Κείμενα αισθαντικά

ΤΗΣ ΒΙΒΗΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ-ΠΟΝΣΕ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΟΝΑΣ, Σάββατο, Οδός Πανός, σελ. 302

Στα κείμενα του Γιώργου Χρονά που είναι συγκεντρωμένα στον τόμο αυτό, η ποίηση συναντά την δημοσιογραφία, εννοώντας έτσι την επίκαιρη σχολιογραφία. Μπορούμε μέσα από αυτά, απ’ όσα αναφέρονται και όσα ανακαλούν, να παρακολουθήσουμε, χωρίς χρονολογική σειρά, την πνευματική και πολιτιστική κίνηση των τελευταίων δεκαετιών, από το 1980 έως τις μέρες μας. Πρώτα απ’ όλα, όμως, να διακρίνουμε την ιδιαίτερη αγάπη του συγγραφέα για την ποίηση και το θέατρο, τέχνες στις οποίες και ο ίδιος μετέχει ενεργά.

Τα κείμενα του Χρονά πάνε πέρα από την δημοσιογραφική κριτική και τα μικρο-ρεπορτάζ για τις εκδηλώσεις που παρακολούθησε. Κατατρύχονται, λες, από την πεποίθηση ότι η καθημερινότητα έχει πάντα κάτι άλλο να πει, το οποίο βρίσκεται πέρα από αυτήν. Γι’ αυτό και οι  λέξεις τραβιούνται βιαίως προς την έκσταση, οι συνειρμοί κάνουν άλματα, γεφυρώνοντας διαφορετικές πραγματικότητες: προσωπικότητες μιας περασμένης εποχής βρίσκονται μαζί με τις σύγχρονες, οι ζωντανοί μαζί με τους νεκρούς, πλάσματα της φύσης, ιδίως ελάφια, εισβάλλουν στο αστικό τοπίο... Πίσω από αυτά τα κείμενα κρύβεται ο παράφορος έρωτας του συγγραφέα με την ζωή, η αδήριτή του ανάγκη να γευτεί ακαριαία την ομορφιά και την έντασή της σε κάθε συνηθισμένη στιγμή. Πέρα από τη ρουτίνα της καλλιτεχνικής κίνησης -οι εκθέσεις βιβλίων, οι συναυλίες, οι εκδόσεις, η επικαιρότητα, οι συνεννοήσεις-, υπάρχει ένα κρυφό μονοπάτι που πρέπει οπωσδήποτε να οδηγήσει  στην έκσταση. Αυτό το ζευγάρωμα της ποίησης με τη δημοσιογραφική γραφή δεν είναι πάντα εύκολο. Αρκετές φορές η γραφή γίνεται κρυπτική, οι συνειρμοί μάς ξεπερνούν.

Ο τόμος θα μπορούσε να λειτουργήσει και απολογιστικά, περισσότερο για τον αναγνώστη. Μπορεί λοιπόν ο αναγνώστης να αναρωτηθεί, πόσες σπουδαίες προσωπικότητες, πόσα δυνατά έργα και εμπειρίες  μπορεί να έχει συναντήσει στην καριέρα του ο εξηντατριάχρονος σήμερα δημοσιογράφος-ποιητής-εκδότης. Υπάρχουν σταθερά πρόσωπα που τον επισκέπτονται συχνά στα κείμενά του: Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, η Λένα Πλάτωνος, ο Γιάννης Τσαρούχης (τα  ποιήματά του περί πνευματικότητας δίνουν μια σπαρταριστή νότα), ο Μάνος Χατζηδάκις κ.ά., ενώ ξεχωρίζουν κάποιες εμπειρίες, όπως όταν ο Τσαρούχης τού υπαγόρευε την μετάφραση των Τρωάδων, οι συζητήσεις που έκανε με τον Χριστιανόπουλο κ.ά. 

 Τα κείμενα του τόμου  μοιράζονται ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι. Δίπλα στις λαμπερές προσωπικότητες, τις εκδηλώσεις κλπ, υπάρχει η οδός Αθηνάς, οι «καταραμένοι», και  ο λιγότερο προβεβλημένος κόσμος του βιβλίου, αυτός που εργάζεται μεθοδικά και τον γνωρίζουν μόνο οι μυημένοι, και που όμως, με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του, γίνεται σημείο αναφοράς. Αυτός ο κόσμος  δικαίως διασώζεται από τη λήθη μέσα από τέτοια  κείμενα.

Επιτυχημένα είναι στον τόμο τα ζευγάρια κείμενο- εικόνα, όπου ο Χρονάς σχολιάζει μια εικόνα. Η διεισδυτική γραφή του  κάνει τις εικόνες αυτές να μοιάζουν με τοτέμ.

Οι συνεντεύξεις, επίσης, είναι το απολαυστικότερο κομμάτι του βιβλίου. Μπορούν να διαβαστούν και ως μία ενότητα που ψηλαφεί, στο πέρασμα του χρόνου,  τα   ίχνη  κάποιου ελληνικού spleen, μέσα στους ελευθεριακούς αυτοσχεδιασμούς της δεκαετίας του 1980, στη σκληρή μετανάστευση στην Αμερική, στην μηντιοκρατούμενη ελληνική κοινωνία των 90ς και στον επιθανάτιο ρόγχο του «βασανιστικού πάθους», του υπαρξιακού μας αμανέ δηλαδή, στο λυκόφως της νέας εποχής.

Καλλιτέχνες-βασανισμένες υπάρξεις που έζησαν τη ζωή τους και από την καλή και από την ανάποδη,  η Μαρία Μήτσορα, η Καίτη Ντάλη, οι γιοι του Άκη Πάνου, με τη βαριά σκιά του πατέρα τους  να πέφτει πάνω τους και ο Θωμάς Κοροβίνης δείχνουν ότι ο πόνος δημιουργεί αυθεντικότητα. Και αυτό είναι το καλύτερο επίμετρο για τα αισθαντικά κείμενα που προηγήθηκαν.

Η Βιβή Ζωγράφου-Πόνσε είναι δημοσιογράφος