Ο Σέρβος ηθοποιός

ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΝΙΡΒΑΝΑ

Ο Σέρβος ηθοποιός Ljuba Stanojević 

εργάστηκε στο βασιλικό Σερβικό Εθνικό 

θέατρο του Βελιγραδίου. 

http://creativecommons.org/licenses/by-ncnd/ 3.0 

© Museum of Theater Art of Serbia

Μετρημένοι εις τα δάκτυλα, κατά την προχθεσινήν παράστασιν του Σέρβου ηθοποιού, οι αντιπρόσωποι των Γραμμάτων, οι δημοσιογράφοι, οι φιλότεχνοι. Το Κοινόν επίσης αραιότατον. Ένδειξις άραγε της κλασικής απεριεργείας, που μας χαρακτηρίζει εις μερικά ζητήματα, ή προκατάληψις, ότι ένας ξενόγλωσσος ηθοποιός, συμπράττων με Έλληνας συναδέλφους του, δεν θα ήτο δυνατόν να μας προσφέρη μίαν πλήρη καλλιτεχνικήν απόλαυσιν;

Οπωσδήποτε, το γεγονός είνε, ότι η προχθεσινή Ελληνοσερβική παράστασις του «Συρανώ ντε Μπερζεράκ», με όλον το διαφημισθέν θεατρικόν πυροτέχνημα της μονομαχίας Μυράτ-Στανόγιεβιτς, δεν επροκάλεσε το ενδιαφέρον, του οποίου ήτο αξία.

Και όμως το θέατρον Μαρίκας Κοτοπούλη μας προσέφερε προχθές μίαν ανέλπιστον καλλιτεχνικήν απόλαυσιν, την οποίαν εξετίμησαν μ’ εκρήξεις ειλικρινούς ενθουσιασμού οι παρευρεθέντες, και ταυτοχρόνως ένα μάθημα, το οποίον θα ημπορούσε να μας χρησιμεύση. Διότι ο κ. Στανόγιεβιτς δεν είνε ωρισμένως ένας κοινός ηθοποιός, ούτε αντιπροσωπεύει μίαν πρωτογενή σκηνικήν τέχνην ή ένα πρωτογενές θέατρον, όπως θα τον εφανταζόμεθα ίσως, με την συστηματικήν μας άγνοιαν εις κάθε τι που γίνεται γύρω μας μεταξύ των Βαλκανικών γειτόνων μας. Διότι, δυστυχώς, όλοι γνωρίζομεν το τι γίνεται εις τας Ευρώπας, παραμελούμεν δε εντελώς να πληροφορηθώμεν το τι γίνεται εις την συνοικίαν μας και ν’ αντλήσωμεν παραδείγματα από τον πολιτισμόν μικρών λαών, που, αν δεν έχουν την ιστορίαν μας και την ευγένειάν μας, βαδίζουν όμως προς την πρόοδον με κάποιο σύστημα, που μας λείπει εντελώς. Και ομολογώ ειλικρινώς, ότι η εμφάνισις του κ. Στανόγεβιτς εις το Κ ο τ ο π ο ύ λ ε ι ο ν  έγεινεν αφορμή μελαγχολικών σκέψεων εις περισσοτέρους του ενός.

Διότι δεν πρόκειται μόνον περί του αναμφισβητήτου ταλάντου του Σέρβου ηθοποιού, ο οποίος, εις ωρισμένας σκηνάς, όπως ιδίως εις την Γ΄ πράξιν του κήπου και εις την τελευταίαν πράξιν ολόκληρον, ανεδείχθη πράγματι υπέροχος, ενθυμίσας μεγάλους ξένους καλλιτέχνας. Πρόκειται περί ενός παιξίματος εν γένει προδίδοντος σύστημα, μελέτην, σχολήν, περί ενός παιξίματος συνεπούς απ’ αρχής μέχρι τέλους, παιξίματος ψυχικού, όχι εξωδέρμου, όχι ερασιτεχνικού. Και έπρεπε να κατακτήση με τα δώρα του αυτά ο ξένος καλλιτέχνης το ακροατήριόν του, όπως το κατέκτησεν από την πρώτην στιγμήν της εμφανίσεώς του, διά ν’ αποφύγη τους σκοπέλους της διπλής γλώσσης, η οποία θα περέσυρεν εις κωμικότητα την παράστασιν με ένα μέτριον ηθοποιόν.

Και πρέπει να καταλογισθή ακόμη εις το ενεργητικόν του το ότι, μη εννοών ο ίδιος τι έλεγαν τα άλλα πρόσωπα και λαμβάνων τον λόγον διά μέσου του υποβολέως μόνον, κατώρθωσε ν’ αρμονίση τόσον τελείως το παίξιμόν του με το παίξιμον των άλλων.

Όλα αυτά όμως αποδεικνύουν, ότι εις την Σερβίαν τα θεατρικά πράγματα ευρίσκονται εις πολύ καλλιτέραν κατάστασιν αφ’ ό,τι ευρίσκονται παρά το θέατρον του Διονύσου. Αυτό μας βεβαιώνει τουλάχιστον το δείγμα, που μας έστειλεν η Σύμμαχος. Και το πράγμα δεν είνε περίεργον. Διακόσιας χιλιάδας πληρώνει ετησίως το Σερβικόν Κράτος ως επιχορήγησιν εις το εθνικόν θέατρον του Βελιγραδίου και συμπληρώνει εκάστοτε τα παρουσιαζόμενα ελλείμματά του. Οι ηθοποιοί του σπουδάζουν εις τα μεγαλύτερα κέντρα και ο κ. Στανόγιεβιτς έκαμεν ο ίδιος τας σπουδάς του εις το Βερολίνον και το Μόναχον, δημοσίᾳ δαπάνῃ. Και τι γίνεται εδώ; Εδώ το δραματικόν θέατρον φιλοξενείται μόνον, κατ’ ανοχήν, από τους διαφόρους θιάσους των επιθεωρήσεων, διά το μη υπάρχειν ούτε μάνδραν καθαρώς δραματικού θεάτρου εις τας Αθήνας. Και είνε αυτό που είνε!

Η τιτλική εφευρετικότης του Γαβριηλίδου είχεν επινοήσει κάποτε μίαν στήλην εις την εφημερίδα του, περιλαμβάνουσαν όλα τα ανάποδα που συμβαίνουν εις τον πολιτισμένον κόσμον, μίαν στήλην τιτλοφορουμένην «Π ρ ο ς  π α ρ η γ ο ρ ί α ν  μ α ς». Ωρισμένως διά κάποια άλλα πράγματα, όπως μερικαί πρόοδοι των μικρών μας γειτόνων, θα ήξιζε να ιδρύσουν αι εφημερίδες μίαν στήλην τιτλοφορουμένην «Π ρ ο ς  μ ε λ α γ χ ο λ ί α ν  μ α ς». Και ο γενικός αυτός τίτλος ομολογώ ότι θα εσκέπαζε πολύ καλά και πολύ ταιριαστά τας γραμμάς μου αυτάς. Ο κ. Στανόγιεβιτς μας έκαμε προχθές να μελαγχολήσωμεν διά πολλά πράγματα. Και, αν η δεσποινίς Κοτοπούλη, θυσιάζουσα μίαν πιένναν επιθεωρήσεως, μας επαρουσίαζε τον Σέρβον ηθοποιόν και εις τον «Οιδίποδα Τύραννον», που είνε, όπως λέγουν, ο καλλίτερος ρόλος του, θα εμελαγχολούσαμεν  ακόμη περισσότερον.

(Εστία, 22-5-1916, 1)