Προς μια «ανάβαση στον αέρα»

ΤΗΣ ΔΑΦΝΗΣ ΒΙΤΑΛΗ

Κωστής Βελώνης, I follow you, 2013-14, μάρμαρο, ξύλο, ακρυλικό, λάδι, οργανική ύλη, 120 x 15 x 70 εκ.

(Για την ατομική έκθεση του Κωστή Βελώνη με τίτλο Mount the Air που πραγματοποιείται στη γκαλερί Kalfayan)

Η σχέση του ατόμου με το σύνολο και της ιδιωτικής ζωής με τη συλλογική, αποτελεί αντικείμενο προβληματισμού στο εικαστικό έργο του Βελώνη. Ορισμένα από τα έργα που παρουσιάζονται, διερευνούν τη σχέση ιδιωτικότητας και δημόσιας σφαίρας. Το έργο How to guarantee conditions of contemplation of the older feline population ('pet sculpture' series), παραπέμπει στις αυτοσχέδιες κατασκευές που χρησιμοποιούνται στο δημόσιο χώρο για ομιλίες και συγκεντρώσεις. Πρόκειται για ένα γλυπτό το οποίο είναι σχεδιασμένο ως γατόσπιτο, εν είδη δεντρόσπιτου, και έχει αναφορές σε ένα απραγματοποίητο σχέδιο του Ρώσου καλλιτέχνη El Lissitzky για ένα πολιτικό βήμα του Λένιν. Στο έργο αυτό η γάτα -ως κατοικίδιο που αντιπροσωπεύει την ιδιωτική ζωή- προορίζεται για ένα πολιτικό βήμα για τον δημόσιο χώρο. Το Speaker’s Corner, ένα μικρής κλίμακας γλυπτό από ξύλο, κομμάτια από γρανίτη και χαλκό, αναπαριστά και αυτό ένα αυτοσχέδιο πολιτικό βήμα που προσκαλεί αλλά και προκαλεί το κοινό, τη στιγμή της προετοιμασίας μιας επερχόμενης αλλαγής. Ο Βελώνης κατασκευάζει γλυπτά, υιοθετώντας τις μεθόδους προπαγάνδας της ρωσικής επανάστασης, με σκοπό να συλλογιστούμε γύρω από έννοιες όπως η επανάσταση, η άμεση δημοκρατία, η δημόσια και η ιδιωτική ζωή. Στα έργα αυτά, το συλλογικό στοιχείο συναντάει το ιδιωτικό, και το πολιτικό, το προσωπικό.

Μια σειρά από έργα της έκθεσης αναδεικνύουν μια νέα κατεύθυνση στη δουλειά του καλλιτέχνη με τη χρήση οργανικών υλικών και αφορούν στη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον, καθώς και με τα άλλα είδη. Η παρουσία των πτηνών υπονοείται στο Untitled (Bird House Play Series), ένας ιστός αράχνης εμφανίζεται στο Spider's Habitat (Whistle While you Work Series), ενώ η οικολογική συνείδηση του καλλιτέχνη, αποκαλύπτεται και στο Species Series, που όπως δηλώνει ο τίτλος, αναφέρεται σε άλλα είδη εκτός του ανθρώπινου. Τα πρόσφατα αυτά γλυπτά του Βελώνη, εστιάζουν στον σχεδιασμό αντικειμένων για πιθανή χρήση που αφορούν θηλαστικά, πτηνά, κ.ά., παραπέμποντας, όπως αναφέρει ο ίδιος, σε «ένα διευρυμένο κοινοβούλιο των ειδών».

Δυο από τα πιο ενδιαφέροντα έργα της έκθεσης προσφέρουν πιο άμεσους συσχετισμούς με  επίκαιρα κοινωνικοπολιτικά θέματα. Το Never had a hearth, συμβολίζει την έλλειψη στέγης και τον χαμένο τόπο. Το έργο είναι μια κατασκευή ενός ξύλινου τζακιού -και ως εκ τούτου εύφλεκτο και επικίνδυνο- που εμπεριέχει μέσα χώμα, ενώ στο πίσω μέρος του βρίσκονται στοιβαγμένα ξύλινα κουτιά-βαλίτσες. Πρόκειται για μια εστία που δεν εμπνέει πια ασφάλεια, αλλά προκαλεί αίσθημα αβεβαιότητας και επικαλείται έναν τόπο-φάντασμα που έχει αφήσει κανείς πίσω του από ανάγκη. Το Help desk από την άλλη, παρουσιάζει μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης όπου έχει επέλθει μια ρήξη. στο πάτωμα στην είουργΠρόκειται για ένα γραφείο υποδοχής ανθρώπων που χρειάζονται άμεση βοήθεια. Ένα έργο το οποίο επιδιώκει να εξιστορίσει τη δυσμενή κατάσταση των προσφύγων και την επείγουσα κατάσταση στην οποία βρίσκονται. 

Πλησιάζοντας προς το τέλος, ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα ιδιαίτερο έργο μεγάλου μεγέθους, το οποίο θα έλεγα ότι διαφοροποιείται από τα υπόλοιπα της έκθεσης εννοιολογικά και μορφολογικά. Το Assembly Line είναι ένα επίτοιχο τρισδιάστατο έργο με αισθητικές αναφορές στον σουπρεματισμό και είναι ζωγραφισμένο με τα χρώματα της γερμανικής σημαίας. Το έργο σχολιάζει τη σύγχρονη βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας και τον ρόλο της χώρας στην οικονομία και στην παρούσα κοινωνικοπολιτική συγκυρία. Ο καλλιτέχνης προσεγγίζει τη στάση της κυρίαρχης Ευρωπαϊκής χώρας, με αναφορά σε ένα καλλιτεχνικό κίνημα που ιστορικά ταυτίζεται με την αποτυχία που συνόδευσε την πολιτική του κομμουνισμού.

Όπως γίνεται αντιληπτό από την παραπάνω ανάγνωση των έργων, ο Βελώνης στη νέα του ατομική έκθεση, διαπραγματεύεται πολλά διαφορετικά θέματα χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα αυτά να εξετάζονται σε βάθος. Στόχος του δεν φαίνεται να είναι η δημιουργία μιας καθαρά θεματικής έκθεσης, όπως έχει κάνει στο παρελθόν, αλλά να παρουσιάσει έργα με παρόμοιους προβληματισμούς, δημιουργώντας μια αφήγηση ανοιχτή όπου ορισμένα έργα συγκλίνουν και άλλα αποκλίνουν αισθητά. Σε μια στιγμή διεθνούς κρίσης, όπου το αίσθημα του αδιέξοδου και της πικρίας κυριαρχεί, τα έργα του Βελώνη, μας καλούν να συλλογιστούμε τη σημασία της αναζήτησης μια νέας ιδεολογίας. Ο ταπεινός, αντι-μνημειακός χαρακτήρας της χειρωνακτικής γλυπτικής του, με τον μελαγχολικό τόνο και την παιγνιώδη αφήγηση, κατορθώνουν να καθρεφτίσουν το ανεκπλήρωτο όραμα της νεωτερικότητας και τα ουτοπικά ιδεώδη, καθώς και να απομυθοποιήσουν την ρητορική της «αντίστασης». Αυτή είναι νομίζω για τον Βελώνη η ουτοπική “ανάβαση στον αέρα”.

Η Δάφνη Βιτάλη είναι ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια