Του Νίκου
Κατσιαούνη*
Τον Γιώργο Μερτίκα
τον γνώρισα πριν από μία δεκαετία περίπου, σε μια κρίσιμη στιγμή της νεότητάς
μου, όταν τα εργαλεία για την κατανόηση και την αλλαγή του κόσμου είχαν αρχίσει
να αποπνέουν το υγρό άρωμα της σκουριάς και η ετερογονία των σκοπών μάς έκλεινε
ήδη πονηρά το μάτι από το απέναντι πεζοδρόμιο της ιστορίας. Στα χρόνια που
ακολούθησαν είχα την τύχη να με περιβάλει με την πολύτιμη φιλία του και να αποτελέσει
για μένα έναν πνευματικό οδοδείκτη, έναν ακριβό δάσκαλο που μου άνοιξε νέους
δρόμους για νέες ουτοπίες και αναζητήσεις.
Ο Μερτίκας υπήρξε μια «αιρετική» φιγούρα των νεότερων ελληνικών γραμμάτων που δεν μπορούσε να πειθαρχήσει ούτε στις ακαδημαϊκές νόρμες, ούτε στις αγοραίες επιταγές της εκδοτικής βιβλιοπαραγωγής. Γέννημα θρέμμα του πολιτικού ριζοσπαστισμού της Μεταπολίτευσης, αντιλήφθηκε εγκαίρως τα θεωρητικά αδιέξοδα του μαρξογενούς οπλοστασίου και έστρεψε τις αναζητήσεις του σε μια σειρά στοχαστών που βασικά τους έργα βρίσκονταν στη μνημειώδη πλέον σειρά του Παναγιώτη Κονδύλη στις εκδόσεις Γνώση – η εν λόγω σειρά κατέχει περίοπτη θέση στη βιβλιοθήκη του σπιτιού του. Ο έντονος διάλογος την εποχή εκείνη ανάμεσα στον νεωτερικό μοντερνισμό και το «μεταμοντέρνο», τον οποίο αποτύπωσε υποδειγματικά στο περιοδικό Λεβιάθαν, τον οδήγησε στην Παρακμή του αστικού πολιτισμού και στη μετέπειτα συναναστροφή του με τον φιλόσοφο της ισχύος Κονδύλη, τον Ολύμπιο φίλο και δάσκαλο που πάντα μνημόνευε με αξιοθαύμαστο σεβασμό και ειλικρινή αγάπη.
Ο Μερτίκας ήταν άνθρωπος ευρείας κουλτούρας και μεγάλης καλλιέργειας, με βαθιά θεωρητική παιδεία που πατούσε στις στέρεες βάσεις των κλασικών, με ήθος και αταλάντευτη αξιοπρέπεια, και με μια παροιμιώδη σεμνότητα που δύσκολα συναντάς στους φαντασμένους κύκλους των διανοουμένων. Στην πνευματική του παρακαταθήκη, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται οι εξαιρετικές και προσεγμένες μεταφράσεις του σε μείζονα και απαιτητικά κείμενα, αλλά και ένα πλήθος δικών του δοκιμίων στα οποία ο Γιώργος μάς επικοινώνησε τη χαρακτηριστική του ρητορική δεινότητα και τη βαθιά θεωρητική του γνώση.
Ό,τι και να πει κανείς για τον Γιώργο Μερτίκα, πάντα κάτι θα ξεφεύγει, κάτι θα υπολείπεται της χαρισματικής του προσωπικότητας, της έντονης πνευματικότητας που εξέπεμπε και του σπάνιου χαρακτήρα του. Είναι πολύ νωρίς ακόμη για να κάνουμε μια αποτίμηση της προσφοράς του και του έργου. Αλλά είμαι σίγουρος ότι κάποιοι, έστω λίγοι, θα φροντίσουν ώστε να γίνει στο άμεσο μέλλον.
Όσα είπαμε παλιά ισχύουν, Γιώργο.
Καλό ταξίδι, πολύτιμε Φίλε.
Θα σε θυμάμαι πάντα με μεγάλη χαρά.
Ο Μερτίκας υπήρξε μια «αιρετική» φιγούρα των νεότερων ελληνικών γραμμάτων που δεν μπορούσε να πειθαρχήσει ούτε στις ακαδημαϊκές νόρμες, ούτε στις αγοραίες επιταγές της εκδοτικής βιβλιοπαραγωγής. Γέννημα θρέμμα του πολιτικού ριζοσπαστισμού της Μεταπολίτευσης, αντιλήφθηκε εγκαίρως τα θεωρητικά αδιέξοδα του μαρξογενούς οπλοστασίου και έστρεψε τις αναζητήσεις του σε μια σειρά στοχαστών που βασικά τους έργα βρίσκονταν στη μνημειώδη πλέον σειρά του Παναγιώτη Κονδύλη στις εκδόσεις Γνώση – η εν λόγω σειρά κατέχει περίοπτη θέση στη βιβλιοθήκη του σπιτιού του. Ο έντονος διάλογος την εποχή εκείνη ανάμεσα στον νεωτερικό μοντερνισμό και το «μεταμοντέρνο», τον οποίο αποτύπωσε υποδειγματικά στο περιοδικό Λεβιάθαν, τον οδήγησε στην Παρακμή του αστικού πολιτισμού και στη μετέπειτα συναναστροφή του με τον φιλόσοφο της ισχύος Κονδύλη, τον Ολύμπιο φίλο και δάσκαλο που πάντα μνημόνευε με αξιοθαύμαστο σεβασμό και ειλικρινή αγάπη.
Ο Μερτίκας ήταν άνθρωπος ευρείας κουλτούρας και μεγάλης καλλιέργειας, με βαθιά θεωρητική παιδεία που πατούσε στις στέρεες βάσεις των κλασικών, με ήθος και αταλάντευτη αξιοπρέπεια, και με μια παροιμιώδη σεμνότητα που δύσκολα συναντάς στους φαντασμένους κύκλους των διανοουμένων. Στην πνευματική του παρακαταθήκη, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται οι εξαιρετικές και προσεγμένες μεταφράσεις του σε μείζονα και απαιτητικά κείμενα, αλλά και ένα πλήθος δικών του δοκιμίων στα οποία ο Γιώργος μάς επικοινώνησε τη χαρακτηριστική του ρητορική δεινότητα και τη βαθιά θεωρητική του γνώση.
Ό,τι και να πει κανείς για τον Γιώργο Μερτίκα, πάντα κάτι θα ξεφεύγει, κάτι θα υπολείπεται της χαρισματικής του προσωπικότητας, της έντονης πνευματικότητας που εξέπεμπε και του σπάνιου χαρακτήρα του. Είναι πολύ νωρίς ακόμη για να κάνουμε μια αποτίμηση της προσφοράς του και του έργου. Αλλά είμαι σίγουρος ότι κάποιοι, έστω λίγοι, θα φροντίσουν ώστε να γίνει στο άμεσο μέλλον.
Όσα είπαμε παλιά ισχύουν, Γιώργο.
Καλό ταξίδι, πολύτιμε Φίλε.
Θα σε θυμάμαι πάντα με μεγάλη χαρά.
*Ο Νίκος Κατσιαούνης είναι υπεύθυνος των εκδόσεων και του περιοδικού Έρμα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου