Ο Πάρνωνας και οι ιστορίες του

ΛΑΚΩΝΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ 2016, εκδόσεις Ιδιομορφή, Σπάρτη 2015, σελ. 320

Κωστής Βελώνης, Help desk, 2015 , ξύλο, βερνίκι, ακρυλικό, κόντρα πλακέ, λάδι, 200 x 61 x 78 εκ.

Αν ο Ταΰγετος, ο ορεινός όγκος που υψώνεται πάνω από τη Σπάρτη, έχει χαρακτηριστεί «αρσενικό» βουνό, ο αντίπαλός του, ο Πάρνωνας, έχει αποκληθεί, αντίστοιχα, «θηλυκό βουνό», καθώς, πιο ήπιος και ομαλός, απλώνεται απέναντί του...

Σε αυτό το «άλλο» βουνό της Λακωνίας είναι αφιερωμένη φέτος η ετήσια έκδοση Λακωνικόν Ημερολόγιον, μια επετηρίδα λακωνικών σπουδών που μας έρχεται εδώ και δεκαεννιά χρονιά από την Σπάρτη, έδρα των εκδόσεων Ιδιομορφή, που διευθύνουν ο Γιώργος Κώτσου και η Σοφία Αντωνάκου.

Στα κείμενα που φιλοξενούνται στις σελίδες του Λακωνικού Ημερολογίου του 2016, γραμμένα από αρχαιολόγους, ιστορικούς, φιλολόγους κ.ά., ο Πάρνωνας και οι οικισμοί του εξετάζονται στην πορεία της ιστορίας, από την αρχαιότητα έως τη βυζαντινή περίοδο, με ιδιαίτερη έμφαση στα εκκλησιαστικά μνημεία, τις μονές και την βυζαντινή τέχνη και αρχιτεκτονική που αναπτύχθηκε σε κέντρα όπως το Γεράκι, η Βαμβακού, η Χρυσάφα κ.α. Η ενετική και οθωμανική περίοδος εξετάζεται σε σειρά άρθρων, ενώ στη συνέχεια δημοσιεύονται πρωτότυπα κείμενα και αποσπάσματα από δημοσιευμένες μαρτυρίες και λογοτεχνικά έργα για την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου.

Ξεκινώντας από την κοινωνική πρόνοια, τα συσσίτια και τη δράση του Ερυθρού Σταυρού, μέσα από τεκμήρια που αναδεικνύουν και τα αντίποινα που υπέστησαν χωριά του ανταρτοκρατούμενου Πάρνωνα, όπως η Αράχοβα, αποτυπώνεται η Κατοχή στην περιοχή, ενώ στη συνέχεια μέσα από αποσπάσματα μαρτυριών αναδεικνύεται η τραγική μοίρα των ανταρτών του ΔΣΕ, αλλά και των καταδιωκομένων αριστερών των ορεινών χωριών.

Μαζί με τα ιστορικά ανάλεκτα, ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή έχουν και οι εθνογραφικές και γλωσσολογικές μελέτες που δημοσιεύονται στο Λακωνικόν Ημερολόγιον 2016, αφού στον Πάρνωνα εκτείνεται η περιοχή της Τσακωνιάς, όπου επιζεί (αν και σε πορεία εξαφάνισης), μία από τις διαλέκτους της νέας ελληνικής με άμεση σύνδεση με την αρχαία, τα τσακώνικα, με καταγωγή από την δωρική διάλεκτο, σύμφωνα με τους γλωσσολόγους, όπως τονίζει στο εμπεριστατωμένο άρθρο του ο λαογράφος Ελευθέριος Αλεξάκης, που αποτυπώνει επίσης και την εθνολογική σύνθεση της περιοχής.

Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική και μαρμαροτεχνία, οι τέχνες και τα γράμματα, η λαογραφία του ορεινού όγκου, μαζί με έναν εκτεταμένο οδηγό των μοναστηριών που φωλιάζουν στις πλαγιές του βουνού και άρθρα για τα σημαντικότερα χωριά ολοκληρώνουν το αφιέρωμα στην διαδρομή του Πάρνωνα μέσα στο χρόνο.

Η επισκόπηση του βουνού και του πολιτισμού του ολοκληρώνεται με άρθρα για το φυσικό περιβάλλον, τις περιπατητικές, ποδηλατικές και ορειβατικές διαδρομές που οδηγούν στις διάφορες κορυφές και τους οικισμούς του, τα σπήλαια που κρύβονται στις χαράδρες του, τη χλωρίδα και την πανίδα του, αλλά και τις σύγχρονες απόπειρες για την προστασία του βουνού και της φύσης του, την ήπια και αειφόρο ανάπτυξη κ.λπ.

Το αφιέρωμα κλείνει με ένα portfolio ποιημάτων του Δημήτρη Κουκούτση με τίτλο «Κάμαρη στο βουνό», εμπνευσμένα από τον ορεινό αυτό κόσμο «που άντεξε Μπραΐμηδες και φασισταριό»...

ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ