, εκδόσεις Καστανιώτη, σελ. 464

Τελικά, οι αδέσμευτες συνειδήσεις κι η ελευθερία είναι έννοιες αντίθετες με κάθε μορφής συγκεντρωτισμούς και γραφειοκρατικούς μηχανισμούς που τείνουν να εξομοιωθούν με τα απολυταρχικά κι «ελέω θεού» καθεστώτα που υποκατέστησαν. Η Ιστορία γράφεται από τους αυτόπτες μάρτυρες του καιρού τους. Λέει ο Αλέξης Πάρνης στη σελ. 212 του τρίτου μέρους  της τριλογίας (που ξεκίνησε με την Οδύσσεια των διδύμων για να συνεχιστεί με το Ο άλλος εμφύλιος, ανυπέρβλητο για τον «κιάρο-σκούρο» αφηγηματικό τόνο που επιλέγει να χρησιμοποιήσει ο πολυβραβευμένος συγγραφέας): «Σ’ αυτό το σημείο ο Καστρινός γέλασε από μέσα του γιατί φαντάστηκε τον Χρουστσιόφ, τον Σούσλοφ, τον Κουίσινεν, τον Πονομαριόφ και τους άλλους κουφιοκέφαλους ηγέτες του Κρεμλίνου, με την αυταρχική ‘τσαροποιημένη’ αποικιοκρατική γραμμή απέναντι στ’ αδελφά κομμουνιστικά κόμματα και τις συντροφικές Λαϊκές Δημοκρατίες, να διορθώνουν την πορεία τους έχοντας πυξίδα το εμβατήριο ‘Ζαχαριάδης είναι αρχηγός στο πρωτοπόρο κόμμα εμπρός’. Έτσι όπως έκαναν στην απομονωμένη σιβηριανή κωμόπολη ύστερα από την ανάλογη προτροπή τού εξόριστου Στρούγκα οι τοπικές αρχές, γιορτάζοντας την επαναστατική Οκτωβριανή επέτειο, όπως έλεγε η πλακατζίδικη φήμη… Φυσικά έπνιξε εν τη γενέσει του το σχετικό καλαμπούρι».

Ο Αλέξης Πάρνης πλήρωσε την πίστη του στον αποκαθηλωμένο από το Κόμμα  Ζαχαριάδη με μια δεύτερη εξορία, που αυτή τη φορά ήταν επαναπατρισμός. Όμως όπως ακριβώς ένα ποίημά του για τον Μπελογιάννη τού χάρισε βραβεία, αναγνώριση και δόξα στην Σοβιετική Ένωση, «Ο Διορθωτής» και τα άλλα δύο έργα του με ρωσική θεματολογία (που απαρτίζουν μιαν άτυπη τριλογία: Ο Διορθωτής – Λεωφόρος Πάστερνακ – Μια Πράγα στον καθένα) τού χάρισαν την αναγνώριση στη Δύση και στον τότε «ελεύθερο κόσμο». Πολύ πριν τον κατοπινό νομπελίστα Σολζενίτσιν, πριν από τον Σινιάφσκυ, τον Ντάνιελ και τόσους άλλους, ο γενναίος Έλληνας και διεθνής συγγραφέας από τον Πειραιά, ο Αλέξης Πάρνης καυτηρίασε τα σκοτεινά σημεία μίας οργιαστικής περιόδου τής Ρώσικης Ιστορίας, τότε που πρωταγωνιστούσαν στους αμφιλεγόμενους ρόλους τους ο Στάλιν, ο Χρουστσόφ κι ο Μπρέζνιεφ.

Σε αυτό του το μυθιστόρημα με τον άκρως συμβολικό τίτλο «Ο ρυθμός του κόσμου» μεταφέρει με γλαφυρότητα και ντοπιολαλιές, με ευφάνταστη ονοματοποιΐα (π.χ. Στρούγκας) μια ολόκληρη εποχή, ακολουθώντας την υγιή λαϊκότητα ενός Μακρυγιάννη, ενός Θεόφιλου, που ξεχωρίζουν τα βασικά από τα δευτερεύοντα σημεία κι εστιάζουν τον αφηγηματικό τους φακό στα ουσιώδη, παρακάμπτοντας κάθε δυσκολία κι αποφεύγοντας κάθε δυσκαμψία που ο σχολαστικισμός ή ο λογιοτατισμός θα επέφερε. Έντονες ψυχογραφικές καταδύσεις αντάξιες ενός Ντοστογιέφσκι (όπως για το ορφανό στη σελίδα 213) αναδεικνύουν τον Αλέξη Πάρνη ως μάστορα παγκοσμίου φήμης και διεθνούς βεληνεκούς. Το ότι δεν τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας είναι αποτέλεσμα και σύμπτωμα των νεοελληνικών παθογενειών και της μετριοκρατίας που επιβιώνει αιώνες, τότε και τώρα, αντάμα με τον πατροπαράδοτο φθόνο. Όμως είναι ανώτερος τού Σολζενίτσιν κι ανθρωποκεντρικότερος πολλών άλλων δαφνοστεφανωμένων. Η ελληνική του παιδεία και σκέψη λευτερώνει το μυαλό του από δεσμά και ψεύτικες οριοθετήσεις. Είναι λαϊκός κι αγνός, τίμιος κι εργατικός σαν οικοδόμος, τεχνουργεί σαν λιθοξόος κι επιμένει στη λεπτομέρεια σαν μαρμαράς.

Ο Αλέξης Πάρνης γεννήθηκε στον Πειραιά με το όνομα Σωτήρης Λεωνιδάκης κι έγινε ιδιαίτερα αγαπητός σε Ρωσία κι Ελλάδα με το θεατρικό του έργο «Νησί της Αφροδίτης» που δοξάζει τον απελευθερωτικό αγώνα των Κυπρίων κι έγινε ταινία με την αμίμητη κι απαράμιλλη Κατίνα Παξινού. Αυτό το έργο τού χάρισε την ειδική άδεια επιστροφής στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 1962. Μια ζωή γεμάτη περιπέτειες, γεμάτη δίψα για την Αλήθεια. Μια τίμια ματιά πάνω στην Ιστορία, ένα ελεύθερο μυαλό που κρατάει αποστάσεις από τυράννους κι αυταρχικούς ολιγάρχες. Ένα αναγεννησιακό πρόσωπο που ενσαρκώνει τα ιδεώδη του Διαφωτισμού: Αλέξης Πάρνης. Διαβάστε τον μετά μανίας για να ανακαλύψετε τι έγινε, τι πραγματικά έγινε  τότε. Η δι-υποκειμενική ματιά είναι πολύτιμη στην αντικειμενική καταγραφή του χωρο-χρόνου. Η μυθοπλασία απαραίτητο συμπλήρωμα των κενών στην απέραντη τοιχογραφία του κόσμου. Όσο για τον «ρυθμό του κόσμου» είναι ο ίδιος «παγκόσμιος ρυθμός» του Πυθαγόρα, του Σαίξπηρ, του Λόπε ντε Βέγκα, του Πάμπλο Νερούδα, του Ναζίμ Χικμέτ, του Γιάννη Ρίτσου και τόσων άλλων που έβαζαν την αλήθεια πάνω από το όποιο πρόσκαιρο και προσωρινό ατομικό συμφέρον.