ΛΑΚΩΝΙΚΟΝ
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ 2015, εκδόσεις Ιδιομορφή, Σπάρτη 2014, σελ. 304.
 |
| Δημήτρης Ραπακούσης |
Επετηρίδα
λακωνικών σπουδών μάλλον παρά ημερολόγιο θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς την
ετήσια έκδοση που μας έρχεται και φέτος, για δέκατη όγδοη χρονιά, από την
Σπάρτη, χάρη στις άοκνες προσπάθειες του Γιώργου Κώτσου και της Σοφίας
Αντωνάκου, που διευθύνουν τις εκδόσεις Ιδιομορφή.
Έχοντας επιλέξει
να παρουσιάζουν κάθε χρόνο έναν θεματικό τόμο αφιερωμένο σε πτυχές της
ιστορίας, της αρχαιολογίας, της λαογραφίας αλλά και της σημερινής ζωής στη
Λακωνία, δημιούργησαν σταδιακά ένα πολύτομο ιστοριογραφικό πανόραμα της
αρχαίας, ιστορικής και σύγχρονης Σπάρτης και της περιοχής της.
Στον εμβληματικό
ορεινό όγκο του Ταϋγέτου είναι αφιερωμένη η φετινή έκδοση του Λακωνικού Ημερολογίου. Βουνό ταυτισμένο
με τη Σπάρτη, δεσπόζει πάνω από την πόλη, οριοθετώντας προς τα δυτικά την
κοιλάδα του Ευρώτα. Δύσβατο σύνορο στα περάσματα προς τη μεσσηνιακή γη,
καταφύγιο σλαβικών κοινοτήτων στα βυζαντινά χρόνια, ελληνικών στην οθωμανική
περίοδο, αλλά και ανταρτικών σωμάτων κατά την Κατοχή και τον Εμφύλιο, ο
Ταΰγετος και η άγρια φυσική ομορφιά του υπήρξε αντικείμενο λατρείας των
περιηγητών, των ζωγράφων και των ποιητών.
Τα κείμενα που
περιλαμβάνονται στον τόμο, γραμμένα από αρχαιολόγους, ιστορικούς, φιλολόγους
κ.ά., εξετάζουν τον Ταΰγετο και τις κατοικήσεις του στην πορεία της ιστορίας:
Από τις διαβάσεις του κατά την αρχαιότητα, τα λατομεία του, αλλά και τον Καιάδα
ή το ιερό της Αρτέμιδος Λιμνάτιδος στις πλαγιές του, μέχρι τον Μυστρά και τα
μεσαιωνικά οχυρά, τα μεταβυζαντινά μνημεία, τα μοναστήρια και τα σημερινά
ξωκλήσια.
Ταυτόχρονα,
παρουσιάζονται οι ορεσίβιοι κάτοικοί του, από τους Σλάβους Εζερίτες και
Μηλίγγους του 8ου μ.Χ. αι. μέχρι την ομοσπονδία των κοινοτήτων της Επάνω Ρίζας
του 18ου αι., αλλά και οι μάχες που σημάδεψαν την περιοχή, τόσο στην Επανάσταση
του ’21 όσο και στην Αντίσταση και τον Εμφύλιο.
Στη συνέχεια
παρουσιάζονται οι αποτυπώσεις του βουνού στο έργο του Κωνσταντίνου Μαλέα, ενώ παράλληλα
ο ιστορικός Παρασκευάς Ματάλας παρουσιάζει έντεκα αναβάσεις περιηγητών στον
Ταΰγετο μέσα σε διάστημα ενός σχεδόν αιώνα (1829-1935).
Το άρθρο αυτό
επέχει θέση, τρόπον τινά, προλόγου για το δεύτερο μέρος του αφιερώματος, που
αφορά το βουνό ως πεδίο άσκησης ορειβατικών δραστηριοτήτων, αλλά και
περιβαλλοντικής προστασίας. Έτσι, παρουσιάζεται το χρονικό της ανέγερσης του
ορειβατικού καταφυγίου στις κορυφές του, αλλά και ο Ελληνικός Ορειβατικός
Σύλλογος Σπάρτης, ποικίλες αναβάσεις και διαδρομές, ενώ στην συνέχεια
καταγράφονται το δίκτυο των μονοπατιών του βουνού, των αναρριχητικών πεδίων και
των σπηλαίων του, καθώς και μια επισκόπηση της πανίδας και της χλωρίδας, της
περιβαλλοντικής σημασίας του ορεινού όγκου, των απειλών που αντιμετωπίζει και,
τέλος, των προτάσεων για την προστασία του.
Την φετινή
έκδοση του Λακωνικού Ημερολογίου
συνοδεύει, εν είδει δώρου προς τους αναγνώστες, μια ξεχωριστή ολιγοσέλιδη
έκδοση, που περιλαμβάνει την μελέτη της φιλολόγου Γεωργίας Κακούρου-Χρόνη με
τίτλο Και τα βουνά, οι φίλοι σου, σε
χαιρετάνε. Σε αυτήν, εξετάζεται η σχέση και οι αναφορές του «μύστη της
μεγαλοπρέπειας των βουνών» Νικηφόρου Βρεττάκου στον Ταΰγετο, αλλά και σε άλλα
ελληνικά βουνά που ο ποιητής ύμνησε και αγάπησε. Η μελέτη βασίζεται σε υλικό
προερχόμενο από το αρχείο του ζεύγους Μιλλιέξ, την καταγραφή του οποίου είχε
αναλάβει η συγγραφέας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου