ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΤΣΕΡΕΖΟΛΕ
Τα γεγονότα με τον διεθνή στολίσκο που επιχείρησε να σπάσει τον ισραηλινό αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας, την περασμένη άνοιξη, με τις γνωστές τραγικές συνέπειες, έφεραν για άλλη μια φορά στις πρώτες σελίδες της επικαιρότητας το παλαιστινιακό ζήτημα. Ένα θέμα που λόγω της κατά καιρούς έντονης κάλυψής του από τα ΜΜΕ (ακριβώς λόγω συγκυριών), τείνουμε να το θεωρούμε οικείο. Πόσο όμως το γνωρίζουμε πραγματικά και σε βάθος; Πέρα από ιδεοληψίες και συμπάθειες;
Ένα μικρό βιβλίο, σχεδόν εγχειρίδιο, 94 σελίδων, με τίτλο Παλαιστίνιοι βασικά ερωτήματα, μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως θεμελιακό, απαραίτητο για την ουσιαστική κατανόηση ενός ζητήματος, αυτό της αναζήτησης πατρίδας ενός λαού, του παλαιστινιακού που δεν ξεκινά από τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967 αλλά από τη διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας από τα τέλη του 19ου ως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Οι δύο συγγραφείς, Jocelyn Grange και Guillemette de Véricourt, καταφέρνουν, με πυκνό λόγο και πάρα πολλές πληροφορίες, να προσφέρουν στον αναγνώστη μια σαφή εικόνα των θεμάτων που καθορίζουν σήμερα το παλαιστινιακό πρόβλημα: ιστορικές ρίζες, εξέλιξη αλλά και σύγχρονες πτυχές, όπως η θέση των παλαιστινίων ως (δεύτερης κατηγορίας) πολιτών του Ισραήλ ή η παλαιστινιακή πολιτιστική παραγωγή, που επηρεάζεται άμεσα, όπως είναι φυσικό, από την διεκδίκηση μιας ανεξάρτητης πατρίδας.
Το στοίχημα για τους δύο συγγραφείς ήταν μεν σαφές, ωστόσο δεν ήταν διόλου βέβαιο ότι θα το κέρδιζαν. Και τούτο γιατί το όποιο έργο, πολυσέλιδο ή ολιγοσέλιδο, σχετικά με το παλαιστινιακό ζήτημα, βρίσκεται πάντα αντιμέτωπο με δικαιολογημένη καχυποψία: θα είναι ισορροπημένο, θα αποδίδει τα του Καίσαρος τω Καίσαρι; Εντέλει θα προσφέρει γνώσεις ή θα επιδίδεται σε κεκαλυμμένη προπαγάνδα; Το βιβλίο της σειράς Μικρά Βασικά από τις εκδόσεις Νόβολι (που πρωτοεκδόθηκε στα γαλλικά το 2008) καταφέρνει να ανταποκριθεί στο σκοπό της συγγραφής του: να δώσει με σαφήνεια και με χρήση πληθώρας βιβλιογραφικών αναφορών και στοιχείων, τις απαντήσεις σε ερωτήματα του τύπου «πώς οι Παλαιστίνιοι έχασαν τη γενέθλια γη τους;», «ποιος ο ρόλος του Γιάσερ Αραφάτ;», «πώς λειτουργεί το θέμα των υδάτινων πόρων στο παλαιστινιακό», «τι ήσαν οι συμφωνίες του Όσλο;», «τι σημαίνει το δικαίωμα της επιστροφής;», κ.α.. Παράλληλα, και τούτο καθιστά ακόμη πιο ενδιαφέρουσα την προσπάθεια, οι συγγραφείς δεν διστάζουν να φωτίσουν και τις εγγενείς αδυναμίες της παλαιστινιακής πλευράς, όπως, για παράδειγμα, το φαινόμενο των σκανδάλων που διαβρώνουν τη νεοσύστατη Παλαιστινιακή Αρχή (βλ. το κεφάλαιο «Μια καταστροφική κυβέρνηση», σελ. 65) ή τον παλαιστινιακό διχασμό που επέρχεται μετά από το θάνατο του Γ. Αραφάτ (το Νοέμβριο του 2004) και τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ Χαμάς και Φατάχ, μετά από την επικράτηση της πρώτης στις κάλπες το 2006.
Ενισχυτικά στην καλύτερη κατανόηση των πολλών θεμάτων που θέτουν οι συγγραφείς, λειτουργεί και η παρουσία (πέρα των πολλών φωτογραφιών και μικρών ιστοριών) δύο χαρτών, απολύτως απαραίτητων για την κατανόηση των πολιτικών και των αποφάσεων ένθεν κακείθεν – το σχέδιο διαμελισμού της Παλαιστίνης, του ΟΗΕ, το Νοέμβριο του 1947 καθώς και η ισραηλινή επέκταση της περιόδου 1967–2008. Τέλος παρατίθεται χρήσιμο Χρονολόγιο (από το 1890 ως τον Δεκέμβριο του 2007), Γλωσσάριο καθώς και Βιβλιογραφία. Η τελευταία θα ήταν χρησιμότερη στον έλληνα αναγνώστη αν δεν αναφερόταν τόσο πολύ σε γαλλικά βιβλία που δεν έχουν μεταφραστεί στη γλώσσα μας. Στο σημείο αυτό να γίνει αναφορά στο έργο του Charles Enderlin, Μεσανατολικό 1995-2002: Οι ισραηλινο-παλαιστινιακές διαπραγματεύσεις (εκδόσεις Scripta), όπου ο επί χρόνια μόνιμος ανταποκριτής του δεύτερου γαλλικού δημόσιου καναλιού, France 2, περιγράφει λεπτομερειακά τα παρασκήνια της πορείας των σχέσεων των δύο πλευρών, από τη δολοφονία του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Γιτζάκ Ράμπιν το Νοέμβριο του 1995, ως το πώς κατέρρευσε, τον Ιούλιο του 2000, η πρωτοβουλία του τότε προέδρου των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον στο Καμπ Ντέιβιντ, μεταξύ Γιάσερ Αραφάτ και του τότε πρωθυπουργού του Ισραήλ, Εργατικού, Γιεχούντ Μπαράκ – ίσως την πιο κρίσιμη περίοδο της σύγχρονης ιστορίας τους.
Παλαιστίνιοι βασικά ερωτήματα: ένα βιβλίο που απευθύνεται αποκλειστικά σε όσους θέλουν να έχουν μια συνοπτική εικόνα του θέματος; Σίγουρα ναι, αλλά όχι μόνο. Οι πάντες, ακόμη κι όσοι έχουν ήδη γνώσεις για το ζήτημα, θα βρουν ενδιαφέρουσες όσο και αποκαλυπτικές λεπτομέρειες, τις οποίες θα έπρεπε να αναζητήσουν σε πολύ εξειδικευμένα έργα. Για παράδειγμα, έχουμε σίγουρα ακούσει κάτι για τη δράση των ταξιαρχιών Εζεντίν αλ Κασάν, του ένοπλου παρακλαδιού σήμερα της Χαμάς. Πόσοι γνωρίζουμε ότι ο σεΐχης Εζεντίν αλ Κασάν ήταν μια ξεχωριστή προσωπικότητα (μοναχός, χωρικός, στρατιώτης) που έζησε στη Συρία και μετά στην Παλαιστίνη τη δεκαετία του 1930, με στόχο τη δημιουργία ενόπλων ομάδων εργατών, χωρικών και τεχνιτών κατά των μεγαλοαγροτών, τους οποίους επέκρινε δριμύτατα γιατί πουλούσαν αραβικά εδάφη της Παλαιστίνης, εξυπηρετώντας, όπως κατήγγειλε, το παιχνίδι των Βρετανών (σελίδα 9); Σε ό,τι δε αφορά στην κατανόηση του θέματος των προσφύγων (και του 1948 και του 1967), οι συγγραφείς καταγράφουν το πώς ο ΟΗΕ ορίζει τον όρο του «πρόσφυγα» (σελ. 71).
Βιβλίο πλούσιο, πυκνό, χρηστικό για ένα θέμα που δεν παύει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να είναι στο επίκεντρο της επικαιρότητα. Σίγουρα βέβαια δεν αντικαθιστά άλλα έργα, (όπως την Ιστορία της σύγχρονης Παλαιστίνης του Ιλάν Πάπε, το Ισραήλ – Παλαιστίνη, πώς να δώσουμε τέλος στον πόλεμο του 1948 της Τάνιας Ράινχαρτ, το Παλαιστίνη – Ισραήλ: Ειρήνη ή Απαρχάιντ, του Μαρουάν Μπισάρα που μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά με το παρόν βιβλίο, ή εκείνο του Άμος Οζ, Το Ισραήλ, η Παλαιστίνη και η ειρήνη, κ.ά.) ωστόσο συνιστά μια στέρεα αφετηρία για την ορθή κατανόηση ενός από τα κομβικά όσο και «καυτά» ζητήματα της σύγχρονης Μέσης Ανατολής. Ίσως μάλιστα να είναι και η καλύτερη «θύρα» εισόδου γενικότερα στην ταραγμένη αυτή περιοχή, όπου όλες οι πλευρές διεκδικούν τη δική τους «απόλυτη αλήθεια»!
Η Ελένη Τσερεζόλε είναι δημοσιογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου